دو کارشناس بازارسرمایه در واکنش به اقدام فردی که با ۱۰۲ شرکت صوری موجب اختلال در بازار پتروشیمی شده ، تحلیلی از ناکارآمدی عجیب سامانه بهین یاب وزارت صنعت ارایه کردند.

 

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس ، چهارمین جلسه رسیدگی به اتهامات حسن یاوری به عنوان یکی از اخلالگران که اقدام به فروش مواد اولیه شرکت های پتروشیمی از طریق شرکت های فاقد فعالیت یا شرکت های صوری و کاغذی می کرد برگزار شد .

براساس این گزارش، بررسی پروند وی پرده از ناکارآمدی عجیب سامانه بهین یاب وزارت صنعت به عنوان متولی تخصیص سهمیه خرید به مصرف کنندگان مواد اولیه برمی دارد. این اشتباهات فاحش مربوط به قبل از سال 98 بوده و سامانه بهین یاب امروز مسئول تخصیص سهمیه مواد اولیه در حوزه فولاد نیز است!

اخذ سهمیه از سوی 102 شرکت صوری مرتبط با حسن یاوری (معروف به حسن کد)، همان رویداد عجیب است که به نظر می رسد پای مسوولان بهین یاب در سازمان های استانی وزارت صنعت نیز به زودی در این پرونده باز خواهد شد. محاکمه چند کارمند وزارت صنعت و مرتبط با سامانه بهین یاب ، موضوع جدیدی نیست و در دادگاه های قبلی فساد این موضوع اعلام شده است.

تحلیل دو کارشناس

در این رابطه رسول علی محمدی کارشناس بازارسرمایه و کارگزار بورس کالا اعلام کرد: همه فعالان صنعت پتروشیمی می دانند تخصیص سهمیه مواد اولیه به خریداران از سوی سامانه بهین یاب وزارت صنعت انجام می شود و هیچ نهاد دیگری از جمله بورس دخل و تصرفی در تعیین سهمیه ها ندارد. پس تایید مجوز شرکت صوری را متولیان امر باید پاسخگو باشند.

بیش از 90 درصد مواد پتروشیمی، شامل بهین یاب است و در این بین باید پذیرفت سامانه بهین یاب که با هدف تخصیص مواد اولیه پتروشیمی و محصولات فلزی به تولیدکنندگان طراحی شده، دارای خلا است. سهمیه های تخصیص یافته در بهین یاب وزارت صنعت، قرار بود ملاکی برای تخصیص نیاز واقعی تولید کنندگان برای خرید از بورس کالا باشد و علیرغم اینکه مقرر شده بود برای خرید در ابتدا هویت تولیدکننده و نیاز واقعی آنان مشخص شود اما عملکرد قابل رضایت و قابل دفاعی نداشته است.

صحت و سقم شرکت های تولیدکننده ثبت شده در سامانه بهین یاب از سوی وزارت صنعت ، اداره صنعت استان ها و همچنین نهادهای نظارتی براساس دستورالعمل های تعیین شده وزارت صنعت است.البته در چند وقت اخیر کمتر شاهد جولان شرکت های صوری در سامانه بهین یاب بودیم اما تا زمانی که بازار آزادی برای محصولات بهین یابی که در بورس کالا عرضه می شود وجود دارد و نظارت دقیقی بر آن ها نیست، نمی توان منکر حضور این شرکت های صوری و کاغذی بود.

برخی سهیه ها وارد چرخه تولید نشده و موادی که باید از طریق سامانه بهین یاب به دست مصرف کننده واقعی برسد سر از بازار آزاد در می آورد و نمی توان این موضوع را منکر شد و نهادهای نظارتی و وزارت صمت نیز نمی توانند منکر این مسئله شوند.

دو نقص اصلی در تعیین سهمیه بهین یاب

یک عامل اینکه محصولات بهین یابی به جای قرار گرفتن در چرخه تولید سر از بازار آزاد در می آورند، سو استفاده دریافت کنندگان سهمیه و دلیل دیگر برخی خریداران نهایی بازار آزاد هستند که مصرف کننده بوده و محصول خریداری شده را در چرخه تولید تبدیل به محصول نهایی می کنند. اما سوال اینجاست که چرا این شرکت ها مستقیما برای دریافت سهیمه اقدام نمی کنند و خرید از بازار آزاد را ترجیح می دهند؟

لذا در تعیین سهمیه بهین یاب دو نقصان وجود دارد. اول شرکت هایی که کد بهین یاب دارند بالاتر از نیاز ، سهمیه دارند و اقدام به فروش مابقی نیاز در بازار آزاد می کنند. دوم شرکت هایی هستند که به دلیل برخی موانع خواسته یا ناخواسته قادر به دریافت کد بهین یاب نبوده یا تمایلی به دریافت این کد ندارند و اولویت را خرید از بازار آزاد قرار داده اند و باید مشکل هر دو این گروه ها رفع شود.

پس نیازسنجی درستی در سامانه بهین یاب صورت نگرفته  و می توان نتیجه گرفت بهین یاب به صورت کارا سهمیه را تقسیم نکرده و بررسی درست سهمیه انجام نگرفته است.

در همه جای دنیا قیمتی به عنوان قیمت پایه محصولات پتروشیمی در نظر گرفته می شود و در ایران نیز این عدد 95 درصد فوب و متوسط قیمت خرید و فروش دلار نیمایی در نظر گرفته است اما نباید در فرآیند کشف نرخ در بورس کالا دخالتی صورت گیرد. در دوره هایی که شاهد شوک ارزی بودیم یا مسئولان برای فرار از تبعات تصمیمات سیاسی، قیمت ها را دستکاری و به زعم خود تعیین کرده اند، دود این رویه قیمت گذاری به چشم تولیدکننده رفته و امروزه شاهد عیان شدن فساد در دوران التهاب بازارها هستیم.

رسالت بهین یاب

فرزین ابوالعلایی دیگر کارشناس بازارسرمایه و فعال بازار کالایی هم در خصوص تعیین سهمیه های خرید مواد اولیه از بورس کالا گفت: سهمیه های خرید مواد اولیه پتروشیمی از طریق سامانه بهین یاب وزارت صمت مشخص می شود و بورس در روند تخصیص سهمیه ها نقشی ندارد.

هر شرکتی که شرایط خرید از بورس کالا را داشته باشد براساس مدارک و مستندات شفاف، واضح و مبرهن برای خرید در بورس پذیرش می شود اما سهمیه ها از طرف سامانه هایی نظیر بهین یاب تعیین و به بورس کالا لینک می شود. سامانه بهین یاب متولی دولتی و نظارتی مهمی دارد و باید توسعه یافته شده و در تمامی حوزه ها از پتروشیمی گرفته تا صنایع معدنی به شفافیت اقتصاد کمک کند.

ذابیت حضور دلالان و واسطه ها هم ناشی از اختلاف قیمت میان بورس و بازار آزاد بوده و بنا به شرایط موجود یا کاهش میزان عرضه ها، دلال ها در همه بازارها حضور دارند و اختلاف قیمت ها همواره برای آنان جذاب است اما می توان با نظارت صحیح عرضه ها، نرخ ها را نیز کنترل کرد. کلیه عرضه ها بهتر است در بورس کالا عرضه شود که در صورت تحقق این مهم، بساط واسطه گری و دلالی هم برچیده خواهد شد.

کما اینکه بسیاری از شرکت ها تمامی محصولات را در بورس کالا عرضه می کنند و شفافیت موجود، مانع از هر گونه سواستفاده می شود.