مدیرعامل فولاد سنگان با اشاره به وضعیت تولید فولاد جهان و ابرچالش‌ها در ایران از لزوم اعمال سه اقدام برای گشایش درهای سرمایه‌گذاری در بازار اروپا در دوران تحریم روسیه خبر داد.

 

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، علی امرائی با انتشار مطلبی با عنوان " فولاد جهان و ابرچالش‌های تولید فولاد ایران" در دنیای اقتصاد اعلام کرد: فولاد به عنوان صنعت پیشرو در ارزیابی شاخص‌های توسعه مورد توجه است و در کنار نفت و پتروشیمی ‌به عنوان سه‌گانه ارزآور و اشتغال‌زا مطرح می‌شود. این صنعت تاثیر مهمی ‌در میزان تولید ناخالص داخلی کشورها دارد و به دلیل برخورداری از ماهیت استراتژیک به عنوان اهرم فشار در مناقشات بین‌المللی نقش جدی ایفا می‌کند.

تولید فولاد جهان در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال قبل با رشد ۷. ۳ درصدی همراه بود اما سال ۲۰۲۲ تحت‌الشعاع جنگ در اروپای شرقی قرار گرفت .اخلال در تولید و صادرات فولاد و سنگ آهن روسیه به واسطه شرایط تحریمی ‌و جنگ و تخریب زیرساخت‌های تولید فولاد و صادرات سنگ آهن اوکراین بازارهای جهانی را تحت تاثیر قرار داد و نوعی عدم ثبات و اعوجاج را در عرضه و قیمت بوجود آورد.

اگرچه این اتفاق بیش از همه بر فولاد اروپا تاثیر گذاشته اما به دلیل وابستگی‌ها و در هم‌ تنیدگی بازار اقتصاد جهان، دیگر کشورها نیز پس‌لرزه‌های این جنگ را حس کردند. به نظر می‌رسد سیاست‌های تولیدکنندگان بزرگ فولاد آشفته و تا حدی نامشخص است. نوسانات بازار فولاد چین نظام عرضه و تقاضای فولاد در این کشور را به سمت و سوی کاهشی شدن سوق داده است.

سیاست‌های ابلاغی جدید در بخش مسکن و تمایل فولادسازان چینی به تغییر فناوری و تولید فولاد مقاوم با ارزش افزوده بیشتر و فولاد سبز بر این امر تاثیر داشت. کاهش ۵. ۲ درصدی تولید فولاد چین در چهار ماه نخست سال ۲۰۲۲ علاوه بر اما و اگرهای تولید فولاد، بازار سنگ‌آهن جهانی را نیز تحت تاثیر قرار داد. این کشور بخش مهمی ‌از سنگ آهن مورد نیاز را وارد می‌کند. کاهش تقاضا باعث کاهش واردات و در بهترین حالت دپوی سنگ آهن در بنادر چین می‌شود که قیمت‌های بازار سنگ آهن را دچار نوسان خواهد کرد.

در حالی که اتخاذ سیاست‌های سخت گیرانه کرونایی در کنار ابلاغ قوانین جدید در حوزه ساخت مسکن در چین منجر به کاهش تقاضا و کاهش تولید فولاد و در حوزه تولید فولاد و استخراج و صادرات سنگ آهن نیز منجر به خلق فرصت مناسب برای کشوری نظیر  هند شد. در همین مدت کشورهایی نظیر هند و ترکیه با ۲. ۶ و ۶. ۱ درصد افزایش تولید مواجه بودند.

هند با صدور مجوز مجدد برای استخراج و صادرات سنگ آهن در ایالت کارناتاکا و کاهش محدودیت در دو محل دیگر به افزایش تقاضای فولاد در این کشور پاسخ داد. به نظر می‌رسد تولید فولاد هند کماکان در نیمه نخست سال روند افزایشی را حفظ کند. اخلال در صادرات سنگ‌آهن از مبدأ اوکراین و روسیه بازار تولید فولاد در اروپا را ملتهب کرد.

اتخاذ منشور چندگانه اروپا برای برون رفتار شرایط موجود به ثمر ننشسته و مدت زمان نسبتا طولانی نیاز دارد. کاهش ۴ و ۳ درصدی تولید فولاد و صادرات سنگ آهن از برزیل نشان می‌دهد این کشور نیز نتوانسته از شرایط جنگی اروپای شرقی استفاده مناسبی ببرد. مجموعه چنین اتفاقاتی در کنار موارد و عوامل دیگر باعث شد تا کارشناسان، رشد میزان تقاضا برای بخش فولاد را به محدوده ۴. ۰ تا ۵. ۰ درصد کاهش دهند. به این ترتیب هرگونه روند افزایشی در رشد میزان تقاضا به تغییر در سیاست‌های فولادی بخصوص در چین و اتحادیه اروپا در نیمه دوم سال بستگی دارد.

ایران سال ۲۰۲۱ در تولید فولاد بالاتر از کشورهایی مانند ایتالیا، اسپانیا، فرانسه، کانادا، انگلیس و هلند قرار گرفت. اما مقایسه تولید فولاد در دو سال ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ نشان می‌دهد تولید در سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۸. ۱درصد کمتر از سال ۲۰۲۰ بود. کاهش تولید فولاد در سال گذشته و چهار ماه نخست سال ۲۰۲۲ زنگ خطر جدی را برای فولاد به صدا درآورد. افت ۹. ۸ درصدی تولید فولاد ایران در این مدت در حالی است که در آستانه شروع گرما نگرانی‌های ناشی از قطع برق کارخانه‌ها و افت محسوس تولید تشدید شده است.

ایران به دلیل قطعی برق و گاز در فصل تابستان و زمستان، بخش قابل توجهی نزدیک به ۱۰ میلیون تن و به ارزش ۶ میلیارد دلار در سال را از دست می‌دهد .‌ تلاش فولادسازان داخلی برای حفظ شرایط رقابتی در بازار تولید این شرکت‌ها را مجبور به تشدید فعالیت‌ها در دوران عدم قطع برق و گاز می‌کند. این امر باعث افزایش هزینه‌های استهلاک قطعات و کوتاه شدن زمان رسیدن به تعطیلی سالانه کارخانه‌های تولیدی می‌شود و از توان تولید فولاد کم می‌کند.

جنگ در اوکراین بر عرضه فولاد منطقه CIS  کشورهای مشترک‌المنافع تاثیر گذاشت. این امر می‌تواند به عنوان فرصتی برای ایران تلقی شود تا بتوان این شکاف تولید را به واسطه تولید و صادرات پر کرد. البته با شرکت‌های هندی و ترکیه‌ای رقابت سختی خواهیم داشت. در این بین تحریم صنعت فولاد ایران، ضعف زیرساخت‌ها و چالش انرژی، حمل و نقل و نیز کمبود منابع مالی و حمایت‌های بانکی نقطه ضعف خواهد بود که چنین امری را به محاق می‌برد.

از طرف دیگر اتخاذ سیاست دامپینگ از سوی روسیه و نزدیک شدن قیمت محصولات فولادی این کشور به قیمت محصولات ایران نیز یک تهدید جدی است که می‌تواند کشورهای مقصد صادراتی را ترغیب به خرید از روسیه کند.‌ این اقدام روسیه اگرچه در راستای منافع ملی این کشور است اما برخلاف موازین بین‌المللی است.‌

تا همین جا نیز بازارهای صادراتی فولاد نظیر چین و کره و حتی هند تمایل به خرید محصولات روسی دارند. این کشورها با این اقدام می‌توانند بخش عمده‌ ای از سنگ آهن مورد نیاز را با قیمت مناسب خریداری کنند. از طرفی روسیه نیز اثرات تحریم اتحادیه اروپا را ولو با ضرر ناشی از دامپینگ کاهش می‌دهد.‌ این دو موضوع به عنوان دو ابرچالش اساسی فولاد در سال جاری است که می‌تواند فرصت‌های رشد و توسعه فولادی و سرمایه‌گذاری در این حوزه را از بین ببرد.‌

برای برون‌رفت از شرایط موجود نیاز بکارگیری سیاست‌های واقع‌بینانه که منافع ملی را تامین کند، وجود دارد. امروزه رقابت اقتصادی تک‌بعدی نیست و با سایر ابعاد نظیر سیاسی، اجتماعی، بین‌المللی عجین شده است. برای نمونه تحریم قطر از سوی کشورهای حوزه خلیج فارس با توجه به رشد صنعت ساخت و ساز این کشور به واسطه برگزاری جام جهانی آتی فرصت استثنایی برای توسعه صادرات ایران فراهم کرد اما سیاست گذاری اشتباه در عرصه بین‌المللی و عدم شناخت درست از فرصت‌های بدست آمده موجب شد مانند ترکیه از این فرصت به بهترین نحو ممکن استفاده نشود.

با علم به اینکه دستیابی به ۵۵ میلیون تن تولید در افق ۱۴۰۴ نیازمند رفع هرگونه مانع زیرساختی است، حل بحران انرژی نیازمند تعامل و همکاری نهادهای بالادستی و تولیدکنندگان است. تسهیل در روند عملیات ساخت نیروگاه برق توسط تولیدکنندگان فولاد و تضمین بازگشت سرمایه این شرکت‌ها دو امر مهم در راستای حل چالش برق است. برای مقابله با سیاست دامپینگی روسیه استفاده از توان دیپلماسی اقتصادی ضروری است و حل مشکل تحریم، درهای مهم سرمایه‌گذاری و فتح بازار اروپا در دوران تحریم روسیه را برای ایران می‌گشاید.