EPSnews           

بورسان: لایحه بودجه 1400 که حدود 2 ماه در کمیسیون تلفیق مورد بررسی و اصلاح قرار گرفته بود، امروز در اقدامی غیرمنتظره در صحن علنی مجلس رد شد. این سومین بار است که بعد از انقلاب لایحه بودجه در صحن علنی مجلس رد می‌شود، دو بار قبلی نیز در دولت روحانی و در مجلس قبلی(دهم) رخ داده بود.

اما چرا این بار دولت از رد کلیات بودجه خوشحال است و از نمایندگان تشکر می‌کند؟ چرا برخی نمایندگان از رد کلیات بودجه ناراحت و آن را «عروسی دولت» دانسته‌اند؟ و چرا اصلا نمایندگان به بودجه‌ای که با هفته‌ها صرف وقت در کمیسیون تلفیق تغییر کرده بود، پشت کردند؟ و از همه مهمتر حالا چه سرنوشتی پیش‌روی بودجه 1400 وجود دارد؟

چرا کمیسیون تلفیق بودجه را رد نکرد؟

میانه‌های آذر بودجه توسط دولت تقدیم مجلس شد و از همان روز اول به شکل بی‌سابقه‌ای با انتقادات شدید نمایندگان مواجه شد. از این رو رد کلیات بودجه از همان زمان اولین احتمالی بود که پیش روی بودجه 1400 پیش‌بینی می‌شد.

با این حال با رفتن بودجه به کمیسیون تلفیق به نظر می‌رسید شرایط مقداری تغییر کرده است. روال تایید بودجه در مجلس به این ترتیب است که اول به کمیسیون تلفیق سپرده می‌شود و اول باید در این کمیسیون کارت سبز را از مجلس بگیرد. کمیسیون تلفیق برگرفته از همه اعضای کمیسیون برنامه و بودجه و 3 تن از نمایندگان مجلس از دیگر کمیسیون‌های مجلس است. این کمیسیون هرساله برای بررسی، تایید و اصلاح اولیه بودجه سال بعد تشکیل می‌شود.

با وجود انتقادات شدید به لایحه بودجه 1400 دولت، کمیسیون تلفیق آن را تصویب کرد. چراکه اعضای این کمیسیون بر این باور بودند که با بازگشت بودجه به دولت تغییرات مورد انتظارشان در مهمترین سند اقتصادی کشور لحاظ نخواهد شد. از این رو بهتر دیدند که با تصویب لایحه بودجه تغییرات و اصلاحات مورد نظر مجلس را خود در آن لحاظ کنند و بودجه را مجددا به دولت نسپارند.

اگر بودجه همان زمان رد می‌شد 2 ماه کمتر وقت و هزینه روی آن صرف می‌شد و احتمالا فضای اقتصادی کشور دو ماه زودتر تعیین تکلیف و از ابهام خارج می‌شد.

چرا دولت از رد بودجه خوشحال است؟

کمیسیون تلفیق حدود 2 ماه برای تغییر بودجه 1400 زمان صرف کره بود؛ تغییراتی که با مخالفت شدید دولت مواجه شد و روحانی از آن به عنوان «از هم پاشیدن شاکله» بودجه یاد کرد. رئیس برنامه و بودجه هم که امروز در صحن به نمایندگی از دولت حاضر شده بود، اعلام کرد آنچه به رای گذاشته می‌شود نه لایحه بودجه دولت بلکه اعداد و ارقام کمیسیون تلفیق است که به طور کل لایحه بودجه دولت را تغییر داده است. بنابراین دولت با تصویب آنچه که امروز در صحن به رای گذاشته شد، مخالف بود و ترجیح می‌داد که بودجه به دولت بازگردد و خود تغییراتی در آن لحاظ کند.

از این رو است که دولت از رد کلیات بودجه خوشحال است و ربیعی، سخنگوی دولت از مجلس برای رد کلیات بودجه تشکر می‌کند و آن را به معنای شنیدن صدای کارشناسان و مخالفت دولت با تغییرات کمیسیون تلفیق می‌داند و در عین حال برخی نمایندگان که به نوعی سردمدار مخالفان دولت هستند، از رد کلیات بودجه ناراضیند. نادران، رئیس کمیسیون تلفیق رد کلیات بودجه و بازگشت بودجه به دولت را «عروسی دولت روحانی» می‌داند.

در این میان، محمد خدابخشی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی رای نمایندگان را ناخواسته می‌داند و به ایرنا گفته است: برخی از نمایندگان نمی‌دانستند که به لایحه بودجه رای می‌دهند یا گزارش کمیسیون تلفیق مجلس، از این رو برخی اشتباهی رای دادند. به گزارش بورسان، امروز ۹۹ رای موافق، ۱۴۸ رای مخالف و ۱۲ رای ممتنع به کلیات بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور داده شد و اینکه 148 نماینده ندانسته به بودجه رای مخالف داده باشند، عجیب به نظر می‌رسد.

چرا مجلس به کمیسیون تلفیق پشت کرد؟

محمدرضا تابش، نماینده سابق مجلس بر این باور است که اقدام مجلس به نوعی گل به خودی بوده است. او در این خصوص به ایسنا می‌گوید: «همیشه این مساله محل چالش بوده که پس از بررسی کمیسیون تلفیق، گزارش این کمیسیون برای رای در صحن باید ملاک باشد یا لایحه دولت؟ در مجالس قبلی جا افتاده بود که باید گزارش تلفیق ملاک باشد، اما به نظر می‌رسد امسال گزارش کمیسیون تلفیق هم ملاک قرار نگرفت. 45 روز وقت مجلس شورای اسلامی گرفته شد و نمایندگان هر تغییری می‌خواستند در بودجه اعمال کرده بودند و اصلاحات در کمیسیون تلفیق انجام شد و رهبری هم در زمینه‌ی بودجه رهنمودهایی داشتند، اما کار عجیبی در لایحه بودجه انجام گرفت و من معتقدم رد کردن گزارش کمیسیون تلفیق خودزنی مجلس شورای اسلامی بود این یک اتفاق عجیب و تاسف‌آور است.»

اما چه شد که مجلس بعد از اینکه کمیسیون تلفیق برای بودجه هفته‌ها وقت صرف کرد، به این تغییرات پشت کرد؟ دو عامل برای این اقدام می‌توان نام برد؛ اول دودستگی نمایندگان با وجود وحدتشان در مخالفت با دولت است. همانطو که گفته شد، برخی از نمایندگان از جمله اعضای کمیسیون تلفیق رد بودجه و سپردن مجدد آن به دولت را صلاح نمی‌دانستند و بر این باور بودند که دولت نمی‌تواند نظر آنان را تامین کند. با این حال برخی نمایندگان با پیشنهاد مرکز پژوهش‌های مجلس در خصوص رد کلیات بودجه موافق بودند و با استاند به گزار بازوی پژوهشی مجلس بر این باور بودند: «احتمال موفقیت راهبرد تایید کلیات بودجه و انجام اصلاحات در فرآیند بررسی در مجلس بسیار پایین است.»

اما عامل دوم رای منفی نمایندگان به گزارش کمیسیون تلفیق، احتمالا نگرانی از این بود مسئول تغییراتی شناخته شوند که گفته می‌شد تبعاتی به دنبال دارد. مسائلی چون حذف ارز 4200 و اعلام نرخ 17500 برای دلار توسط کمیسیون تلفیق در بودجه اعمال شده بود و دولت نیز نسبت به تبعات چنین اقداماتی بارها هشدار داده بود. هرچند به نظر نمی‌رسد چنین تغییراتی در عالم واقیعت و در اجرا تاثیر مخربی داشته باشد، اما ممکن است نمایندگان را نگران تبعات آن کرده باشد. به طوریکه نمایندگان نخواسته باشند به طور مثال حذف ارز 4200 تومانی بعد از چند سال به نام آنها نوشته شود و ترجیح داده‌اند توپ بودجه را به زمین دولت بیاندازند.

حالا چه می‌شود؟

این سومین بار است که لایحه بودجه دولت روحانی از مجلس رای منفی می‌گیرد. در سال نخست دولت دوم حسن روحانی، لایحه بودجه ۱۳۹۷ با وجود تصویب در کمیسیون تلفیق، در صحن علنی مجلس رد شد. ولی بعد از رفت و برگشت به کمیسیون و انجام برخی اصلاحات، دوباره به رای گذاشته شد و در نهایت تصویب شد.

پارسال یعنی برای بودجه 1398 نیز کلیات بودجه در صحن رد شد و در حالی که انتظار می‌رفت کلیات بودجه به کمیسیون تلفیق ارجاع داده شود و باز به صحن مجلس برای تصویب باز گردد، اما کرونا مسیر بودجه را تغییر داد. بازگشت لایحه به کمیسیون تلفیق با اولین روزهای اعلام شیوع کرونا در ایران و ابتلای برخی نمایندگان مجلس به این ویروس همزمان شد. از این رو علی لاریجانی، رئیس وقت مجلس در نامه‌ای از رهبر معظم انقلاب خواست که اجازه دهد کمیسیون تلفیق به جای مجلس بودجه 99 را تصویب کند.

هرچند که پیش از این نیز رد کلیات بودجه در صحن یا کمیسیون تلفیق سابقه داشته است، اما اولین بار است که بودجه به دولت باز می‌گردد. آنطور که پیش از این سخنگوی مجلس شورای اسلامی اعلام کرده بود، حال طبق آیین نامه داخلی، دولت دو هفته وقت دارد لایحه بودجه را بار دیگر با اصلاحات به مجلس ارائه کند. در صورت بازنگری و ارسال به صحن این بار به جای ارجاع به کمیسیون تلفیق بودجه به صورت مستقیم در صحن بررسی می‌شود.

اگر این بار بودجه 1400 در صحن بررسی و تأیید شد، جزئیات آن در کمیسیون تلفیق و مجدداً در صحن بررسی می‌شود و بعد از تایید نهایی به شورای نگهبان ارجاع می‌شود. اما اگر مجلس در همان مرحله هم با کلیات موافقت نکرد، فرصتی باقی نیست و به صورت سه دوازدهم(تنها یک فصل) در مجلس تصویب خواهد شد.