جزئیات جدول تبصره ۱۴ قانون بودجه ۱۴۰۱، حاکی از عدم تخصیص ارز جهت واردات کالاهای اساسی و دارو و لحاظ ۱۶۱هزار میلیارد تومان منابع ریالی جهت پرداخت مابه‌تفاوت به مردم است.

 

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس به نقل از تسنیم، بعد از تصویب نهایی و تأیید بودجه 1401 در شورای نگهبان، قانون بودجه از سوی رئیس مجلس به رئیس جمهور جهت اجرا ابلاغ شد. یکی از نکات مهم حاشیه‌ای در خصوص قانون بودجه عدم انتشار جدول تبصره 14 همراه با تبصره‌های بودجه است. شاید در سنوات گذشته جدول ذیل تبصره 14 به‌اندازه سال جاری اهمیت پیدا نکرده بود.

علت افزایش اهمیت تبصره 14 که مربوط هدفمندسازی یارانه‌ها است این بود که دولت منابع جبرانی حذف ارز ترجیحی را در این تبصره در نظر گرفت تا بصورت مستقیم به مردم پرداخت شود. در واقع دولت ارز ترجیحی را حذف کرده و منابعی که برای جبران افزایش قیمت کالاهای اساسی تعیین کرده بود را به منظور پرداخت مستقیم به مردم در تبصره 14 قرار داده است.

بحث حذف ارز 4200 تومانی مهم‌ترین موضوع در بودجه سال 1401 است که به دلیل تاثیر بسیار زیاد بر معیشت مردم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. طبیعتا حذف این ارز سبب رشد قیمت کالاهای اساسی خواهد شد و این موضوع دلیل اصلی نگرانی‌ها در این خصوص است.

در نیمه فروردین ظاهرا هنوز پرداخت ارز دولتی به نهاده های دامی انجام می شود،. وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی بحث نهاده ها معتقد است، تصمیم گیر نهایی در این خصوص شورای اقتصادی است که در این شورا علاوه بر وزارت اقتصاد، سازمان برنامه و بودجه نیز یکی از بازیگران اصلی است. در نسخه اولیه لایحه بودجه که از سوی دولت به مجلس ارائه شد،‌ اساسا ارز 4200 تومانی حذف شده بود  و برای پوشش آثار حذف ارز وارداتی مربوط به نهاده های دامی وارداتی، دارو و گندم سر جمع 106 هزار میلیارد تومان در تبصره 14 لحاظ شده بود.

از جمله مواردی که در مورد حذف ارز ترجیحی مورد انتقاد کارشناسان قرار گرفت این بود که دولت تنها 100 هزار میلیارد تومان برای جبران اصلاح نرخ کالاهای اساسی، دارو، یارانه نان و خرید تضمینی گندم در نظر گرفته بود.  این درحالی است که رقم مذکور در مقایسه با پیش‌بینی‌های انجام شده  از افزایش قیمت‌ها و دهک‌هایی که باید مورد حمایت دولت قرار گیرند، عدد بسیار پایینی به نظر می‌رسید.

جدول تبصره 14 لایحه بودجه سال 1401 ارائه شده از سوی دولت به مجلس:(مبالغ بر حسب میلیارد ریال)

طبق تغییراتی که در مجلس اعمال شد، برای پرداخت مابه‌تفاوت واردات و خرید تضمینی گندم و یارانه نان در یک ردیف جداگانه 71 هزار میلیارد تومان منابع پیش‌بینی شد. همچنین مابه‌التفاوت نرخ ارز کالاهای اساسی، دارو و تجهیزات مصرفی پزشکی نیز 161 هزار میلیارد تومان تعیین شد. در نتیجه مجلس منابع جبرانی حذف ارز ترجیحی را 130 هزار میلیارد تومان افزایش داده است. البته یک تبصره هم برای این موضوع لحاظ شده و باید در صورت حذف ارز ترجیحی برنامه مشخص دولت برای تثبیت قیمت ها در دهک های مشمول حمایت شفاف شده باشد.

جدول تبصره 14 قانون بودجه سال 1401 ابلاغی به دولت: (مبالغ بر حسب هزار میلیارد ریال)

با وجود افزایش قابل توجه منابع حذف ارز ترجیحی در مجلس، دولت همچنان برنامه مشخصی برای حذف ارز 4200 تومانی ارائه نکرده و با وجود گذشت چند هفته از سال به نظر می‌رسد تخصیص ارز ترجیحی به ترتیب سال قبل ادامه دارد.

هرچند زمان مشخصی برای حذف ارز ترجیحی تعیین نشده  اما برخی اظهار نظرها مثل بحث حذف ارز ترجیحی دارو که اخیرا وزیر بهداشت اعلام کرد و کمی بعد تایید نشد، حواشی را ایجاد کرده است. به هر حال باید دید دولت در نهایت چه زمانی تصمیم به حذف ارز 4200 تومانی خواهد گرفت و آیا سکوت فعلی تنها برای عبور کم تنش قیمتی از فضای پر تقاضا ابتدای سال و ... است یا اختلاف نظری در این حوزه ایجاد شده است. 

بطور کلی دو راهکار برای جبران افزایش قیمت‌ها پس از حذف ارز ترجیحی مطرح شد، یکی پرداخت یارانه نقدی و دیگری پرداخت یارانه در قالب کارت هوشمند برای خرید کالاهای اساسی.

یکی از مهمترین مشکلات در خصوص حذف ارز ترجیحی بحث عدم وجود زیر ساخت ها در وزارتخانه های اقتصادی برای شناسایی دقیق دهک های درآمدی است. نمونه بارز چالش ها و کاستی های مربوط به این موضوع از فاجعه تخصیص سهام عدالت به ثروتمندان و جاماندن اقشار محروم شروع و به توزیع پر انتقاد یارانه بنزینی سال 98 ختم شده است.