- افزایش نرخ سود بانکی؛ خیانت آشکار به بورس

آرمان ملی نسبت به افزایش نرخ سود بانکی هشدار داده است:  خبر افزایش نرخ سود بانکی در چند وقت اخیر سر و صدای زیادی برپا کرد و مسئولان اقتصادی، کارشناسان و فعالان بازار سرمایه هرکدام نسبت به این موضوع واکنش‌های متفاوتی نشان دادند، به‌طوری که وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی آن را تکذیب کردند. افزون بر آن تحلیلگران بازار سرمایه معتقدند، یکی از دلایل اصلی ریزش بورس و بی‌اعتمادی شکل گرفته، تصمیمات نادرست و بعضا یک شبه مسئولان است، لذا انتظار می‌رود تا زمانی که روی خوش بازار سهام تثبیت نشده و شرایط به‌گونه‌ای نشده است تا معامله‌گران با اطمینان خاطر بیشتری نسبت به سرمایه‌گذاری اقدام کنند، مسئولان از اتخاذ هر تصمیم مخرب دیگری صرف نظر کنند.

بیش از سه ماه است بازار سهام دچار سردرگمی محسوس و سرمایه معامله‌گران در این مدت از نصف هم کاهش یافته است. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند بی‌اعتمادی نسبت به بورس بیش از هر زمان دیگری افزایش یافته است و در این حین برخی اخبار و تصمیمات نادرست عاملی برای ریزش و خروج پول از بازار سرمایه تلقی می‌شود. به عبارت دقیق‌تر روند اصلاح و ریزش سنگین بازار سرمایه از ۱۹ مردادماه و متاثر از یک بام‌ و دو هوای مسئولان برای واگذاری صندوق «پالایش یکم» آغاز شد و تاکنون ادامه دارد. در این میان عوامل مهم دیگری هم مانند نفت بر روی آتش بی‌اعتمادی بازار ریخته می‌شدند تا جایی که کارد به استخوان مردم زیان‌دیده رسید و آنها در مدت زمان کوتاهی چند تجمع‌ اعتراضی را برای انتقاد از عملکرد مسئولان بورسی برگزار کردند. گفتنی است یکی از آخرین اخباری که به عقیده فعالان می‌توان آن را عامل مهم دیگری برای ریزش بیشتر بازار دانست مساله افزایش سودهای بین بانکی است که تاکنون واکنش‌های متفاوتی را به‌دنبال داشته است.

واکنش مقامات مسئول

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، در چند روز اخیر، خبر افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی به شدت مورد انتقادات گوناگون قرار گرفته است و کارشناسان بر این باورند در صورت وقوع چنین اتفاقی، می‌توان آن را خیانتی به بازار سرمایه تلقی می‌کرد. به عبارت دیگر گرچه بورس سود بیشتری برای معامله‌گران به همراه دارد، اما آنها به سبب اطمینان بیشتر به سود بانکی، پول خود را از بازار سهام خارج و روانه سپرده می‌کنند. لازم به ذکر است مصوبه شورای پول و اعتبار که می‌گوید نرخ سود سپرده‌های بانکی از شهریور سال ۱۳۹۶ بدون تغییر و معادل ۱۵‌درصد است، رقابت سود بانک‌ها را متوقف نکرد و کار به جایی رسید که برخی از بانک‌ها نرخ‌های بالاتر از ۲۳‌درصد نیز به سپرده‌گذاران خود پرداخت می‌کردند. در واقع آغاز تخلف بانک‌ها از مصوبه شورای پول و اعتبار بعد از تشدید تلاطم‌های ارزی در بازار زده شد و زمانی شدت گرفت که بانک مرکزی در بسته مدیریت بازار ارز، مجوز انتشار اوراق گواهی ۲۰درصدی را برای دوره چندروزه به بانک‌ها داد. بر اساس گزارش ایسنا، بهمن‌ماه سال ۱۳۹۶، بسته سیاستی بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز در قالب سه طرح به‌اجرا در آمد که در مهم‌ترین آن انتشار اوراق گواهی سپرده با سود ۲۰‌درصد قرار داشت. این اوراق در عمل تفاوتی با حساب سپرده ۱۵‌درصد نداشته و حتی سود آن پنج‌درصد هم بالاتر بود.

بانک مرکزی این نرخ را برای ایجاد جذابیت و کشاندن نقدینگی به‌سمت شبکه بانکی تعیین کرده بود تا بتواند تا حدی بازار ارز را کنترل کند. بعد از آن بانک‌ها علنا از مصوبه شورای پول و اعتبار تخطی کردند و نرخ سود را به بیش از ۲۰‌درصد افزایش دادند اجرای دنباله‌داری که هرچند در پاییز ۱۳۹۸ کمی از شدت آن کاسته شد و برخی از بانک‌های خصوصی که سودهای بالای ۲۰درصدی پرداخت می‌کردند، نرخ سود سپرده‌ها را به ۱۸ و ۱۹‌درصد کاهش دادند، اما به‌نظر می‌رسد این ماجرا امسال از سر گرفته شده و مدت‌هاست که اخبار مربوط به افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی به گوش می‌رسد. در این میان برخی مسئولان اقتصادی کشور نسبت به این مساله موضع گرفتند، به‌طوری که فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد، با اشاره‌ای به این موضوع اظهار کرد: در حال برنامه‌ریزی برای جلوگیری از این امر هستیم، از سوی دیگر همتی، رئیس کل بانک مرکزی نیز قویا این موضوع را تکذیب کرد و افزود: ما اکنون در بانک مرکزی با رصد مداوم تورم، تحولات بازارهای دارایی و دیگر متغیرهای کلان اقتصادی، نسبت به تعیین نرخ‌های کریدور و نرخ هدف که در درون کریدور تعیین می‌شود و نرخ بهره بین بانکی را به سمت آن سوق می‌دهیم، تصمیم‌گیری می‌کنیم و تاکید می‌کنم در حال حاضر با وجود تعادل در ریسک‌های مثبت و منفی اقتصاد ملی، تصمیمی برای تغییر در نرخ‌ها نداریم.

 به علاوه مقام مسئول دیگری که نسبت به افزایش سود بانک و تاثیر آن بر بازار سهام واکنش نشان داد، حسن قالیباف‌اصل، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار بود. او با بیان اینکه نرخ سود بانکی هرچقدر بالاتر و غیربهینه‌تر باشد، تاثیر منفی بیشتری بر فعالیت‌های سرمایه‌گذاری کشور خواهد داشت: این معضل تسهیلات و تامین مالی را برای تولید، گران می‌کند. بخش‌های تولیدی که عمدتا حاشیه سود پایین دارند، فعالیت‌های اقتصادی خود را کاهش و سرمایه خود را در بازار پول پارک می‌کنند. همچنین راهکار معقولانه آن است که در تعیین بهینه نرخ سود بدون ریسک در کشور، تعامل موثری صورت گیرد و این نرخ متناسب با مختصات اقتصادی کشور باشد تا تعادل بازار سرمایه را بر هم نزند. با تمام این اوصاف و گفته‌های مسئولان، تحلیلگران بازار سهام معتقدند، مدیران مالی و اقتصادی کشور در شرایطی که بازار سرمایه بیش از هر زمان دیگری نیاز به آرامش دارد، نباید اشتباهات گذشته را تکرار و تصمیمات خلق‌الساعه بگیرند تا وضعیت مثبت بازار سهام تثبیت شود و به‌طور حتم سرمایه‌گذاری مردم در بورس برای اقتصاد، بسیار مفیدتر از سپرده کردن آن در بانک است.