ساعت 24 -قیمت هردلار آمریکا به ریال ایران بر سرنوشت تک تک ایرانی ها اثر می گذارد و افزایش قیمت دلار به پول ایران زندگی ایرانیان را از نظر مادی سخت می کند. ایرانیان از افزایش قیمت دلار در یک دهه تازه سپری شده آسیب فراوان دیده اند. به همین دلیل است که برایشان اهمیت دارد ببینند کارشناسان درباره تغییرات دلار دردولت رییسی که از نیمه دوم مردادماه بر سرکار می آید بدانند. کارشناسان ایرانی در یک گفت وگوی طولانی درکلاب هاوس دراین باره نظر دادند. برآیند این بحث ها این بود که قیمت دلار زیر بیست هزارتومان نمی آید. گزارش این نشست را می خوانید:

 نگاه وینی

احمد حاتمی‌یزدی در این نشست گفت: باید ببینیم بازار ارز در دوره دولت بعدی به کدام سمت می‌رود. ما این پاسخ را در صورتی می‌توانیم بدهیم که فاکتورهای موثر در نرخ ارز مشخص باشد و اگر روی این فاکتورها تمرکز نداشته باشیم، پیش‌بینی مسیر نرخ ارز میسر نخواهد بود. مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر بازار ارز، مساله مذاکرات وین و نتیجه آن است. اگر مذاکرات وین به نتیجه برسد و روابط ایران با بانک‌های خارجی برقرار شود و همه بانک‌های دنیا از طرف آمریکا اجازه پیدا کنند که با بانک‌های ایران کار کنند، شرایط بسیار متفاوت خواهد شد.عامل دوم، تصمیم ایران در مورد اف‌ای‌تی‌اف و لوایح چهارگانه مربوط به مبارزه با پولشویی و تروریسم است. حاتمی‌یزد افزود: عامل سوم، به سیاست‌های اقتصادی و پولی بانک مرکزی برمی‌گردد. هیچ‌کدام از این سه عامل هنوز تعریف نشده است.

کسانی در قدرت هستند و در دوره آقای رییسی هم در قدرت خواهند بود که با اف‌ای‌تی‌اف مخالف هستند. این افراد دلایل مختلف دارند، ولی مهم‌ترین دلیلی که عنوان می‌کنند، این است که در شرایطی که تحریم هستیم و با بانک‌های دنیا کار نمی‌کنیم، فایده ملحق شدن به اف‌ای‌تی‌اف و پذیرش شرایط اف‌ای‌تی‌اف چیست. به فرض که از لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف هم خارج شدیم، ولی وقتی بانک‌ها به دلایل دیگری غیر از اف‌ای‌تی‌اف با ما کار نمی‌کنند، رفع نام ما یا حذف نام ما از لیست سیاه، کمکی به کشور می کند. اگر برجام به نتیجه برسد به تعبیر من نرخ ارز پایین‌تر از وضعیت فعلی خواهد بود؛ چراکه با به نتیجه رسیدن برجام منابع ارزی بیشتری در دسترس دولتمردان قرار خواهد گرفت که موجب کنترل افزایش نقدینگی خواهد شد و کسری بودجه را نیز تامین خواهد کرد و از طرف دیگر فعالیت اقتصادی، سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی هر دو با توافقات هسته‌ای رونق پیدا خواهد کرد. در مقابل اگر برجام حل نشود همه عوامل دیگر مانند تشکیل کابینه و عضویت در اف‌ای‌تی‌اف در اثر افزایش نرخ ارز موثر خواهد بود و در چنین وضعیتی افزایش نرخ ارز دیگر حد و مرز نخواهد داشت؛ به این معنا که دلار را به ماکسیمم سال ۹۹ یعنی ۳۴ هزار تومان و یا بالاتر از آن خواهد رساند.

 

 

 

احیای برجام از نان شب واجب‌تر است

احمد عزیزی، کارشناس اقتصادی گفت: کسانی که می‌گویند در صورتی که برجام احیا نشد، به اف‌ای‌تی‌اف نپیوندیم، هیچ حجت معقولی ندارند. برجام مساله بسیار پیچیده و یک سند امنیتی، اتمی و نظامی است و در پاراگراف اول آن بر تامین امنیت و صلح جهانی آمده است. هدف ایران از امضای برجام بیرون آمدن از بند ۶ قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد بود که البته هدف بزرگ و عظیم و مقدسی برای کشور تلقی می‌شود از این رو تنها همین عامل برای حمایت از برجام کفایت می‌کرد.

ما در شرایط فعلی با برجام دوم روبه‌رو هستیم که تاثیر آن بی‌تردید برابر با برجام اول نخواهد بود. در دور اول، ایران و برخی از طرف‌های ایران در برجام امید زیادی به اثرگذاری آن داشتند، اما حالا در مرحله دوم با احیای برجام دیگر این امیدواری چون قبل وجود نخواهد داشت.تحلیل من این نیست که اگر فردا برجام احیا شود، حتی یک بانک عمده جهان تا پایان امسال با ایران ارتباط برقرار کند. بسیار کار سختی است، زیرا تمام الزامات روابط بانکداری بین‌الملل کاملا تغییر کرده، اما ما کاملا از اینها فارغ بودیم. قوانین و رویه‌های بانک مرکزی ما مورد قبول هیچ بانک مرکزی مرسوم معقولی نیست.برجام گرچه مثل نان شب واجب است، ولی احیای برجام به تحول بزرگی در سیستم بانکی منجر نمی‌شود. البته در فروش نفت و دسترسی به ذخایر و درآمدها و ترمیم بودجه دولت، ظرف چند ماه اثراتی خواهیم دید. اگر اراده‌ای در حاکمیت وجود داشته باشد، باید حداقل ۵ سال، ۱۰ سال زحمت بکشیم تا این سنگ را که در دولت‌های نهم و دهم در چاه انداختند، از چاه بیرون آوریم.

مقطع تغییر دولت‌ها عوامل نااطمینانی و بی‌ثباتی در بازارها و در پی آن اختلال در پیش‌بینی نرخ‌ها افزایش پیدا می‌کند. تا گروه اقتصادی دولت جدید مشخص‌شده و بر سرکار مستقر شود این مساله نیز در جریان است. تا فرآیند فهم این ترکیب اقتصادی و سیاست‌های موردنظر آن توسط نیروها و عوامل مؤثر در بازار طی شود و در نرخ‌ها منعکس شود زمانبر خواهد بود و همین موضوع به‌صورت عمومی و به فراخور در بازار تاثیر منفی می‌گذارد.برای توضیح بیشتر در رابطه با این نوسانات نامساعد لازم است اشاره‌کنم که نرخ برابری دلار و ریال در ابتدای انتخاب دولت جدید در آمریکا به حدود کانال ۲۱ هزار تومان رسید. در آن برهه فضا به‌گونه‌ای بود که هم مقامات عالی‌رتبه دولت و هم بخشی از فعالان اقتصادی پیش‌بینی‌های نرخی زیر ۲۰ هزار تومان را هم برای دلار در آینده نزدیک داشتند، پیش‌بینی‌هایی که رسیدن به کانال‌های ۱۷ هزار تومان و ۱۵ هزار تومان و در برخی موارد پیش‌بینی‌های نامعقول کانال‌هایی در حدود ۱۰ هزار تومان برای دلار را نیز شامل می‌شد.

امروز با واقعیت‌هایی که بعد از گذشت حدود ۶ ماه از استقرار دولت جدید آمریکا رخ نموده است می‌بینیم که نرخ دلار از حدود کانال ۲۱ هزار تومان به کانال ۲۵ هزار تومان رسیده است و در صورت ادامه روند فعلی می‌توان گذر دلار از کانال‌های بالاتر را کاملا محتمل دانست.

دلار ۱۵ هزار تومانی را فراموش کنید

حسین سلاح‌ورزی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی نیز گفت: من اعتقادم این است که ارز ۱۵ هزار تومانی محقق نمی‌شود.حتی اگر برجام همین فردا در وین امضا شود، تحقق ارز۱۵ هزار تومانی تا حدودی اگر نگوییم محال است ولی سخت خواهد بود .میزان دسترسی ایران به ذخایر ارزی‌، در این دوره‌، پس از توافق نیز بسیار کمتر از قبل خواهد بود. چرا که اگر همین فردا توافق در وین صورت بگیرد نیز ما به واسطه عدم پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف زمان بلندی را پیش رو داریم تا بتوانیم مساله را اجرایی کنیم. از سوی دیگر در شرایط فعلی واردات بسیاری از کالاها ممنوع شده و تقاضایی فشرده در بازار وجود دارد که با تغییر شرایط خود را نشان خواهد داد .کشورهای همسایه ما به زودی جشن پایان کرونا را برگزار می‌کنند و همین مساله نشان می‌دهد تقاضایی پنج میلیارد دلاری در حوزه ارز مسافری وارد بازار خواهد شد. در نتیجه با توجه به تمامی شرایط پیش‌بینی من این است که حتی احیای برجام نمی‌تواند سبب کاهش قیمت ارز به بیش از این میزان شود .

مبارزه با رانت و فساد

علی‌اصغر سمیعی رییس اسبق کانون صرافان نیز اظهار کرد: اواخر سال ۹۹ وقتی از بنده پرسیده شد که نرخ دلار سال جدید را در چه محدوده‌ای آغاز خواهد کرد پیش‌بینی بنده این بود که با ۱۷ هزار تومان نرخ‌ها شروع شود و با ۲۵ هزار تومان، نرخ‌ها سال را به پایان ببرند. اما مقداری فنر فشرده شد و نرخ‌ها در سال گذشته با ۱۴ هزار تومان شروع شد و مسوولان در کنترل بازار توفیقی نداشتند و نرخ‌ها حتی تا نزدیکی‌های ۳۰ هزار تومان نوسان کرد و با داشتن این نوسانات فراوان دلار سال ۹۹ را با نرخی در کانال ۲۵ هزار تومان به پایان رساند.

بعد از شروع سال جدید با توجه به نرخ تورم بالای ۴۰ درصد و تفاضل آن با نرخ تورم در کشورهای حوزه دلار تصور بر این بود که باید قیمت‌ها از ۲۵ هزار تومان به سمت بالا حرکت کند منتهی با توجه به خوش‌بینی که نسبت به مذاکرات وین در داخل کشور از سوی برخی به وجود آمد از یک ‌طرف و از طرف دیگر عدم‌مدیریت قابل‌قبول بانک مرکزی و همراهی آن با جو خوش‌بینی شکل‌گرفته و ادامه تزریق دلار به بازار این‌گونه نشد.

در این میان نمی‌توان بعضی دست‌های پنهان که برای بی‌ثباتی بازار همیشه در تلاش هستند را نادیده گرفت. برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس در بازار ارز کشورمان دخالت‌های منفی می‌کنند و این کار را از طریق عواملشان در دوبی، اربیل و کابل دارند و از آن طریق دخالت‌های خود را صورت می‌دهند. موضوعی که وظیفه مسوولان اقتصادی کشور و بانک مرکزی است که با این دخالت‌ها تقابل کنند. وقتی آن‌ها در تلاش برای ایجاد تلاطم هستند بانک مرکزی وظیفه دارد که به هر طریق ممکن ثبات را در بازار حفظ کند.بنده متوجه نمی‌شوم که چرا برخی گمان می‌کنند که به هر قیمتی شده باید نرخ دلار پایین نگه‌داشته شود. این دسته به این موضوع توجه نمی‌کنند که اگر قیمت دلار به‌طور مصنوعی پایین نگه داشته شود در آن صورت واردات کالاهای مصرفی مقرون‌به‌صرفه شده و تولیدات در کشور صدمه می‌خورد و تولیدکننده‌ها، دامداران و کشاورزان متضرر می‌شوند. اگر همه قیمت‌ها بالاست و ارزش پول ملی کاهش‌یافته که البته اتفاق بسیار بدی است و باید در برابر آن ایستاد اما در چنین شرایطی کار بدتر آن است که به ضرب تزریق بیش از تقاضا تلاش شود به‌طور مصنوعی قیمت دلار پایین نگه داشته شود.براساس همه آنچه گفته شد به نظر بنده نرخی که در حال حاضر برای دلار شاهد آن هستیم نه‌تنها نرخ چندان بالایی نیست بلکه اگر تورم و نقدینگی فزاینده در کشور مهار نشود طبیعتا دلار باید نرخ‌های بالاتری را پیدا کند و اگر دولت و بانک مرکزی به ضرب تزریق بیش از تقاضا بخواهند که در برابر این موضوع بایستند و نرخ دلار را پایین نگه ‌دارند تنها مرتکب تکرار اشتباه پشت اشتباه خواهند شد و اقتصاد کشور را بیش از پیش متضرر خواهند کرد.

برخی از کارشناسان اقتصادی در این خصوص سخن به میان می‌آورند که دلار اگر ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان شود بهتر است یا خیر؛ گفتنی است که موضوع حائز اهمیت آن است که قیمت ارز در بازار واقعی باشد اگر ارزش پول ملی کاهش یافت و همه چیز گران شد دلار هم مانند آن گران شود؛ نگه‌داشتن قیمت ارز در صورتی که تورم افزایشی و قیمت کالاها نیز افزایشی است اشتباه است.

خیلی از کارشناسان به اهمیت برجام فرای هر علت دیگری می‌پردازند در صورتی که مهم‌تر از برجام این است که رانت و فسادی در کشور وجود نداشته باشد؛ گفتنی است که در شرایط کنونی بازار رقابتی‌شدن کسب و کارها، تک‌نرخی شدن نرخ ارز و هدفمندشدن یارانه‌های مثل نان شب واجب است.