سابقه فعالیت بازارهای مالی در استرالیا به اواسط قرن هجدهم میلادی، زمانی که شش بورس جداگانه در پایتخت‌های مستعمرات انگلستان در استرالیا تأسیس شد، باز می‌گردد. بورس اوراق بهادار استرالیا، نهاد معاملاتی در این کشور است که فعالیت خود را از سال ۲۰۰۶ با ادغام بورس استرالیا و بازار بورس آتی سیدنی آغاز کرد.

به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، بورس اوراق بهادار استرالیا (ASX) AUSTRALIAN Securities Exchange ، نهاد معاملاتی در این کشور است که فعالیت خود را از سال ۲۰۰۶ با ادغام بورس استرالیا و بازار بورس آتی سیدنی آغاز کرد. دفتر مرکزی این نهاد در سیدنی قرار دارد.

بورس استرالیا با گردش مالی روزانه حدود ۴٫۶ میلیارد دلار، ارزش بازار حدود ۱٫۴ تریلیون دلار و ۲۲۰۰ شرکت پذیرفته شده، از جمله بزرگ‌ترین بورس‌های به‌شمار می‌رود.

اقتصاد استرالیا

استرالیا کشوری بسیار توسعه یافته با جمعیت نزدیک به ۲۶ میلیون نفر است. این کشور طی سال‌های اخیر کارنامه اقتصادی مثبتی داشته و پیش‌بینی‌های اقتصادی نیز حاکی از ادامه روند رو به رشد در سال‌های آتی دارد. شیوع ویروس کرونا و بروز مشکلاتی نظیر توقف فرآیند مهاجرت (دائمی و موقت)، تعطیلات عمومی گسترده، عدم ورود گردشگران خارجی و… این کشور را با کسری بودجه و بیکاری مواجه کرده است. به همین دلیل دولت فدرال اعلام کرده که طرح‌های حمایت مالی برای کارآموزان جدید درنظر می‌گیرد.

در سال ۲۰۲۱، استرالیا سیزدهمین اقتصاد بزرگ ملی از نظر تولید ناخالص داخلی اسمی (تولید ناخالص داخلی)، هجدهمین اقتصاد از نظر تولید ناخالص داخلی تعدیل شده با PPP و بیست و پنجمین صادرکننده کالا و بیستمین واردکننده بزرگ در دنیا بود.

بر اساس داده‌های رسمی بانک جهانی، در سال ۲۰۲۱ به طور کلی ارزش تولید ناخالص داخلی در سراسر جهان ۹۴ هزار میلیارد دلار بوده که ارزش تولید ناخالص داخلی استرالیا در سال گذشته میلادی ۱.۶۱ هزار میلیارد دلار بوده که به تنهایی برابر با ۱.۷۱ درصد کل تولید ناخالص داخلی جهان است.

وضعیت تولید ناخالص داخلی کشورهای جهان در ۲۰۲۱

تولد بورس استرالیا؛ ترکیب چند بورس از سده ۱۸ میلادی

* ارقام به هزار میلیارد دلار است

**منبع: صندوق بین‌المللی پول ۲۰۲۱

تولید ناخاصی داخلی استرالیا طی ماه می ۲۰۲۲، حدود ۱۳۲۸ میلیارد دلار بوده است که نسبت به ماه گذشته ۱۴ درصد کاهش داشته است.

در جدول زیر، میزان تولید ناخاص داخلی این کشور، میزان تولید ناخالص سرانه، تولید ناخالص داخلی از خدمات، تولید ناخالص داخلی از معادن، تولید ناخالص داخلی از کشاورزی در ماه‌های می و آوریل به نمایش درآمده است:

تولد بورس استرالیا؛ ترکیب چند بورس از سده ۱۸ میلادی

تاریخچه بازار مالی استرالیا

سابقه فعالیت بازارهای مالی در استرالیا به اواسط قرن هجدهم میلادی، زمانی که شش بورس جداگانه در پایتخت‌های مستعمرات انگلستان در استرالیا تأسیس شد، باز می‌گردد. این شش بورس به ترتیب سال تاسیس عبارتند از: ویکتوریا، (۱۸۶۱)، سیدنی، نیو ساوت ولز (۱۸۷۱)، هوبارت، تاسمانی (۱۸۸۲)، بریزبن، تاسیس شد. کوئینزلند (۱۸۸۴)، آدلاید، استرالیای جنوبی (۱۸۸۷) و پرت، استرالیای غربی (۱۸۸۹)

این مبادلات تا زمان ایجاد سازمان بورس‌های سهام وابسته استرالیا (AASE) در سال ۱۹۷۳ میلادی به صورت غیررسمی ادامه یافت. به مرور زمان این نهاد قوانین مبادلات، کارگزاران و نرخ کارمزدها را به صورت یکپارچه تعیین و اجرایی کرد.

معاملات در ابتدا از طریق «اعلان» انجام می‌گرفت؛ در واقع یکی از کارمندان بورس نام شرکت‌ها و کارگزاران به همراه قیمت‌های پیشنهادی آن‌ها را خوانده و بدین وسیله معاملات انجام می‌شد. در دهه ۱۹۶۰ میلادی سیستم پستی جایگزین تماس شد.

در این شرایط کارمندان بازار بورس که به اصطلاح «chalkies» نام داشتند، با گچ آمار قیمت‌ها و معاملات را مدام روی تخته سیاه ثبت می‌کردند. بورس اوراق بهادار استرالیا بر اساس قانون پارلمان این کشور و در سال ۱۹۸۷میلادی با ادغام شش بازار بورس مستقل فعال در استرالیا رسماً تأسیس و آغاز به کار کرد.

پس از این تغییرات بنیادین با لیست شدن ASX در ۱۴ اکتبر سال ۱۹۸۸ در بازار سهام، بورس استرالیا اولین بازار مالی در جهان بود که سهام خودش را در بازار خود عرضه کرد. بورس اوراق بهادار استرالیا در هفتم جولای سال ۲۰۰۶ با شرکت SFE (هلدینگ مربوط به بازار آتی بورس سیدنی) ادغام شد.

بازارهای سرمایه استرالیا

* بازار توسعه مالی استرالیا؛ از میان ۵۷ سیستم های مالی و بازارهای سرمایه پیشرو در جهان توسط مجمع جهانی اقتصاد رتبه ۵ را کسب کرد.

* بازار سهام؛ هشتمین بازار بزرگ جهان (براساس ارزش بازار آزاد) و دومین بازار بزرگ آسیا ـ اقیانوسیه، با ارزش بازار ۱.۲ تریلیون دلار استرالیا و میانگین معاملات ثانویه روزانه بیش از ۵ میلیارد دلار استرالیا

* بازار اوراق قرضه؛ سومین بازار بدهی بزرگ در آسیا و اقیانوسیه

* بازار مشتقات؛ بزرگترین مشتقات با درآمد ثابت در منطقه آسیا و اقیانوسیه

* بازار ارز؛ بازار ارز استرالیا هفتمین بازار بزرگ ارز جهان از نظر گردش مالی جهانی است.

* مدیریت وجوه؛ به دلیل سیستم بازنشستگی اجباری، استرالیا دارای بزرگترین مجموعه وجوه تحت مدیریت در منطقه آسیا ـ اقیانوسیه و چهارمین در جهان است. بازارهای اولیه آن AQUA Markets هستند.

ساختار بازار مالی سیدنی

در بورس سیدنی ابزار سرمایه‌گذاری مختلفی نظیر سهام، اوراق قرضه، کالاها، شاخص‌ها، ETFها، انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری (با ماهیت‌های مختلف) و اوراق مشتقه در دسترس سرمایه‌گذاران است.

کمیسیون سرمایه‌گذاری و اوراق بهادار استرالیا (ASIC) به عنوان نهاد ناظر مسئولیت نظارت بر فرآیند اجرایی معاملات و رفتار سرمایه‌گذاران را بر عهده دارد. شرکت «ASX Compliance» نیز به عنوان یکی از شرکت‌های تابعه سازمان بورس مسئول بررسی و انطابق شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سهام با قوانین عملیاتی ASX است.

همچنین بانک مرکزی استرالیا (RBA) نهاد ناظر بر امور تسویه حساب و سپرده‌گذاری در سیستم مالی بازار است. سازمان بورس استرالیا به عنوان یکی از مأموریت‌های اصلی خود به ترویج و آموزش سرمایه‌گذاری در میان اقشار مختلف مردم نیز توجه ویژه‌ای دارد.

به طور کلی دو پلتفرم معاملاتی با نام‌های ASX Trade (معاملات سهام و سایر اوراق بهادار) و ASX Trade۲۴ (معاملات اوراق مشتقه) در دسترس فعالان این بازار قرار گرفته است.

پلتفرم‌ معاملاتی ASX از نوع سامانه‌های معاملاتی با تأخیر کم مبتنی بر سیستم NASDAQ OMX’s Genium INET است که مورد استفاده بسیاری از بازارهای بورس در سرتاسر جهان است.

پلتفرم‌ معاملاتی ASX یکی از سریع‌ترین سامانه‌های معاملاتی دارایی‌ها در جهان است که تأخیر در فرآیند خرید و فروش را ۲۵۰ میکروثانیه کاهش می‌دهد.

ASX Trade۲۴ نیز یک پلفترم جهانی برای معاملات اوراق مشتقه است که امکان معاملات ۲۴ ساعته و به طور همزمان دو روز معاملاتی فعال را حفظ می کند که این امکان را فراهم می کند تا محصولات برای تجارت در روز معاملاتی جدید در یک منطقه زمانی باز شوند، در حالی که محصولات هنوز در روز قبل معامله می شوند. این پلتفرم، دسترسی به سایر بازارهای مالی بزرگ جهانی را فراهم می‌کند و در سراسر جهان با نقاط دسترسی شبکه (دروازه) واقع در شیکاگو، نیویورک، لندن، هنگ کنگ، سنگاپور، سیدنی و ملبورن توزیع شده است.

چارچوب نظارتی ASX

استرالیا در یک محیط بسیار تنظیم شده تحت نظارت دو سازمان دولتی مستقل استرالیا به‌نام‌های کمیسیون اوراق بهادار و سرمایه گذاری استرالیا (ASIC) و بانک رزرو استرالیا (RBA) فعالیت می کند.

کمیسیون اوراق بهادار و سرمایه گذاری استرالیا ASIC، مسئول نظارت بر معاملات بی‌درنگ در بازارهای داخلی استرالیا، از جمله بازارهایی که توسط گروه ASX اداره می‌شود، و اجرای قوانین علیه سوء رفتار در بازارهای مالی استرالیا، و همچنین نظارت بر دارندگان مجوز خدمات مالی استرالیاAFSL است.

بانک رزرو استرالیا RBA مسئولیت ارزیابی این موضوع را دارد که آیا تسهیلات تسویه و تسویه دارای مجوز، از جمله آنهایی که توسط گروه ASX اداره می شوند با استانداردهای ثبات مالی RBA ("FSS") مطابقت دارند یا خیر و آیا سایر اقدامات لازم برای کاهش ریسک سیستمی را انجام داده‌اند یا خیر.

کمیته پرداخت‌ها و زیرساخت‌های بازار (CPMI) و کمیته فنی سازمان بین المللی کمیسیون های اوراق بهادار (IOSCO) مسئول ایجاد استانداردهای بین‌المللی گسترده برای تنظیم و اجرای تسهیلات تسویه و تسویه حساب هستند. این موارد در اصول CPMI-IOSCO برای زیرساخت‌های بازار مالی آمده است.

روزها و ساعات کاری بورس استرالیا

معاملات عادی یا روزهای کاری ASX در روزهای هفته، دوشنبه تا جمعه است. ASX در تعطیلات رسمی ملی معامله نمی‌کند؛ این روزها عبارتند از: روز سال نو (اول ژانویه)، روز ملی استرالیا (۲۶ ژانویه)، جمعه نیک (که هر سال متفاوت است)، دوشنبه عید پاک، روز آنزاک (۲۵ آوریل)، روز تولد ملکه (ژوئن)، روز کریسمس (۲۵ دسامبر) و روز باکسینگ (۲۶ دسامبر).

در هر روز معاملاتی یک جلسه پیش از بازار از ساعت ۷:۰۰ صبح تا ۱۰:۰۰ صبح AEST و یک جلسه عادی معاملات از ۱۰:۰۰ صبح تا ۴:۰۰ بعد از ظهر AEST وجود دارد.

بازار بر اساس حراج های تک قیمتی، به صورت مرحله ای در ده دقیقه اول، با یک زمان تصادفی کوچک برای جلوگیری از پیش بینی دقیق معاملات اول، بر اساس حراجی باز می شود. همچنین حراج تک قیمتی بین ساعت ۱۶:۱۰ الی ۱۶:۱۲ برای تعیین قیمت های پایانی روزانه برگزار می شود.