تحلیلگر بازار سرمایه با مرور وضعیت دو سال گذشته بازار و افزایش ابهامات تحت اثر دو عامل، پیش بینی کرد حال بورس بهتر خواهد شد.

 

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، روزبه شریعتی با بیان اینکه بازار سرمایه در سال ۱۴۰۰ قسمت اعظم زمان را در پی رفع تنش‌ها و اتفاقات سال ۹۹ گذراند به ایسنا اعلام کرد: بازار طی دو سال گذشته دچار دگرگونی اساسی شد. چرا که طبق تصمیمات دولت قبل از بازار سرمایه به عنوان بازوی اقتصادی برای جبران کسری بودجه از طریق فروش سهام دولتی استفاده شد.

این درحالی بود که بازار نوپا و فعالین آن کمتر از ۵۰۰ هزار نفر بودند. در این شرایط با دعوت گسترده مردم به دلیل نبود آموزش و فرهنگ کافی و زیرساخت مناسب چه از سمت سازمان بورس، چه سپرده گذاری، چه شرکت فناوری و چه کارگزاری ها، هجوم مردم منجر به اتفاقات ناگواری شد. این موضوع باعث شد بازار سرمایه با چنین چالشی روبرو شود.

مردم برای فرار از تورم، وارد بورس شدند

دولت که با سیاست‌های ترامپ و تحریم‌های سنگین به مشکل برخورده بود راه حلی به جز این نداشت و بین چاپ پول و استقراض بیشتر از بانک‌ها، جذب نقدینگی از طریق بازار سرمایه را انتخاب کرد و این تصمیم اتفاقات بدی را رقم زد. مردم با ذهنیت اینکه بورس محلی برای سود کردن و فرار از کاهش ارزش پول ملی و تورم ۴۰ درصدی است، بسیاری از سرمایه‌ها را وارد بورس کردند و سازمان بورس جلوی آنها را نگرفت.

از جمله سیاست‌های شاپور محمدی رییس اسبق سازمان بورس که زمستان سال ۹۸ تصویب شد، می توان به اعطای کد آنلاین به تازه واردین بعد از گذراندن آموزش الکترونیکی و موفقیت در آزمون و دامنه نوسان دو درصدی اشاره کرد. وی این ذهنیت را داشت که حجم شناور بازار نسبت به ورود پولی که اتفاق می افتد و تبلیغی که دولت می کند بسیار پایین است و منجر به قفل شدن در سهم خرید می شود و بهتر است دامنه نوسان دو درصدی جلوی آن را گیرد.

پس از کناره گیری محمدی، سیاست دولت رشد تقریبا سه برابری شاخص بورس در یک فاصله زمانی کوتاه بود، رشدی که از سرعت ورود پول بود نشات گرفته بود. این تصمیم باعث شد سال ۹۹ دولت ۳۵ هزار میلیارد تومان از بازار سرمایه تامین مالی داشته باشد. در این شرایط ETF هایی تعریف شد که از لحاظ علم اقتصاد نباید وجود داشته باشد. در این فرایند یک جنس دوبار فروخته شد! در صندوق دارایکم به جای اینکه دولت سهم را طی معادلاتی بصورت واقعی به مردم واگذار کند، سهم را در قالب صندوقی تعریف کرد. انگار جنسی که یک بار به مردم واگذار شده دوباره به آنها فروخته شد.

جذب نقدینگی در بازار سرمایه جلوی افزایش نقدینگی را گرفت. اگر قرار بود ۳۵ هزار میلیارد تومان در سیستم بانکی چاپ شود به دلیل آنکه ضریب تکاثر پول نزدیک هشت واحد است، ۲۴۰ هزار میلیارد تومان حجم نقدینگی را بالا می برد و طبیعتا فروش سهام راه معقول‌تری بود. پول مردم سوزانده و در بازار سرمایه قفل شد و به بازارهای رقیب نرفت. هم رشد شاخص کل از ۱.۲ تا دو میلیون واحد درست نبود و هم ریزشی که در چند ماه اخیر رخ داد. این صعود و سقوط ها تلاطم‌هایی بود که نظم را به هم زد و بازار را وارد دوره‌ای کرد که در حرکت سینوسی و بیش واکنشی باقی بماند.

از تغییر رییس جمهور آمریکا تا تغییر دولت در ایران

شریعتی در ادامه با اشاره به تغییر ریاست جمهوری آمریکا در سال ۱۳۹۹، گفت: در برهه زمانی تغییر رییس جمهور آمریکا در سال ۹۹ قیمت دلار از محدوده ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان رشد داشت. در آن زمان برخی رشد بازار را ناشی از افزایش قیمت دلار به دلیل احتمال افزایش تنش در سیاست خارجی و احتمال رای آوردن مجدد ترامپ و دلار ۴۰ هزار تومانی می دانستند اما در نهایت دموکرات‌ها سر کار آمدند و این انتظار می رفت فضا تلطیف و شرایط  بهتر شود. چراکه در زمان ترامپ میزان فروش نفت ایران روزانه ۴۰۰ هزار بشکه برآورد می شد و هیچ کشوری جرات همکاری با ایران را نداشت.

پس از آن دولت ایران تغییر کرد و در اوایل انتظار نمی رفت دولت فعلی با این سرعت وارد فضای مذاکره شود اما شرایط ایجاب کرد باید توافق صورت بگیرد تا سرمایه گذار خارجی وارد شده و ایران قادر باشد پول های بلوکه شده را پس بگیرد و نفت را صادر کند. به گواه بلومبرگ، ایران ۸۵ میلیون بشکه نفت روی آب دارد که درصورت به نتیجه رسیدن مذاکرات، قابلیت فروش وجود دارد.

سال ۹۹ با شاخص تقریبا ۱.۴ میلیون واحد تمام شد و سال ۱۴۰۰ درحالی که بازار در شوک همه این اتفاقات بود در زمان صعود وارد گره معاملاتی شده و در زمان سقوط نیز به دلیل اینکه حجم مبنا پر نمی شد، پایین نمی آمد. شاخص کل در ابتدای سال ۱۴۰۰ در محدوه یک میلیون و ۳۲۰ هزار واحد بود و در انتهای سال نیز در این محدوده قرار داشت شاخص هم وزن تقریبا ۲۰ درصد از ابتدا تا انتهای سال ۱۴۰۰ پایین‌تر آمد.

در بهار سال ۱۴۰۰، حجم معاملاتی دو هزار میلیارد تومان که یکی از کمترین حجم های معاملاتی در ۱۶ ماه اخیر بود رقم خورد. طبق قانون بازار شرکت‌ها بعد از مجمع سالانه بدون دامنه نوسان باز می شوند و این باعث شد سهم ها نقد شوند. این یکی از مهمترین ایراداتی است که همیشه به بازار وارد بود. دامنه نوسان و حجم مبنا فقط مختص بازار ایران است و باعث می شوند جلوی نقدینگی گرفته شود. می توان بلوغ نبود دامنه نوسان را در بازارهای جهانی که درگیر تلاطم های جنگ هستند، دید. طی جنگ روسیه و اوکراین سهم های بانکی روسیه ریزش عجیب داشتند. درحالی که  اگر در آنها دامنه نوسان و حجم مبنا وجود داشت، حتی اگر جنگ تمام می شد، بازار در فضای مومنتوم صف فروش‌ها می‌ماند و همینطور ادامه پیدا می کرد.

شعارهای دولت به تحقق نپیوست

شرایط در تابستان ۱۴۰۰ کمی تغییر کرد و با توجه به شعارهای دولت جدید، ذهنیت این بود بازار سرمایه مغتنم شمرده و به ساز و کار آن احترام گذاشته شود، قیمت گذاری دستوری حذف شود، خودرو به بورس کالا بیاید و ... اما متاسفانه تاکنون این اتفاق نیافتاده و همین فرایند ذهنیت ها را درمورد رویکرد دولت تغییر داد.

چراکه مشخص شد برخلاف وعده‌ها تقریبا اتفاقی نیافتاد. این فرایند ادامه داشت تا به بحران بودجه رسید. بودجه‌ای که قیمت گاز را بصورت وحشتناک بالا دید، روی کالاهای خام و نیمه خام مالیات وضع شد و منجر شد ذهنیت نسبت به تصمیمات تیم اقتصادی دولت برعکس شود. این اتفاقات در نهایت بعد از کلی تلاش از طرف فعالین بازار رفع و سقف ۵ هزار تومانی برای هر مترمکعب گاز تعیین شد. اگر این اتفاق رخ نداده بود با جنگ روسیه و اوکراین بسیاری از صنایع حیاتی زیان ده می شدند.

شاخص کل بورس با همه تنش های که از دولت قبل باقی مانده بود و شعارهای دولت جدید سال ۱۴۰۰ را گذراند. با این حال نرخ فروش شرکت‌ها بالا آمده و میانگین درآمد شرکت‌ها رشد کرده است. P/E تی تی ام بازار دوباره به کمتر از هفت واحد رسیده است. عددی که بصورت میانگین نقطه تعادلی است و بازار سرمایه معمولا در این سال‌ها پایین تر از این عدد را تجربه نکرده است. محدوده ای که همواره برای سرمایه گذاری در دید بلندمدت مناسب بود.

حال بازار سرمایه بهتر خواهد شد. حال بازار متاثر از دو اتفاق نتیجه مذاکرات سیاسی و جنگ روسیه و اوکراین است که افزایش قیمت محصولات جهانی را در پی دارد. این دو اتفاق باعث افزایش ابهامات شده است. از یاد نمی رود که بازارهای مالی ثبات و صلح را دوست دارند.