چرا باید به افزایش ارزش سهام بورس به دیده تردید نگریست؟
محمدمرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس طی یادداشتی در روزنامه وطن امروز نوشت: وقتی در مجموعه شاخصهای بورس که معدل عملکرد اقتصاد است و بشدت در حال افزایش است، با شتاب در هفتهها و ماههای اخیر شما با شرایطی مواجه میشوید که میان شاخصهای کلان اقتصادی با مجموعه شاخصهای بورس هیچ ارتباطی وجود ندارد، یعنی رشد اقتصادی در سالهای اخیر با عملکرد ضعیف این دولت منفی بوده، اما شاخص بورس همینطور افزایش پیدا میکند به طوری که هیچ جای دنیا چنین چیزی امکانپذیر نیست، چون نرخ بیکاری افزایش پیدا کرده، حوزه جذب سرمایهگذاری کاهش پیدا کرده، نرخ پسانداز سرمایهگذاری کاهش پیدا کرده، همه اینها شاخصهای منفی هستند، اما شاخصهای بورس بشدت افزایش پیدا میکنند؛ پس هیچ ارتباط منطقیای بین شاخصهای کلان هم نیست.
نکته سوم این است که هیچ ارتباطی بین شاخصهای کلان اقتصادی منطقی دنیا با بورس ما وجود ندارد. در حال حاضر به دلیل بیماری کرونا رکود عجیبی بر دنیا حاکم شده، بنابراین در رکودی که اتفاق افتاده بسیاری از سهام شرکتها کاهش پیدا کرده و دچار مشکل شده و شرایط خاص یافته و دنیا عملا دارد وارد مرحله رکود میشود. قیمت جهانی نفت کاهش یافته، مصارف اساسی کاهش پیدا کرده، اما این مسأله که باید اثر منفی روی بورس ما بگذارد برعکس شده و نه تنها هیچ اثر منفیای نداشته بلکه رابطه عکس نیز داشته است.
این نشان میدهد قیمتهای سهام نه با عملکرد بنگاه، نه با شاخصهای اقتصادی منطقه و نه با شاخصهای اقتصادی جهان همخوانی ندارد و این نگرانی جدی برای ما وجود دارد که این روند اگر افزایش پیدا کند، بعضی از شاخصها مانند P/E از یک متوسط غیرمنطقی برخوردار شود، مثلا متوسط بالای ۳۰ که این یعنی ۳۰ سال فرد سرمایهگذار باید صبر کند و این اساساً با هیچ یک از مبانی اقتصاد همخوانی ندارد؛ البته این فقط یک میانگین است، بنابراین خطراتی جدی برای آغاز سقوط قیمتها در بورس وجود دارد که اینجا به دلیل اینکه مردم همه به سمت بورس دعوت شدهاند و میلیونها نفر کد سرمایهگذاری گرفتهاند، نگرانی جدی متضرر شدن مردم به واسطه عدم شناختشان از بازار و رویکرد حمایت غیرمنطقی دولت از یک بازاری است که باید از آن منطقی و حسابشده حمایت کرد و کارشناسی صحبت کرد، لذا پیشنهاد ما به دولت این است که با نظارت جدی و با اعمال مدیریت تقاضا در بازار سرمایه کشور، درباره موضوعاتی مانند بحث حجم مبنا، دامنه مجاز نوسان و موضوعات مربوط به شفافیت اطلاعات شرکتها به آحاد مردم اطلاعرسانی و اعلام شود این مسیر امکان استمرار ندارد.
یکی از شاخصهای ما در قیمت سهام، قیمت جایگزین است. الان قیمت بعضی از سهام شرکتها در بورس ۲ برابر قیمت جایگزین است. به طور مثال فرض کنید سهام یک شرکت خودرویی را داشته باشید؛ بعد ببینید قیمت سهام ۵ برابر قیمت خودروهایش است، این باعث شک میشود که چرا چنین قیمتی دارد. الان قیمت جایگزینی یک شاخص است، قیمت جایگزینی الان معادل یکدوم بعضی از این قیمتهاست.
شرکتهای خودروسازی الان در دنیا اگر به دلار محاسبه کنیم قیمت جایگزینیشان از قیمت خودروسازی در کشور ما کمتر است یا شرکتهای فولادی همین گونه است، پس نگرانی جدی به دنبال دارد.
دولت باید مدیریت تقاضا در بورس انجام دهد، از طرف دیگر نیز باید پاسخ دهد به نیاز مردم در جذب منابع نقدینگی و جلوگیری از تورم و افزایش بازارهای موازی که در ابتدا گفتم.