رئیس سابق بانک مرکزی درباره عملکرد دولت جدید، مخالفت با ارز ۴۲۰۰ تومانی، مقاومت در برابر خواست‌ های سیاسی، جهش نرخ دلار پس از ماجرای افزایش نرخ بنزین و ... توضیحاتی ارائه کرد.

 

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، عبدالناصر همتی درباره عدم مشاهده نتیجه ملموس پس از گذشت چند ماه از استقرار دولت، مخالفت با ارز 4200 تومانی، مقاومت در برابر خواست‌های سیاسی، جهش نرخ دلار پس از ماجرای افزایش نرخ بنزین و ... به گفت و گو با آگاهی نو پرداخت که بدین شرح است:

همتی پس از انتخابات سکوت کرد؟ در فضای انتخابات انتظار وجود داشت جنب‌ وجوشی شکل بگیرد و پس از انتخابات منجر به تشکیل جریان یا حزبی شود، اما عملاً سکوت شد. این سکوت محصول چیست؟

همتی: پس از انتخابات سکوت نکردم. مطالب اقتصادی لازم بعضا مطرح می‌شود اما باید پذیرفت انتخابات تمام شده است و هر دولتی که تازه بر سر کار می‌آید، باید این فرصت به تیم جدید داده شود تا برنامه ریزی کرده وکارها را شروع کنند. شرایط حساس اقتصادی و تحریم نیاز دارد این فرصت را به دولت جدید داد تا بتواند خارج از تنش و فشار خاص، خصوصاً از طرف رقیب انتخاباتی برنامه ‌ها را اجرایی کند.

اگر دولت مشکلاتی در عدمِ حل مسائل اقتصادی پیدا می‌کند، مدام انگشت اشاره را به سمت کسانی نگیرند و بگویند که مخالفین یا منتقدین اجازه نمی‌دهند کار کرد یا بازار دچار مشکل شود. با توجه به گذشت چند ماه از استقرار دولت، فعلاً نتیجه ملموسی از اقدامات دولت جز تسریع در واردات واکسن دیده نشد. ضروری است افرادی مانند بنده، مطالب مهمی که ضرورت دارد را مطرح کنند. نمی‌شود کسی که ۴۰ سال در مسئولیت‌های مختلف بوده یک‌ باره پس از انتخابات کرکره را پایین بکشد و کنار برود. خود را جزئی از مجموعه کسانی می‌دانم که نیاز است در جامعه حضور فعال داشته باشد و تجارب را به اشتراک بگذارد.

خیلی از اساتید در دهه ۶۰ برای اقتصاد تصمیم‌سازی کردند و شما در دهه ۹۰ از نزدیک این سیاست‌ها را لمس کردید، یکی از موارد قانونِ بانکداریِ بدون ربا بود. وقتی رئیس‌ بانک مرکزی شدید نسبت به آن دهه و آن تصمیمات چه چیزی در ذهن داشتید و چه آثاری دیدید؟

همتی: قانون بانکداری بدون ربا در واقع با نیت خیر مسولین وقت انجام گرفت ولی بدون آماده سازی ساختار بانک ها و آزمون چگونگی اجرا و آموزش لازم و پیچیدگی موضوع باعث شد در عمل جنبه صوری پیدا کند و به علت تداوم تورم دورقمی در سه دهه بعد که ناشی از کسری بودجه سنواتی و رشد نقدینگی بود امکان کنترل و کاهش نرخ سود هم مقدور نشد.

سال ۹۹ با تصویب شورای فقهی و شورای پول و اعتبار اصلاحاتی در مقررات امهال وام ها برای تطبیق بیشتر با مبانی شرعی انجام شد که امید است در عمل کار ساز باشد. برخی تصمیمات اقتصادی هم که نظام در دهه ۶۰ گرفت در چارچوب شرایط جنگی بود. در این شرایط که تا سال ۶۷ ادامه پیدا کرد، محدودیت‌هایی ایجاد شده بود و باید تصمیماتی برای اداره ‌اقتصاد گرفته می‌شد که یکی از آنها توزیع کوپن بود. خیلی‌ ها به مصاحبه‌ ای که از اوایل انقلاب منتشر شد، استناد کردند و گفتند همتی به مردم می‌گوید کمتر قند بخورید. برخی کارخانه ها را بمباران کرده بودند و مشکل وجود داشت و اصلاً امکان تأمین کافی مایحتاج وجود نداشت.

در سه سال حضور در بانک مرکزی با خیلی از مسائل روبرو شدم. مثلاً یکی از تصمیماتی که هنوز خیلی از دوستان از آن دفاع می‌کنند ارز ۴۲۰۰ تومانی است که بطور جدی از اول با آن مخالف بودم. اما وقتی به بانک مرکزی آمدم با چیزهایی روبرو شدم که تماماً در اختیارم نبود. سال ۹۷ چند روز پس از اینکه به‌ عنوان سفیر ایران در چین انتخاب شدم، برای شرکت در گردهمایی سفرای ایران در خارج به تهران آمدم. همان روز روحانی سؤال کردند با بازار ارز چه کنیم؟ گفتم آن را رها کنید. گفتند یعنی چه؟ گفتم چرا ارز ۴۲۰۰ تومانی تعیین کردید؟ اجازه بدهید آزاد باشد، بازار را مدیریت کنید.

روحانی گفت چه کسی را برای بانک مرکزی بگذاریم که خوب باشد؟ گفتم اول گزینه‌ ها را بگویید و من هم نظر را می‌گویم، اما کسی در ذهنم نیست . خلاصه طوری صحبت کردند که در آخر گفتم منظور این است که من قبول کنم؟ گفتند اگر قبول کنید خیلی خوب است. این مقدمه ای بود که چنین

یک ماه از حکم‌ و ۱۰ روز از رفتن‌ به پکن گذشته بود؟

همتی: بله. البته این نشان‌ می دهد در ایران سیاست‌ها بر مبنای تصمیمات کوتاه‌مدت گرفته می‌شود یعنی ۱۰روز پیش شاید فکر نمیکردند بنده را در بانک مرکزی منصوب کنند و الا اجازه شروع سفر و ماموریت نمی دادند . روزی که با روحانی ملاقات کردم دوشنبه بود، گفتم تا فردا برنامه‌ را ارائه می‌دهم. فردای آن روز گفتم برنامه آماده است اما پیش از آن برای سه‌ شنبه بعدازظهر من را به دفتر خواستند. اتفاقاً برنامه‌ را همراهم بردم و دادم که گفتند از فردا مشغول شوید.

صبح ۳ مرداد ۹۷ به دولت رفتم و مستقر شدم. روزی که به ‌عنوان رئیس بانک مرکزی منصوب شدم، دلار ۹۵۰۰ تومان بود، فردای آن روز پنجشنبه و جمعه و تعطیل بود. شنبه ۶ مرداد ۹۷ معارفه رسمی بود و دلار ۱۱۵۰۰ تومان شده بود، یعنی ظرف همین دو روز ۲ هزار تومان اضافه شد. دلار را ۱۱۵۰۰ تومان تحویل گرفتم. هنوز یک هفته از آغاز کار نگذشته بود که احمد عراقچی معاون ارزی بانک مرکزی را بازداشت کردند. تمام اطلاعات ارزی در اختیار وی بود و در شرایطی که دلار بهصورت روزانه بالا می‌رفت با چنین موضوعی روبرو شدم. 

همه صرافی‌ها تعطیل کرده بودند، بازکردن صرافی‌ها و ایجاد سیستم نرم‌ افزاری که بتوان اطلاعات یکپارچه داشت ۱.۵ ماه طول کشید. بنابراین اوایل مهر ۹۷ بطور واقعی به بازار وارد شدم. در فاصله ۴۵ روز دلار به قیمت ۱۹۲۰۰ تومان رسید و پس از سه سال در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم در کانال ۲۲ هزار تومان تحویل شد. جفای بزرگی است که می‌گویند همتی باعث افزایش نرخ ارز شده است. با اجرای برنامه ها پس از آن دلار مدت‌ها در محدوده ۱۱ تا ۱۳ هزار تومان ثابت ماند اما بالاخره فشارهای مختلف وحوادث سیاسی-نظامی-اقتصادی مهم اثر را می‌گذاشت.

در بازار مطرح شده بود منصوب رئیس‌جمهور نیستید. این صحبت با جدیت مطرح می‌شد و نقطه قوتی شده بود تا حد زیادی بتوانید عوامل بازار را کنترل کنید.

همتی: منصوب رئیس ‌جمهور بودم اما شاید خواست اصلی نبودم. با توجه به پیشینه نحوه تصمیم گیری در د‌ولت یازدهم درخصوص رییس بانک مرکزی اگر شرایط عادی بود، رئیس‌ جمهور گزینه دیگری داشت ‌و ‌شرایط بازا‌ر ارز و‌ التهابات نبود ، شاید بنده را انتخاب نمی‌کرد.

چقدر در برابر خواست‌های سیاسی مقاومت کردید؟ درجه استقلال بانک مرکزی چقدر بود؟ سعی می‌کردید با قلدری حفظ کنید؟

همتی: با قلدری نبود با تدبیر و قدرت بود. مجاز نیستم درباره خیلی از نامه‌ هایی که به مقام معظم رهبری ارسال کردم و حتی ملاقات‌هایی که داشتم و مواردی که مستقیم یا غیرمستقیم مطرح کردم و نکاتی که راجع به عملکرد نوشتند بگویم. اما ایشان دقیقاً در جریان‌ هستند در آن سه سال بانک مرکزی چه کرد؟ نکاتی که برای پیشبرد کار، مقابله با فشار حداکثری و... بیان کردم را هم می‌دانند.

در اقتصاد می‌توانید چند هدف داشته باشید اما باید هدف اصلی‌ را مشخص کنید. خیلی‌ها می‌گفتند که هدف اصلی‌ در بانک مرکزی باید آزادسازی همه‌چیز باشد، رها کنید که همه‌چیز آزادانه انجام گیرد به واردات و روش بدون انتقال ارز‌ و صادرات ریالی کاری نداشته باشید ، اجازه بدهید معاملات ساده و روان باشد. محدودیت انتقال ریال و تراکنش ها و چک های تضمینی وغیره را بردارید. اما گفتم نه. در شرایط عادی همه آنها مهم هستند ولی هدف اصلی به‌ عنوان رئیس بانک مرکزی دراین مقطع حساس جلوگیری از فروپاشی اقتصاد است وهر اقدامی که این هدف را تضعیف کند اقدام ملی نیست.

یعنی جلوگیری از ونزوئلایی شدن؟

همتی: کشور با این شرایط اداره شد. بعد می‌گویند نتوانستید اداره کنید. خیلی‌ها گفتند ارز نیمایی را حذف کنید، اگر ارز نیمایی تعبیه نشده بود و آنجا برنامه ریزی و کنترل نمی شد، اصلاً ارزی برای واردات مواد اولیه شرکت های تولیدی و نیازهای ضروری وجود نداشت. از همان‌ طریق سالی حدود ۳۰ میلیارد دلار ارز تأمین شد. پیش از این تمام تأمین ارز توسط بانک مرکزی بود. بانک مرکزی ۵۰ میلیارد دلار تأمین ارز می‌کرد، قبل از ان بخش مهمی از ارز صادرکننده‌ها یا به داخل برنمی‌گشت یا بصورت کالای قاچاق وارد می شد.

به‌عنوان بدون انتقال ارز از بازار ارز می‌گرفتند و می‌فروختند و کالاهایی می‌آورند که به ثبت سفارش نیاز ندارد. حتی اگر به آزادترین اقتصاد معتقد باشید، وقتی اقتصاد در معرض فروپاشی است چه کاری می‌توانید بکنید؟ اینکه می‌گویید با قدرت، بله با قدرت جلوی درخواست های مغایر با هدف اصلی ایستادم و با بخش هایی از دولت چالش داشتیم .

اصرار می‌کردند بدون انتقال، ارز را آزاد کنید. مناطق آزاد را از ثبت سفارش مستثنی کنید و در عین حال نرخ ارز را پایین بیاورید. می‌گفتم پایین نمی‌آید، رانت ایجاد می‌کنید، چطور با اینهمه ثبت سفارش و فشار به اجرای بدون انتقال ارز و مراعات صادرکنندگانی که به بهانه صادرات ریالی ارز به چرخه اقتصاد نمی آورند، می‌توان نرخ ارز را پایین آورد. اگرهم بیاید خروج سرمایه می شود و همه در کشورهای همسایه خانه می‌خرند. اگر فشار بیاورید نرخ ارز با تزریق ارز محدود پایین بیاید، صادرکننده ارز نمی‌آورد. با ارز صادرکننده کشور اداره شد. با برخی ذخایر که آزاد بود ، کالاهای اساسی وارد شد ولی بطور بی‌ اساس می‌گویند نقدینگی را افزایش دادید و...

این کسری‌ها از کجا تأمین شد؟

همتی: در طول ۲۰ سال گذشته متوسط رشد نقدینگی ۲۷ درصد بود. در ۳ سالی که در بانک مرکزی بودم متوسط ۳۰ درصد بود. سال ۸۴ رشد نقدینگی ۴۰ درصد بود. سال ۹۲ هم ۳۹ درصد یعنی رشد نقدینگی در دوره حضور در بانک مرکزی علی رغم شرایط بسیار استثنایی عدد فوق‌العاده‌ای نبود اما جوی که ایجاد شد مسئله‌ ساز بود.

درابتدا علت اصلی افزایش تورم به دلیل هزینه تولیدکننده بود که آن دوره با افزایش نرخ ارز بالا رفت. هزینه تولیدکننده به شاخص بهای کالاها و بعد از آن به شاخص بهای مصرفی منتقل می‌شود. طبیعی است که چنین اتفاقی رخ دهد. البته به دلیل حجم نقدینگی متراکم زمینه شوک تورمی و جهش ارز مهیا بود حالا اینکه چرا و چطور پایه پولی و نقدینگی در اواخر ۹۸ رشد شدیدتری داشت دقیقا بر می گردد به کسری بودجه ناشی از تحریم. بر سر آن جنگیدم و نمی‌توانم آن را شرح دهم.

دعواها را در شورای‌عالی سران قوا کردم و خدمت رهبری و رئیس‌جمهور نوشتم که راه تأمین این نیست تسعیر ارز کنید. اما وقتی سران قوا مصوب و بعد از تایید رهبری ابلاغ می‌کنند که ریال آن را بصورت نیمایی بدهید، مگر بانک مرکزی می‌تواند خلاف قانون عمل کند؟ بانک مرکزی می‌تواند تا جایی که اختیارات دارد، بایستد اما وقتی آخر سال ۹۸ بودجه دچار کسری شد و هیچ راهی وجود نداشت باید چه کرد؟ در جلسه سران قوا گفتم این تصمیم باعث نقدینگی و رشد پایه پولی می‌شود. گفتند خب چه کنیم، حقوق ماه های اخر سال و عیدی کارکنان را چطور باید بدهیم؟

تسعیر ارز تصمیم سران قوا بود؟

همتی: بله. اواخر سال ۹۸ سران قوا تصویب کردند کسری بودجه را از طریق تسعیر منابع ارزی صندوق توسعه ملی که به دولت قرض داده بودند جبران کنند. این منابع در کره جنوبی‌ و بقیه مقاصد صادرات نفت بود که منابع به علت تحریم مسدود شد. گفتند چون آزاد نشده، پول نداریم حقوق بدهیم، بانک مرکزی بخرد و ریال آن را به دولت بدهد.

در واقع پیش‌ خور شد؟

همتی: بله. در چنین شرایطی بانک مرکزی چاره‌ای ندارد. بعضی‌ها گفتند در همان‌جا باید استعفا می‌دادید و از دولت خارج می‌شدید. گفتم چه مشکلی حل می‌شود؟ اگر استعفا می‌دادم و می‌آمدم مشکلی نبود. راحت‌ترین کار این بود. یک نفر دیگر را می‌گذاشتند و دستور می‌دادند، انجام می‌داد مگر الان که نیستم چکار می کنند تسعیر منابع ارزی همچنان با قدرت ادامه دارد .

در انتخابات هم از طرف بعضی اصلاح‌طلبان انتقاد می‌شد که همتی مدام می‌خواهد راه‌حل اقتصادی بدهد آن هم برای حل معضلی که اقتصادی نیست. فکر می‌کردید می‌شود مشکلات را از طریق اقتصادی حل کرد؟

همتی: دیدگاه درستی نیست. در شرایط متفاوت می توان راه حل های متفاوت داد. وظیفه اقتصاددان این است بهترین راه حل برای شرایط متفاوت بدهد. درست است رفع تحریم به عنوان مانع اصلی حل مشکلات اقتصاد یک اقدام و راه حل سیاسی دارد ولی نمی توان گفت چون تحریم هست دیگر راه حلی وجود ندارد. اگر اقدامات ۳ سال گذشته در خنثی سازی تحریم و شکست دادن فشار حداکثری نبود الان راه حل سیاسی و مذاکرات با موضع عزت هم نبود. پس حکمرانی صحیح اقتصادی نیز در هر دو وضعیت کار ساز است. مثلا اگر سال ۹۹ فروش اوراق دولتی نبود شرایط نقدینگی و تورمی خیلی بدتر می شد

الآن تورم ونزوئلایی داشتیم.

همتی: تورم حتماً بالای ۱۰۰ درصد می‌رفت. حالا می‌توانند بگویند اگر این روش نبود، وضعیت طور دیگری می‌شد. چون وضعیت خلأ درعلم فیزیک نیست نمی‌توان آن را ثابت کرد اما ایستادگی شد. روحانی شاهد است که چند بار در ستاد اقتصادی هماهنگی دولت در این زمینه صحبت کردم، فشار آوردم و انجام دادیم. البته به خیلی از درخواست‌ها ترتیب اثر ندادند.

پس وضعیت می‌توانست خیلی بدتر شود و خوشبختانه نشد. یک اقتصاددان می‌تواند با روش‌ اقتصادی جلوی بسیاری از مشکلات را بگیرد. آیا در انتخابات اگر یک نفر با بینش اقتصادی، طراحی خوب و تیم اقتصادی هماهنگ و قوی انتخاب می‌شد، شرایط را بهتر از این نمی‌کرد؟ حتماً بهتر از این می‌شد. الآن اصلاً نمی‌دانیم برنامه اصلی دولت چیست؟ برای بازارهای مالی چه برنامه‌ای دارند و قصد دارند چه کنند؟ نامزد ریاست جمهوری گفت اقتصاددان‌ها را به خط می‌کنم و بهتر می‌شود. خب الآن هم که به خط نیستند، اختلاف صف دارند، جلو و عقب و درهم ایستاده اند و مشخص نیست چطور جمع‌بندی می کنند؟

آرزوی بنده موفقیت دولت رییسی است. چرا که از بهتر شدن اقتصاد حتما مردم نفع می برند. مطمئن بودم هر کس رئیس‌جمهور شود حتماً حاکمیت هم پشتیبانی می‌کند. در دولت روحانی هم بعضی‌ کارها امکان‌پذیر بود که نکردند یا نگذاشتند بشود. اگر هماهنگی بیشتری وجود داشت، شرایط بهترمی شد. مسائل و متغیرهای کلان اقتصادی در دنیا راه‌ حل دارد. این نیست که اینها را از کره مریخ بیاوریم. اگر به اقتصاد مسلط نباشید می‌توانید از ۱۰ نفر بپرسید که چه کاری کنیم و در آخر هم جمع‌بندی‌ ممکن است چیز دیگری باشد

در نظام اقتصادی ایران آیا استقلال بانک مرکزی تحقق‌یافتنی است؟

همتی: با سیستم حکمرانی موجود خیر. برای همین شعارم در انتخابات اصلاح حکمرانی بود و تا این حکمرانی اقتصادی که بخشی از حکمرانی کلی است اصلاح نشود، این اتفاق نمی‌افتد.

علاوه بر فشارهای تحریمی، مشکل عدم تصویب FATF را هم داشتید که مزید بر علت شد یعنی بدترین دوره اقتصادی از زمان شما آغاز شد.

همتی: موافقم. دوره حضور در بانک مرکزی سخت ترین دوره بود. خیلی‌ها گفتند نظرم این بوده که تصویب FATF هیچ اثری بر اقتصاد ندارد، مدام این را مطرح می‌کنند و بعد هم یکی از روزنامه های مخالف دولت دوازدهم تیتری زده بود که دولت چه می‌گوید، رئیس بانک مرکزی گفته FATF هیچ اثری ندارد اما جمله من شأن نزول دارد.

سال ۹۸چند اتفاق مهم رخ داد. عمدتا ارز را در کانال ۱۱ یا ۱۲ هزار تومان نگه داشته بودیم و خوب پیش می‌رفتیم با اینکه فشار ترامپ و تحریم خیلی زیاد بود و تقریباً صادرات به ۴۰۰ هزار بشکه یعنی حد پایین رسیده بود. موضوع کسری بودجه مطرح شد و اینکه باید راجع به بنزین فکری کرد. دولت سه راه بیشتر نداشت که پایه پولی بالا نرود یکی از راه‌حل‌ها بنزین بود.

نامه‌ای خدمت مقام رهبری نوشتم و به دولت هم پیشنهاد ندادم. پس از دیدار مفصل حدود یک ساعت و نیمه، نامه‌ای به ایشان نوشتم.  یا باید دلار ۴۲۰۰ تومانی را حذف کرده که دولت بتواند مابه‌ تفاوت درآمدی‌ را در بودجه بیاورد. بالاخره آن زمان دلار حدود ۱۲ تومان بود و با ۸ هزار تومان اختلاف مواجه بودیم و ۹ میلیارد دلار کالای اساسی یک‌باره اختلاف رقم قابل‌توجهی نزدیک ۱۰۰ هزار میلیارد تومان می‌شد.

راه‌حل دوم این بود که اوراق بدهی دولت را بطور جدی بفروشیم و سومین راه این است که قیمت بنزین را تغییر بدهیم.اگر این سه کار را انجام ندهیم نقدینگی به‌شدت رشد خواهد کرد و عملا هم این اتفاق رخ داد. چون تقریباً هیچ‌کدام از پیشنهادها یا اجرا نشد یا ناقص اجرا شد و رشد پایه پولی اتفاق افتاد. چرا؟ چون در سال ۹۸ اوراق در آن حدی که باید فروخته شود در قانون نبود وجا نیفتاد.

گفتم اگر قیمت بنزین را افزایش دادید، اول باید ۹۰ هزار تومان یارانه بصورت ماهانه به هرنفر بدهید. با افزایش قیمت بنزین ۹۰ هزار میلیارد تومان هم به دولت می‌رسد که بتواند کسری بودجه‌ را تأمین کند. این توضیحات به مقام رهبری در شهریور سال ۹۸ بود که مسکوت ماند. در جلسات ستاد هماهنگی اقتصادی دولت بحث‌های مفصلی شد و تأکید رئیس‌جمهور این بود که بنزین سهمیه‌ای بماند، درواقع سهمیه ایجاد شود و مابه‌تفاوت آن را با نر خ بالاتر بدهیم که مخالف بودم و گفتم فایده‌ای ندارد یعنی درآمد جدی برای دولت و پرداخت یارانه ایجاد نخواهد کرد و فقط آثار منفی خواهیم داشت.

این طرح مدام بالا و پایین شد و تا آبان ماه طول کشید. آبان‌ماه سران قوا در شورای عالی هماهنگی اقتصادی تصویب کردند این طرح را با ۱۵۰۰ و ۳ هزار تومان اجرایی کنند. خدمت روحانی گفتم الآن در شرایط با ثبات ارز هستیم و تورم در حال کاهش است. اقتصاد درشرایط ثبات است، دلار را کنترل کردیم و  الآن وقت چنین کاری نیست. از سال هم که چیزی نمانده و درآمدی برای دولت ایجاد نمی‌کند. 

رییس جمهور گفت من به آقا هم گفتم و تصمیم را اجرا می کنم . در دولت هم ۳ یا ۴ نفر دیگر مخالف بودند اما بالاخره اجرا کردند و آثار آن را هم دیدید. الگو سازی بانک مرکزی بود که افزایش قیمت بنزین، ۴ درصد در افزایش قیمت‌ها تأثیر دارد. چون در دوره‌های قبلی که قیمت بنزین افزایش یافت روی تورم تأثیر چندانی نداشت و آمارها همین را نشان می‌دهد. اما نحوه اجرا و اتفاقاتی که پس از آن افتاد، تأثیرگذار بود. حوادث رخ‌داده در آبان ۹۸ چیزی نبود که ۴ درصد اثر بگذارد یعنی از نظر انتظارات تورمی و امنیتی‌ که ایجاد کرد شرایط بهم ریخت. بنابراین دلار از ۱۱۵۰۰ تومان شروع به جهش کرد.

آینده را چطور می‌بینید. با روندی که پیش می‌رویم ونزوئلایی می‌شویم یا خیر؟

همتی: اگر در مذاکرات هسته‌ای توافق کنند و کمکی به درآمدهای دولت شود، می شود اوضاع را بهتر کنترل کرد.

اما احتمالاً ابرتورم را داریم؟

همتی: چون همه در یک کشتی هستیم امید است با تدابیر دولت این اتفاق نیفتد.