مهمترین ویژگی‌های استارت آپ های تک‌شاخ با ارزش بیش از یک میلیارد دلار بررسی و ۱۰ شرکت مهم که بصورت خصوصی اداره می‌شوند، معرفی شدند.

 

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس به نقل از هفته نامه اطلاعات بورس، یکی از راه‌های مهم عمق بخشیدن به بازارهای سهام و افزایش ارزش آنها عرضه اولیه سهام شرکت‌هایی است که به دنبال تامین مالی از طریق بورس هستند. هر ساله ده‌ها شرکت بزرگ و کوچک با ساختارهای سنتی یا نوین برای تامین مالی و گسترش حوزه فعالیت‌ها وارد بورس می‌شوند. در این میان، شرکت‌های نوپا و استارت آپ ها جایگاه ویژه‌ای دارند.

از زمان گسترش اینترنت در سطح جهان، هزاران شرکت با استفاده از این فناوری راه‌اندازی شدند و با توجه به نیازهای بشر امروز به ارائه خدمات و محصولات پرداختند. استارت آپ های پلتفرمی از جمله این شرکت‌ها هستند که در زندگی امروز نقش مهمی ایفا می‌کنند. به طوری که تصور حذف این شرکت‌ها و خدمات از زندگی تقریبا غیرممکن است. از خریدهای روزانه و کرایه خودرو تا رزرو بلیت هواپیما و هتل در کشورهای مختلف و صدها نوع خدمات دیگر همه فعالیت‌هایی هستند که این شرکت‌ها با استفاده از پلتفرم‌های خاص و بر بستر اینترنت ارائه می‌کنند.

ظهور این شرکت‌ها که عمر قدیمی‌ترین آنها به حدود ۴ دهه می‌رسد، انقلابی در عرصه فعالیت‌های تجاری و خدماتی جهان بود. در این مدت کوتاه این شرکت‌ها توانستند چهره اقتصاد و بازارهای جهان را تغییر دهند و موجب رونق آنها شوند. در کنار ارائه خدمات متنوع، اشتغال‌زایی و ارزش‌آفرینی از مهمترین ویژگی‌های این شرکت‌ها بشمار می‌رود. اما استارت آپ های پلتفرمی و شرکت‌های فناوری محور که در جهان با نام استارت آپ تک‌شاخ از آنها ذکر می‌شود از ویژگی‌های دیگری نیز برخوردارند که آگاهی از آنها برای بازارهای سهام، مقام‌های ناظر و قانونگذار، سرمایه‌گذاران و معامله‌گران بورسی اهمیت دارد.

از مهمترین ویژگی‌های استارت آپ های تک‌شاخ، فناوری‌ محور بودن آنها است. همچنین آنها برخلاف شرکت‌های بزرگ و سنتی به دارایی‌های فیزیکی و مشهود تکیه ندارند. به بیان دیگر در حالی که شرکت‌های بزرگ با تکیه بر کارخانه، ساختمان‌ها، تجهیزات و... درآمدزایی می‌کنند، تک‌شاخ‌ها برای درآمدزایی به دارایی‌های فکری و نامشهود و فناوری متکی هستند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد این شرکت‌ها از امکان بیشتری برای رشد و توسعه برخوردار هستند. به عنوان مثال، ۹۷ درصد از ارزش کل داریی‌های شرکت مایکروسافت که سال ۱۹۸۶ وارد بورس شد، مربوط به دارایی‌های فکری و نامشهود است. امروز ارزش بازار مایکروسافت به بیش از ۲.۱ هزار میلیارد دلار رسیده که تقریبا معادل تولید ناخالص داخلی کشور کانادا است.

از دیگر نکات مهمی که سرمایه‌گذاران باید مورد توجه قرار دهند این است که سرمایه‌گذاری روی استارت آپ ها الزاما ارتباط مستقیمی با درآمدزایی و دارایی‌های فیزیکی آنها ندارد بلکه خرید سهام شرکت‌های استارت آپی به دلیل توان آنها برای ایجاد تحول در جامعه و رشد بر همان مبنا، انجام می‌شود.

باشگاه یک میلیاردی‌ها

اصطلاح استارت آپ تک‌شاخ که آیلین لی سرمایه‌گذار مشهور آمریکایی در سال ۲۰۱۳ وضع کرد به شرکت‌هایی با ارزش بیش از یک میلیارد دلار اطلاق می‌شد که در آن زمان همچون تک‌شاخ افسانه‌ای کمیاب بودند. در آن زمان تنها ۳۹ شرکت با این ویژگی وجود داشتند اما تا سال ۲۰۲۰ تعداد این شرکت‌ها با نرخ سرسام‌آور هر سه روز یک شرکت افزایش پیدا کرد. این شرکت‌های نرم‌افزاری که از سال ۲۰۰۳ در آمریکا شکل گرفتند، باشگاهی جهانی را بوجود آوردند. در حال حاضر ۴۸ درصد تک‌شاخ‌ها از آمریکا، ۲۵ درصد از چین و مابقی از دیگر کشورها هستند.

سرمایه‌گذاران جسور نخستین کسانی بودند که وارد معاملات سهام این شرکت‌های نوپا شدند. هرچند در آن زمان ارزش بیشتر این حدود ۱۰۰ میلیون دلار بود. در سال ۲۰۱۳ که اصطلاح تک‌ شاخ رایج شد، معاملات ۹ رقمی بسیار نادر بود اما با گذشت زمان این شرایط تغییر کرد و علاوه بر تعداد، ارزش این معاملات نیز افزایش یافت.

البته در دو سال گذشته به دلیل همه‌گیری بیماری کرونا از حجم این سرمایه‌گذاری‌ها کاسته شد. با این حال در نیمه نخست سال ۲۰۲۰ میزان این سرمایه‌ گذاری‌ها به ۱۲۹ میلیارد دلار رسید که نشان‌دهنده اهمیت استارت آپ‌ های پلتفرمی و فناوری‌محور برای سرمایه‌گذاران و بازارها بود. بی‌شک اگر بیماری کرونا و پیامدهای منفی آن برای اقتصاد جهان نبود، تعداد بیشتری از این شرکت‌ها وارد بازار سهام می‌شدند اما تا زمان بازگشت شرایط به حال عادی، برخی ترجیح می‌دهند خصوصی بمانند و از بازار خصوصی تامین مالی کنند.

نقشه جهانی تک‌شاخ‌ها

اگرچه زادگاه اصلی تک‌شاخ‌ها، آمریکا است اما با تشکیل و گسترش باشگاه تک‌شاخ‌ها، کشورهای دیگر نیز به این مجموعه اضافه شدند. در حال حاضر چین و آمریکا اعضای اصلی این باشگاه هستند. رشد و توسعه استارت آپ ‌های تک‌شاخ‌ به مرحله‌ای رسیده که دیگر اصطلاح تک‌شاخ برای توصیف آنها کافی به نظر نمی‌رسد. بر همین اساس، اصطلاحات دیگری همچون Decacorn (شرکت‌های با ارزش کمتر از ۱۰ میلیارد دلار) و Hectocorn (شرکت‌های با ارزش کمتر از ۱۰۰ میلیارد دلار) بوجود آمده‌اند. نقشه زیر، پراکندگی تک‌شاخ‌های استارت آپی در جهان را نشان می‌دهد.

استارت آپ‌های جدید در همه حوزه‌ها و صنایع به چشم می‌خورند. در واقع همه حوزه‌ها از فین‌تک و مد و غذا تا بیوتکنولوژی و حمل‌ونقل و خدمات نرم‌افزاری شاهد حضور استارت آپ‌ها و خدمات آنها هستند. در سال ۲۰۲۱ که بهترین سال تک‌شاخ‌ها از نظر عرضه اولیه سهام در بورس‌ها بود، ده‌ها استارت آپ از حوزه‌های مختلف سهام را عرضه کردند. در جدول زیر تعدادی از این تک‌شاخ‌ها معرفی شده‌اند.

تک‌شاخ‌های خصوصی

استارت آپ های تک‌شاخ متعددی در سراسر جهان وجود دارند که هنوز سهام را در بازار سهام عرضه نکرده‌اند. به دلیل اهمیت استارت آپ ها در جهان امروز این یک ظرفیت بزرگ برای بازارهای سهام بشمار می‌رود. استارت آپ های تک‌شاخ در صنایع مختلف حضور دارند اما نمی‌توان الگوی خاصی برای توزیع آنها در این صنایع پیدا کرد. در واقع باشگاه استارت آپ های تک‌شاخ‌ متشکل از شرکت‌هایی است که هم از نظر نوع صنعت و هم از نظر جغرافیایی توزیع ناموزونی دارند.

تعداد بزرگی از این شرکت‌ها هنوز بصورت خصوصی اداره می‌شوند که ۱۰ شرکت مهم معرفی می شوند.

ارزشمندترین شرکت خصوصی جهان، شرکت چینی Bytedance است که ۱۴۰ میلیارد دلار ارزش دارد. پس از آن، Didi Chuxing دیگر شرکت چینی با ارزش ۶۲ میلیارد دلار قرار دارد. شرکت SpaceX آمریکا با ۴۶ میلیارد دلار و Stripe دیگر شرکت آمریکایی به ارزش ۳۶ میلیارد دلار به ترتیب در رتبه‌های سوم و چهارم جای گرفتند.

با وجود پراکندگی، مجموعه استارت آپ های تک‌شاخ بطور کلی در چهار گروه اصلی جای دارند. فین‌تک‌ها تقریبا شامل تمامی فناوری‌های جدیدی هستند که هدف‌ آنها بهبود روند تحویل و استفاده از خدمات مالی است. ۱۵ درصد تک‌شاخ‌ها در این حوزه جای دارند. از سویی ۱۳ درصد تک‌شاخ‌ها در حوزه تجارت الکترونیک و خرید و فروش فعالیت می‌کنند. حوزه هوش مصنوعی و روباتیک ۱۰ درصد و حوزه بهداشت و درمان هم ۸ درصد تک‌شاخ‌ها را در خود جای داده است. بقیه استارت آپ های بزرگ در حوزه و صنایع دیگر حضور دارند.

تک‌شاخ‌های آینده

گسترش استفاده از تلفن‌های هوشمند و ارزان‌تر شدن اینترنت به شکل‌گیری و توسعه تک‌شاخ‌ها کمک زیادی کرده است. امپراتوری جهانی تک‌شاخ‌ها بر خدمات موجود همچون غذا، تحویل کالا، کرایه تاکسی، رزرو اتاق در هتل و... استوار است.

برای هر خدمتی یک اپلیکیشن ویژه بوجود آمده است. بر اساس اعلام فوربس در آینده نزدیک، تک‌شاخ‌های دیگری وارد صحنه خواهند شد که تمرکز آنها عموما بر صنایع نرم‌افزاری برای تامین امنیت شبکه، بانک‌ها و علم زندگی قرار دارد. این دسته شرکت‌ها با ارزش کمتر از ۵۰۰ میلیون دلار در مدت کوتاهی به تک‌شاخ‌های یک میلیاردی و بیشتر تبدیل خواهند شد.