ندا کریمی

تحلیلگر بازار سهام

شرکت‌های مبین انرژی خلیج‌فارس و فجر انرژی خلیج‌فارس با نمادهای «مبین» و «بفجر» دو شرکت یوتیلیتی مستقر در عسلویه و ماهشهر و تامین‌کننده برق، بخار، نیتروژن، اکسیژن، انواع آب و ارائه‌دهنده سایر خدمات به شرکت‌های پتروشیمی منطقه‌‌‌های فوق هستند. تمرکز یوتیلیتی در این واحدها با هدف مزیت مقیاس و کاهش سرمایه‌گذاری در هر واحد پتروشیمی ساخته‌شده در این مناطق است. این موضوع سبب مناقشه بین شرکت‌های منطقه و تامین‌‌‌کنندگان یوتیلیتی نیز شده است. تا قبل از سال ۱۳۹۷ نرخ‌های فروش محصولات یوتیلیتی «مبین» و «بفجر» به صورت دلاری یا ریالی بوده است. در میانه‌‌‌های دهه ۱۳۹۰ و در اوج سقوط قیمت نفت و فرآورده‌‌‌های پتروشیمی و با توجه به حاشیه سود بالای تولیدکنندگان یوتیلیتی‌‌‌ها در مقایسه با شرکت‌های پتروشیمی تولیدکننده، مجموعه سرمایه‌گذاری غدیر (مالک نهایی زاگرس و شپدیس)‌‌‌ نسبت به قیمت بالای یوتیلیتی و انحصاری بودن آن، ‌‌‌ به شورای رقابت شکایت کرد. شکایت فوق منجر به تغییر نرخ‌ها به فرمول شد.

 

9

قیمت‌گذاری در فرمول مصوب شورای رقابت مبتنی بر برابرسازی بازده دارایی‌‌‌های مولد تامین‌کنندگان یوتیلیتی با مصرف‌کنندگان آن‌‌‌ (شرکت‌های پتروشیمی)‌‌‌ بوده است و برای سال‌های 1397 و 1398 اجرایی و سپس برای سال 1399 تمدید شد. اما هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس و «مبین» و «بفجر» به‌شدت معترض بوده‌‌‌اند؛ زیرا سود این شرکت‌ها در مقایسه با شرکت‌های پتروشیمی خریدار یوتیلیتی رشد بسیار کمتری داشت. در این میان، موضوع دارایی مولد چالش اساسی برای دو گروه به شمار می‌‌‌رفت و در حالی که موجودی کالا و پیش‌پرداخت‌‌‌ها دارایی مولد شرکت‌های تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی به شمار می‌رود و به ارزش روز در دفاتر شرکت‌های پتروشیمی ثبت می‌شود، در مقابل، در شرکت‌های یوتیلیتی‌محور به دلیل ماهیت فعالیت، عملا موجودی کالایی وجود ندارد. البته ایراد اساسی مبنا قرار دادن دارایی به ارزش دفتری است. به دلیل شرایط تورمی کشور و دو جهش ارزی در یک‌دهه گذشته، بهای دفتری شرکت‌های پتروشیمی و یوتیلیتی با ارزش روز آن تفاوت فاحشی یافته بود. با وجود رشد قابل‌توجه سود پتروشیمی‌‌‌ها و به دلیل استانداردهای حسابداری در ثبت دارایی‌‌‌ها و بهره‌‌‌برداری طرح‌‌‌های توسعه و همچنین رشد موجودی کالا (و سهم بالای آن) عملا نسبت بازده متناسب با رشد قیمت دلار افزایش نیافت. مبنای ارزش دفتری شرکت‌های پتروشیمی و تامین‌‌‌کننده یوتیلیتی را به سمت رقابت برای تجدید ارزیابی دارایی‌‌‌ها سوق داد. پیش از وقوع این رقابت این موضوع این بار با اعتراض شرکت‌های تامین‌کننده یوتیلیتی همراه شد. در جلسه شورای رقابت در شهریور ۱۴۰۰ مواردی از فرمول اصلاح شد. از جمله مبنای دارایی‌‌‌های ثابت از ارزش دفتری به ارزش روز دارایی‌‌‌های ثابت استهلاک‌پذیر طبق گزارش کارشناس رسمی دادگستری تغییر یافت. تمام شرکت‌های پتروشیمی و یوتیلیتی مکلف به انجام کارشناسی دارایی‌ها شدند. حال پس از انجام کارشناسی و براساس ابلاغیه اول اردیبهشت 1401 نرخ‌های جدید از ابتدای سال 1400 لازم‌الاجرا شده است.

شرکت مبین انرژی خلیج‌فارس

این شرکت در سال 1379 در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس (عسلویه) ‌‌‌در زمینی به مساحت 84هکتار تاسیس شد. هلدینگ خلیج‌فارس با بیش از 80‌درصد سهامدار عمده این شرکت است. این شرکت طی سال‌های 1384 و 1388 به بهره‌‌‌برداری رسید. ظرفیت برق نیروگاه برق و بخار این شرکت حدود هزار مگاوات است. واحدهای تفکیک هوا و تصفیه آب نیز از دیگر واحدهای اصلی این شرکت است که تولید اکسیژن و نیتروژن و انواع آب در آن صورت می‌گیرد. خوراک اصلی این شرکت گاز طبیعی است و برای واحد آب نیز اقدام به استحصال آب از دریا می‌کند. همچنین این شرکت انتقال گاز طبیعی، سوخت و خوراک را به صورت کارمزدی به شرکت‌های پتروشیمی منطقه انجام می‌دهد. شرکت‌های پتروشیمی زاگرس، پارس، شپدیس، جم، ‌‌‌آریا و نوری بزرگ‌ترین خریداران محصولات این شرکت هستند. همچنین شرکت «مبین‌»، مالک صد‌درصد سهام پتروشیمی آپاداناست. این شرکت پروژه 6/ 1میلیون تنی متانول در منطقه عسلویه فاز دوم است. پروژه تاکنون بیش از 70‌درصد پیشرفت داشته و مهم‌ترین گلوگاه شرکت واحد ASU است که پیشرفت حدود 50درصدی داشته است. راه‌‌‌اندازی این شرکت در سال 1402 پیش‌بینی می‌شود و اثر سودآوری آن با فرض قیمت‌های فعلی گاز و قیمت جهانی 160میلیون دلار بوده که می‌‌‌تواند تا 200تومان سود هر سهم مبین را افزایش دهد.

شرکت فجر انرژی خلیج‌فارس

این شرکت طی دو فاز در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی واقع در ماهشهر و در زمینی به مساحت 54هکتار در سال 1378 تاسیس شد و طی سال‌های 1381 تا 1385 به بهره‌‌‌برداری رسید. هلدینگ خلیج‌فارس با مالکیت حدود 60‌درصد و مجموعه سهام عدالت با مالکیت حدود 30‌درصد سهامداران عمده این شرکت هستند. این شرکت واحدهای نیروگاه و بخار، تفکیک هوا و تصفیه آب را در دو فاز دارد. ظرفیت برق این شرکت 5/ 1‌هزار مگاوات است. شرکت‌های پتروشیمی اروند، مارون، ‌‌‌شکبیر و شگویا بزرگ‌ترین خریداران محصولات شرکت فجر انرژی خلیج‌فارس هستند.

نرخ جدید یوتیلیتی‌‌‌ها ابلاغ شد

مصوبه جدید افزایش نرخ قابل‌توجهی برای محصولات «مبین» و «بفجر» اعمال کرده است. محصولات «مبین» مشمول افزایش ۲۵۰درصدی و محصولات «بفجر» مشمول افزایش ۳۷۲درصدی در سبد محصولات تولیدی شده‌اند.

اثر مصوبه جدید بر روند سوددهی یوتیلیتی‌‌‌ها

مصوبه جدید برمبنای ارزش روز دارایی‌‌‌های ثابت استهلاک‌‌‌پذیر است و قیمت‌های یوتیلیتی‌‌‌ها که از ابتدای سال 1400 اعمال می‌شود، در شرکت «مبین» به افزایش 120‌هزار میلیارد ریالی درآمد منجر خواهد شد. در مقابل با فرض افزایش نرخ‌ صورت‌گرفته در محصولات برگشتی و خریدها معادل رشد نرخ فروش شرکت و همچنین اعمال گاز متوسط ۱۵۰۰تومان برای کل سال 1400 هزینه‌‌‌های شرکت 5/ 27‌هزار میلیارد ریال افزایش می‌‌‌یابد (مصرف گاز سوخت 2میلیارد مترمکعب در سال). در شرکت «بفجر» این مصوبه به افزایش ۸۶‌هزار میلیارد ریالی درآمدها منجر می‌شود که با فرض افزایش نرخ‌های صورت‌گرفته در محصولات برگشتی و خریدها معادل رشد نرخ فروش شرکت و همچنین اعمال گاز متوسط ۱۵۰۰تومانی برای کل سال 1400 هزینه‌‌‌های شرکت 1/ 30‌هزار میلیارد ریال افزایش خواهد یافت (مصرف گاز سوخت 8/ 1میلیارد مترمکعب در سال).

مهم‌ترین ریسک‌‌‌های یوتیلیتی‌‌‌ها

خریداران یوتیلیتی، یعنی شرکت‌های پتروشیمی در هر دو منطقه، بازندگان اصلی این مصوبه هستند. پتروشیمی زاگرس که بزرگ‌ترین دریافت‌کننده یوتیلیتی از مبین است، ‌‌‌ شاهد افزایش نرخ اکسیژن از 5/ 3سنت به بیش از 11سنت بوده است. همچنین از آنجا که کارشناسی ارزش روز دارایی‌‌‌ها امری قضاوتی است،‌‌‌ اعتراض یا کارشناسی مجدد می‌‌‌تواند به تغییر نرخ‌ها منجر شود. علاوه بر این، تغییرات سودآوری شرکت‌های پتروشیمی هر منطقه در سال 1400 بر سودآوری شرکت‌های «مبین» و «بفجر» در سال 1401 موثر خواهد بود.