پس از گذشت سال‌ها و پشت سر گذاشتن کش و قوس‌های فراوان، به نظر می‌رسد این بار عرضه اولیه بزرگترین باشگاه‌های ورزشی ایران در بورس جدی‌تر از همیشه باشد. استقلال و پرسپولیس پشت دروازه‌های فرابورس منتظر مراحل پایانی ارزش‌گذاری و عرضه اولیه هستند. با توجه به اهمیت این موضوع در این گزارش وضعیت باشگاه‌های بزرگ فوتبالی در بورس‌های جهان و سابقه عرضه اولیه سهام آنها مورد واکاوی قرار گرفت. ‌

به گزارش پایگاه خبری بازارسرمایه(سنا)، برخلاف تصور عمومی، تعداد کمی از باشگاه‌های فوتبالی در بورس عرضه شده‌اند.اما این به معنی مالکیت دولتی باشگاه‌های فوتبالی نیست و بیشتر این باشگاه‌ها به صورت خصوصی یا نیمه خصوصی اداره می‌شوند. علاوه بر این بخش بزرگی از سهام فوتبالی‌های بورسی نیز در مالکیت افراد یا شرکت‌های خاص است که عمده تصمیمات مهم را این افراد و نهادهای مالی برای آنها می‌گیرند.

در ادامه به بررسی وضعیت عرضه اولیه سهام باشگاه‌های فوتبالی خواهیم پرداخت.

۱. آژاکس آمستردام

سهام باشگاه آژاکس آمستردام -که به دلیل پرورش استعدادهای ناب فوتبالی به مدرسه فوتبال اروپا مشهور است- برای اولین بار در سال ۱۹۹۸ در بورس هلند عرضه شد. بیش از ۷۳ درصد از سهام این باشگاه در اختیار Vereniging AFC Ajax است. فلسفه وجودی چنین نهادی، خارج نشدن درآمدهای باشگاه و صرف بخش عمده آن برای تجهیز و تقویت تیم است. ارزش بازار سهام این باشگاه در حال حاضر رقمی در حدود ۲۵۶ میلیون یورو است. این در حالی‌ست که این باشگاه در سال ۲۰۲۱ به دلیل کاهش درآمدزایی ناشی از کرونا ۸ میلیون یورو زیان خالص داشته است.

۲. منچستر یونایتد

سهام باشگاه منچستر یونایتد برای اولین بار در سال ۲۰۱۱ در بورس سنگاپور عرضه شد و پس از گذشت یک سال در آگوست ۲۰۱۲ در بورس نیویورک توسط مالکان آمریکایی عرضه شد. ارزش فعلی سهام این باشگاه ۲.۲ میلیارد دلار است که از این حیث بزرگترین باشگاه دنیا به شمار می‌رود. زیان خالص این باشگاه در سال ۲۰۲۱ به مرز ۱۲۴ میلیون دلار رسیده است و تراز مالی باشگاه به دلیل پرداخت حقوق‌های سنگین ستاره‌های زیاد به سمت منفی شدن روزافزون در حرکت است. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که این باشگاه انگلیسی در زمره پردرآمدترین باشگاه‌های جهان در سال‌های اخیر است.

 

 

وضعیت باشگاه‌های بزرگ فوتبالی در بورس‌های جهان

۳. یوونتوس

سهام باشگاه یوونتوس برای اولین بار در دسامبر سال ۲۰۰۱ در بورس میلان پذیرفته شد. ارزش سهام این باشگاه در زمان عرضه اولیه ۴۳۷ میلیون یورو بوده است و پس از گذشت قریب به ۲۰ سال، به بیش از یک میلیارد یورو رسیده است. ۶۳.۸ درصد از سهام این باشگاه در اختیار Exorبا مالکیت خانواده آنیلی است و سهام شناور آزاد این باشگاه ۲۴.۳ درصد است. این باشگاه نیز از گزند کرونا در امان نمانده و زیان خالصی بالغ بر ۱۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱ ساخته است.

یکی از اتفاقات مهم و تاثیرگذار در روند قیمت سهام این باشگاه، خبر ورود کریستیانو رونالدو فوق ستاره دنیای فوتبال به یوونتوس در سال ۲۰۱۷ بود که باعث رشد چشمگیر ۵ برابری قیمت هر سهم یوونتوس در عرض کمتر از دو سال شد.افزایش حق پخش تلویزیونی، افزایش قیمت قراردادهای تبلیغاتی و دیده شدن هرچه بیشتر این باشگاه در پی ورود این ستاره پرتغالی، پس از خروج وی از یوونتوس و همزمانی این رویداد با کاهش درآمدهای ورزشگاهی منجر به برگشت قیمت هر سهم یوونتوس به روزهای قبل از ورود رونالدو شد.

 

وضعیت باشگاه‌های بزرگ فوتبالی در بورس‌های جهان

۴. بورسیا دورتموند

سهام باشگاه بورسیا دورتموند برای اولین بار در ژانویه سال ۲۰۰۲ در بورس آلمان عرضه شد. ارزش فعلی سهام این باشگاه رقمی در حدود ۴۸۰ میلیون یورو است. ارزش بازار سهام این باشگاه علیرغم عملکرد بسیار خوب در زمینه خرید و فروش بازیکنان و بلیط فروشی مناسب، به علت قرار گرفتن در سایه قدرت بلامنازع بایرن مونیخ، ریزشی در حدود ۴۵ درصدی را از سقف تاریخی خود تجربه کرده است. این درحالی‌ست که باشگاه مزبور طی سالیان اخیر به طور پیوسته یکی از نمایندگان آلمان در جام باشگاه‌های اروپا بوده است و درآمدهای حضور در این تورنمنت معتبر را نیز کسب کرده است.

یکی از وجوه تمایز سهام باشگاه بورسیا دورتموند با سایر باشگاه‌های مطرح اروپایی که سهام آنها در بورس‌هیا بین‌المللی عرضه شده است، نداشتن یک سهامدار بزرگ بوده به نحوی که ۶۰ درصد از سهام این کلوپ آلمانی به صورت شناور آزاد است و بزرگترین سهامدار دورتموند مالکیت ۹.۳۳ درصدی دارد. زیان خالص این باشگاه در سال ۲۰۲۱ چیزی در حدود ۷۳ میلیون یورو بوده است.

۵. آ.اس رم

عرضه اولیه سهام باشگاه آ اس رم ایتالیا به ابتدای قرن بیست و یکم در بورس میلان برمی‌گردد. این باشگاه در پایان سال ۲۰۲۰ زیان خالص ۷۰ میلیون دلاری داشته است. مالکیت ۸۷ درصدی شرکت آمریکایی Friedkin در این باشگاه عملا اجازه نوسان قیمت را از سهام مزبور گرفته است. ارزش بازار این باشگاه در حال حاضر بیش از ۲۰۰ میلیون دلار است رقمی که با توجه به سهام شناور آزاد کم چندان با ارزش واقعی همخوانی ندارد.

۶. سلتیک

باشگاه اسکاتلندی سلتیک در کنار رنجرز به عنوان دو غول فوتبال این کشور به نوعی قهرمانی لیگ را در انحصار خود درآورده‌اند. سهام این باشگاه برای اولین بار در سال ۱۹۹۵ در بورس لندن معامله شد و از این نظر در زمره باشگاه‌های قدیمی بورسی است.

سهم عمده درآمد این باشگاه از بلیط فروشی ورزشگاهی است و به همین دلیل عوارض ناشی از کرونا تاثیر چشمگیری بر درآمدزایی آن داشته است. به نحوی که سود خالص ۸ میلیون پوندی این باشگاه در سال ۲۰۱۹ به زیان خالص ۱۲ میلیون پوندی در سال ۲۰۲۱ تبدیل شده است. لازم به ذکر است ارزش بازار فعلی این باشگاه در بورس لندن در مرز ۱۰۰ میلیون دلاری‌ست.

۷. لاتزیو

سهام این باشگاه ایتالیایی با ارزش بازار فعلی ۸۱ میلیون دلار در سال ۲۰۰۷ در بورس میلان عرضه شد. ۶۷ درصد سهام این باشگاه تحت تملک شرکت Lazio Event است که مالکیت آنرا کلاودیو لوتیتو از ثروتمندان ایتالیایی در اختیار دارد. زیان ۲۱ میلیون دلاری لاتزیو در سال ۲۰۲۱ به دلیل معاملات اندک این شرکت در بازار سرمایه، تاثیر شگرفی بر قیمت سهام آن نداشته است.

۸. بنفیکا

بنفیکا لیسبون، در کنار پورتو و اسپورتینگ لیسبون؛ معروف‌ترین باشگاه‌های پرتغالی هستند. ارزش بازار این برند در بورس پرتغال ۸۶ میلیون یورو است. وضعیت درآمدزایی این شرکت طی ۴ سال گذشته در تصویر زیر نشان می‌دهد که بخش قرمز (درآمد ناشی از فروش بلیط) در سال ۲۰۲۱ به کلی حذف شده است و این یکیاز عوامل کاهش ۵۰ میلیون یورویی درآمدهای این غول پرتغالی در سال گذشته به شمار می‌آید.

 

وضعیت باشگاه‌های بزرگ فوتبالی در بورس‌های جهان

وضعیت فعلی باشگاه‌های مطرح در بورس

نکته جالب توجه اینجاست که برخلاف تصور عمومی، اکثر باشگاه‌های مطرح دنیا برای حفظ قدرت رقابتی خود در فضای مسابقات، با هزینه‌های گزافی مواجه هستند و همین عامل باعث منفی شدن تراز مالی آنها می‌شود. لیست ارزشمندترین باشگاه‌های فوتبال نشان می‌دهد که با وجود زیان فعالیت عملیاتی، عوامل دیگری در تعیین ارزش این برندهای مطرح موثر هستند.

مزیت بورس به سایر بازارهای سنتی، انعکاس سریع عملکرد مالی شرکت‌ها در قیمت سهام مربوطه است. عدم عرضه سهام برخی از باشگاه‌های بزرگ در بورس و ترکیب این عامل با منفی بودن تراز مالی باشگاه‌های فوتبال باعث می‌شود سهام باشگاه‌های فوتبالی در بورس‌های بین‌المللی در زمره سهام مطرح (Blue-Chip) جایی نداشته باشند و جز سهام پرمعامله به شمار نیایند.

اما قیمت‌گذاری سهام باشگاه‌های ورزشی و به طور خاص فوتبال، تحت تاثیر عامل مهم ارزش برند نیز قرار می‌گیرد. متغیر ارزش برند برای این شرکت‌ها نقش کلیدی ایفا می‌کند به نحوی که منجر به عدم همخوانی صورت‌های مالی و قیمت‌های روز آنها می‌شود.

عامل ارزش برند که متاثر از عواملی نظیر تعداد و تنوع هواداران، سابقه افتخارات، میزان تاثیرگذاری در فضای عمومی و حساسیت عمومی به تحولات این باشگاه‌های ورزشی به شمار می‌آید، یکی از مهم‌ترین و در عین حال سخت‌ترین قسمت‌های ماجرا برای ارزش‌گذاری آنهاست.

وضعیت باشگاه‌های بزرگ فوتبالی در بورس‌های جهان

 

چرا فوتبال ورزش مهمی برای بازارهای مالی است؟

گردش مالی فوتبال اروپا قبل و بعد از کرونا به دلایل متعددی نظیر کاهش سهم درآمدزایی از محل فروش بلیط، نوسان زیادی داشته است اما کماکان رقم قابل توجهی است. در سال ۲۰۲۰ مجموع درآمدهای باشگاه‌های فوتبال در اروپا به رقم ۲۵.۲ میلیارد یورو رسید که با توجه به شیوع ویروس کرونا حاکی از ریزش ۳.۷ میلیارد یورویی نسبت به سال ۲۰۱۹ است. هرچند این رقم در قیاس با ارزش برندهای مطرح شرکت‌های بین‌المللی رقم بزرگی به حساب نمی‌آید اما از درآمد سرانه (GDP) ۱۰۰ کشور دنیا بیشتر است.

وضعیت باشگاه‌های بزرگ فوتبالی در بورس‌های جهان

اهمیت فوتبال در بین تمامی ورزش‌ها جایی بیشتر نمایان می‌شود که بدانیم در سال ۲۰۰۹ بیش از ۴۰ درصد از ارزش بازار باشگاه‌های ورزشی به این رشته اختصاص یافته است.

 

 

وضعیت باشگاه‌های بزرگ فوتبالی در بورس‌های جهان

 

علاوه بر این غول‌های تولیدی لوازم ورزشی نظیر نایک و آدیداس با تمرکز بر ورزش فوتبال فعالیت خود را آغاز کرده و با نفوذ به ورزش‌های دیگر نظیر بسکتبال، تنیس و بیس‌بال و تکیه بر ستاره‌های این رشته‌های ورزشی در مقوله اسپانسرینگ، پیوندی جدانشدنی با ورزش دارند و از این حیث، افزایش مخاطب ورزشی برای حفظ و گسترش درآمدزایی آنها حیاتی‌ست.

در پایان نکته‌ای که برای ارزش‌گذاری استقلال و پرسپولیس بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند و عدم اعتنا به این مقوله می‌تواند به حراج ارزان قیمت سهام این باشگاه‌ها در بورس منجر شود.

 

* تهیه و تنظیم: علی صالحی