کارشناس بازار سرمایه با ارائه تحلیلی از روند معاملات بورس طی چهار سال اخیر، پیش بینی کرد سال آینده فرآیند اصلاح قیمت‌ها متوقف و بیشتر در فرسایش زمانی قرار می‌گیرد.

 

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، حسام حسینی با انتشار مطلبی با عنوان " بورس؛ از شیدایی تا فرسایش" در دنیای اقتصاد اعلام کرد: در یک نگاه کلان آنچه در بورس تهران طی ۴ سال اخیر رخ داده جز اهرمی‌ شدن هیجانات تورمی و رکودی نیست که منجر به الگوی تمام‌ عیار حباب کلاسیک و پس از آن نیز اصلاح شدید قیمت سهام شده است.

بورس تهران در سال ۹۷ همزمان با التهابات بازار ارز کلید روندی را زد که در اواخر مرحله رشد دچار بیش‌ بازدهی ناشی از شیدایی عمومی از انتظارات بازدهی بود و این روزها نیز چوب همان هیجانات بیش از حد مثبت را در جهت منفی می‌خورد.

در نگاهی دیگر سال ۹۶ ارزش بازار سرمایه در برابر نقدینگی و تولید خالص داخلی حدود ۳۰‌ درصد و متوسط نسبت P/ E نیز برابر ۸. ۶ واحد بود. در این نقطه به‌نظر می‌رسد با توجه به تحمل ۴‌ سال ثبات در قیمت‌های ارز به نوعی یک سرکوب در سود شرکت‌ها نیز ایجاد شد. از طرفی رشد نقدینگی برای ۴ سال در کنار کوچک‌‌‌‌‌‌‌تر شدن ارزش بازار سرمایه نیز یک اعوجاج در نسبت ارزش بازار به نقدینگی نشان می‌دهد.

تقریبا متغیرهای کلان در این سال به نوعی شرایطی ناپایدار به لحاظ تداوم شرایط (سرکوب نرخ ارز) را نشان می‌دهند و اقتصاد به‌دنبال یک بهانه برای برهم خوردن تعادل ناپایدار در آن زمان بود که این بهانه با خروج آمریکا از برجام رنگ واقعیت می‌گیرد. سال ۹۷ انتظارات رکودی کاملا توسط جامعه فراموش و بازار ارز به‌عنوان بازار پیشرو در برهم خوردن انتظارات ثبات طی فاصله ۶ ماهه با رشد قیمت ۴‌ برابری مواجه شد و عملا به یک نقطه کاملا نامتعادل در ارزش دلاری دارایی‌ها رسید. شهریور سال ۹۷ که قیمت اکثر دارایی‌ها نسبت به دلار ریزش قابل‌توجه داشت، نشان می‌دهد حالا دارایی‌های ریالی شامل مسکن، بورس، خودروی داخلی و... در شرف بازگشت به تعادل‌‌‌‌‌‌‌های قیمتی نسبت به دلار هستند.

در همین‌ ماه هیجانی تند و سریع در بورس تا اوایل مهر سال ۹۷ رخ داد و شاخص بورس در فاصله کوتاهی نسبت به ۶ ماه قبل آن ۲‌ برابر می‌شود اما هنوز این میزان نسبت به بازدهی دلار کافی نبود. لذا دوره اصلاح چند ماهه تا اواخر سال ۹۷ به‌سرعت جا را به رشد قیمت سهام در سال ۹۸ می‌دهد.

سال ۹۸ رشدی کاملا طبیعی و معقول از سهام رخ داد که تا زمستان این سال ادامه داشت. به نحوی‌که اکثر نسبت‌های بورس تهران به اعدادی رسیدند که تقارن مناسبی با روند تاریخی و متوسط دنیا دارند. به‌عنوان مثال نسبت P/ E و P/ S در محدوده ۷ و ۲ واحد قرار دارد که نزدیک به متوسط‌ های تاریخی هستند.

همچنین ارزش بازار به نقدینگی و تولید ناخالص داخلی نیز در محدوده ۷۰‌ درصد بود که پایین‌تر از متوسط دنیا برآورد می‌شود. اما از اوایل زمستان ۹۸ روندی شکل گرفت که به‌نظر می‌رسد چندان مقارن با تعادل عادی قیمت‌ها نیست و عملا مرحله تشکیل حباب قیمتی در بورس تهران از همین دوره آغاز می‌شود. نکته تاسف‌بار این است که بسامد دعوت به خرید سهام توسط دولت و مسئولان نیز از همین دوره زمانی افزایش یافت. بدون اینکه متوجه احتمال آسیبی باشند که حباب‌های کلاسیک به سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران عام وارد می کند.

سال ۹۹ بورس‌‌‌‌‌‌‌تهران کاملا روندی متفاوت از تمام بورس‌های دنیا دارد. در شرایطی که تمام بورس‌های دنیا به علت رویارویی با ویروس جدیدی تحت‌عنوان کرونا در حال تجربه روزهای دردناک و ریزش‌های سنگین هستند، گویی در بورس تهران خبرهای دیگری است که جنس رکورد روزانه قیمت سهام را نوید می‌دهد.

در روزهایی که مردم به علت ویروس از یکدیگر دوری می‌کنند، گویی صف‌‌‌‌‌‌‌های احراز هویت سجام ویروس‌ کرونا ندارد و مردم منتظر هستند هرچه زودتر با احراز هویت و دریافت کد معاملاتی بتوانند از قافله پر بار بورس تهران عقب نمانند. در فاصله کوتاهی شاخص بورس تهران ۴‌ برابر می‌شود و یکی از سریع‌ ترین بازده‌‌‌‌‌‌‌های دلاری تاریخ بورس‌های دنیا در بورس تهران رقم می‌خورد.

تقریبا عموم مردم به معجزه افزایش ۵‌ درصدی دارایی‌ها در بورس تهران ایمان آورده‌‌‌‌‌‌‌اند اما متوجه نیستند ابعاد این وزنه سنگین نسبت به اقتصاد و نقدینگی  به بیش از ۳۰۰‌ درصد رسیده است که به وضوح عدم‌ تعادل و پایداری در چنین نرخ‌‌‌‌‌‌‌هایی را نشان می‌دهد. پایان روزهای خوش و موهوم حالا در نیمه‌‌‌‌‌‌‌های ۹۹ به‌سر رسیده و بورس تهران با سقوط قیمت‌ها مواجه می‌شود.

آنچه که در تمام الگوهای حباب مشخص و مشهود بوده این است که قیمت‌ها اصلاحات کوچک ندارند. چراکه مقدار قابل‌ توجهی فاصله بین قیمت تابلوی سهام و قیمت ذاتی سهام وجود دارد. این تخلیه حباب یکی از دردناکترین فرآیند‌‌‌‌‌‌‌های اصلاح قیمت برای سرمایه‌گذاران است که اکنون نیز در مراحل انتهایی است.

اگر دقیق‌‌‌‌‌‌‌تر به تصمیمات دولتی نگاه کرد تقریبا تمام تصمیمات پر خطا در همه دوران وجود داشته اما آنچه باعث می‌شود سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران احساس کنند تصمیمات دولتی در حال‌حاضر مسبب کاهش قیمت‌ها است بیشتر به این علت بوده که ذهن نیازمند پیدا‌ کردن علتی برای سقوط قیمت‌ها است حال آنکه فارغ از این تصمیمات نیز اصلاح ۱.۵ سال اخیر امری قطعی برای پایان حباب در‌نظر گرفته می‌شود.  

اما اینکه سقوط بورس تهران احتمالا تا کجا ادامه خواهد داشت، می‌توان به تعادل نسبت‌‌‌‌‌‌‌ها رجوع کرد. متوسط نسبت P/ E و P/ S بورس تهران در بازه ۲۰ ساله ۵. ۷ و ۸. ۱ واحد است و اکنون نیز بورس تهران تا حد زیادی به این اعداد نزدیک شده و درصورتی‌ که با تحقق برجام و ثبات نرخ ارز تا پایان سال آینده عدم‌ رشد قیمت سهام رخ دهد، نسبت P/ S می‌تواند کاملا با اعداد تاریخی منطبق شود. نسبت ارزش بازار سرمایه به نقدینگی و تولید ناخالص داخلی نیز در صورتی‌‌‌‌‌‌‌که تا پایان سال آینده به رشد ۳۵‌ درصدی در نقدینگی و تولید ناخالص داخلی برسد به ۱۰۰‌ و ۸۵‌ درصد خواهد رسید که کمتر از متوسط این نسبت‌ ها در دنیا است.

درخصوص پیش‌‌‌‌‌‌‌بینی یک سال آینده به‌نظر می‌رسد همان‌طور که پس از دوره‌‌‌‌‌‌‌های رشد بازار سرمایه در سال‌های منتهی به ۷۵ و ۸۳ و ۹۲ معمولا ۲ تا  ۴ سال بازدهی‌های منفی یا پایین در بورس تهران رقم خورده در سال۱۴۰۱ نیز بازدهی چندان قابل‌توجهی عاید بورس تهران نشود اما احتمالا فرآیند اصلاح قیمت‌ها متوقف شده و بورس تهران بیشتر در فرسایش زمانی قرار می‌گیرد.

به بیان دیگر در نقطه فعلی بخش قابل‌توجهی از آنچه ناشی از اختلاف ارزش ذاتی و ارزش تابلو در مرداد ۹۹ رخ داد، کاهش یافته و اکثر سهام در محدوده‌ های قیمتی هستند که ارزش سرمایه‌گذاری به لحاظ بازده‌‌‌‌‌‌‌های تاریخی بورس تهران دارند اما این لزوما به معنی کسب بازده قابل‌توجه در سال آینده نخواهد بود و به‌نظر می‌رسد با تحقق برجام بورس تهران سال آینده را در یک فرسایش زمانی و نه قیمتی به‌سر خواهد برد.