کارشناس اقتصادی با اعلام احتمال تضعیف جایگاه صندوق بین‌المللی پول به دلیل جنگ روسیه و اوکراین، احتمال داد نهاد پولی جدیدی تاسیس شود.

 

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، امیرحسین طیبی‌فر با انتشار مطلبی تحت عنوان "تقابل در اوکراین و احتمال تاسیس نهاد پولی بین‌المللی جدید" به دنیای اقتصاد اعلام کرد: یک سال پیش از پایان جنگ جهانی دوم و زمانی که هنوز بخشی از خاک اتحاد جماهیر شوروی در تصرف ارتش نازی بود، کنفرانس برتن وودز در آمریکا تشکیل شد تا بنای سه رکن مهم اقتصاد و تجارت بین‌المللی یعنی صندوق بین‌المللی پول، بانک بین‌المللی بازسازی و توسعه بانک جهانی و موافقت‌نامه عمومی تعرفه و تجارت گذاشته شود.

در آن زمان، آمریکا به لحاظ ذخایر طلا و قدرت اقتصادی و سلطه‌ای که قائل بود و آینده‌ای که برای دوره پس از جنگ پیش‌بینی می‌کرد با تحمیل نظر به انگلستان، معماری آینده نظام پولی بین‌المللی را به گونه‌ای پی‌ریزی کرد تا به جای تزریق نقدینگی و اعطای وام به سایر اعضا، بقیه کشورها را از دستکاری نرخ تبدیل پول ملی منع و راه را برای صادرات و مصرف کالاهای آمریکایی هموار کند.

در تایید نفوذ و سلطه آمریکا بر دو نهاد اصلی برتن وودرز‌، یک صندوق و بانک جهانی همان بس که مقر این دو نهاد در آمریکا واقع است و آمریکا سال ۱۹۷۱ به صورت یک‌طرفه توانست توافق‌نامه صندوق را دچار تغییر کند. نهایتا نیز موضوع به گونه‌ای پیش رفت که اتحاد جماهیر شوروی نیز که از ابتدا با این سه نهاد مخالف بود، ناچار شد به آن‌ها ملحق شود.

طی ۷۵‌سال تاسیس صندوق بین‌المللی پول این نهاد بر خلاف اهداف اولیه و اصلی، نتوانسته با اقدامات یکجانبه آمریکا برای وضع تحریم‌های پولی، مصادره اموال و ایجاد اختلال در تجارت بین اعضای صندوق، مقابله کند و به نحوی مورد سوءاستفاده قرار گرفته و به ضد خود تبدیل شده است.

با تغییر ساختار قدرت در عرصه جهانی و ایجاد فضای چندقطبی و توازن نسبی قوای نظامی و اقتصادی بازیگران اصلی صحنه بین‌الملل‌ که نمونه‌ای از آن را می‌توان در تقابل نظامی در اوکراین شاهد بود و تغییر اساسی شرایط و اوضاع و احوال موجود در پایان جنگ جهانی دوم و اینکه نظام موجود پولی بین‌المللی قادر به پاسخ‌گویی به نیازها و مطالبات تمام قدرت‌های حاکم نیست.

به نظر می‌رسد مشخصا جایگاه صندوق بین‌المللی پول دچار تضعیف خواهد شد و نهاد مشابهی با کارکرد تسهیل تجارت بین کشورهای ثروتمند و تولید‌ کننده که نیازمند منابع انرژی و مواد اولیه و در عین حال مصرف‌کننده کالاهای تولیدی هستند، شکل گیرد.

البته با توجه به اینکه هنوز تبعات و ابعاد تقابل نظامی در غرب روسیه مشخص نیست و واکنش کشورهای غربی نیز به نمایش در نیامده و پیش‌بینی برنده این تقابل چندان آسان نیست، قطعا کشوری به مرکزیت این نهاد جدید مالی و پولی بین‌المللی تبدیل خواهد شد که از این مخاصمات دور بوده و کمترین آسیب یا هزینه را نسبت به آن متحمل شود. 

به نظر می‌رسد کارکرد نهاد جدید احتمالی در تجارت بین‌الملل، برقراری نظام تسویه دیون کشورها به یکدیگر باشد. برای انجام این منظور یا واحد پولی کشور مقر آن نهاد، نقش جایگزین دلار آمریکا را در معاملات به عهده گرفته و با سپردن وظیفه تعیین نرخ برابری ارزها، پول ملی مقر آن نهاد به عنوان واحد پرداخت و تسویه مورد استفاده قرار می‌گیرد یا با حذف پول ملی یک کشور واحد از پول ملی کشورهای عضو به عنوان واحد محاسبه و واحد پرداخت استفاده می‌شود.

بدیهی است در حالت اخیر نیز طراحی ساز و کاری برای سنجش و تعیین ارزش پول ملی کشورهای عضو ضروری است.