به تازگی یک فرد شناخته شده‌ای سخنی به این مضمون گفته‌اند که عاملین افزایش نرخ ارز مانند فلان حالت محاکمه شوند. جناب رییس جمهور هم سخنی گفته‌اند به این مضمون که برای تورم و گرانی نمی‌دانم یقه چه کسی را بگیرم.
برای این مطالب هم شاید پاسخ دادن لازم نباشد، یک زمانی مردم گوش می‌دادند مسئولین بی تفاوت بودند امروز مردم هم نسبت به پرسش و پاسخ بی‌تفاوت هستند چون به نظر می‌رسد امید بریده‌اند.

شاید تاریخ بایستی مسیر خودش را طی کند. اما من‌باب رسم معلمی مطلبی که صدها بار تکرار شده را برای مرور توسط دوستان عضو همین کانال عرض می‌کنم. مرحوم فریدمن به درستی گفت که تورم یک پدیده پولی است همه جا و همیشه تاریخ چنین بوده است. به این نحو که عدم تعادل‌های بودجه‌ای و عدم وجود سیستم بانکی کار آمد و منضبط همراه با شوک‌های منفی به تولید عدم تعادلی بین درآمد پولی وحقیقی(کالا و خدمات) ایجاد می‌کند و شوک ها‌ی مخرب اجتماعی سیاسی و بین‌المللی، یعنی تغییر در انتظارات مردم، هم این آثار را تشدید می‌نماید.

نرخ ارز هم یک قیمت است که در همین چارچوب تعیین می‌شود. نرخ ارز عامل تورم نیست نتیجه تورم است. برخی مواقع شوک‌های اجتماعی سیاسی و بین‌المللی با جا به جایی در انتظارات اثر تورم را زود تر بر روی نرخ ارز نشان می‌دهند و متعاقب آن بر قیمت‌های کالا و خدمات اثر می‌گذارند. به حرکت آب بر روی رود خانه توجه کنید. اگربه نظر می‌رسد قطعه چوبی در وسط جریان آب و در جلو با سرعت حرکت می‌کند به این معنی نیست که آن قطعه چوب رودخانه را حرکت می‌دهد. نرخ ارز در شرایط سیل نا اطمینانی همین حالت را دارد. عامل تورم چه کسی است؟ خارج از بلایای طبیعی و عوامل تصادفی مشابه تاثیر گذار، خود حکومت عامل تورم است و لاغیر. و همه جا و همه زمان‌ها چنین بوده است. حکومت است که ابزار سیاست گذاری را در اختیار دارد که حتی اثر عوامل تصادفی را هم منتفی کرده یا کاهش دهد.

البته دیگر بسیار دیر شده اما اگر قرار بود تورم جدی گرفته می‌شد از همان ابتدی انقلاب افراد متعددی همین نوع استدلال را در نوشته‌ها و گفته‌ها و گزارشات مطرح کردند و گوش شنوایی نبود. عجیب این که تجربه موفق فراوانی هم در کنترل تورم از سایر کشور‌های دور و نزدیک موجود بوده اما کسی حاضر نشد نیم نگاهی بیاندازد.

برای این فدوی که به دلیل حرفه‌ای مطلب را تعقیب کرده‌ام شگفت انگیز بوده و هنوز هم متوجه نمی‌شوم. مرحوم کینز اقتصاددان و مرحوم لنین انقلابی هردو جمله‌ای به این مضمون گفته‌اند. ‘هیچ چیز مثل از پا انداختن پول یک کشور (کاهش ارزش پول یک کشور) بنیاد‌های اقتصاد، اجتماع و سیاست یک ملت را ضایع نمی‌کند. ’ کاهش ارزش پول هم در درجه اول با افزایش حجم پول و نقدینگی و در درجه دوم بی توجهی به بنیه تولید عملی می‌شود. تا همین اکنون هم در آن بالا کسی قبول ندارد که هر سال سیل آسا نقدینگی ایجاد کردن چه عواقبی داشته، این عجیب است! برای جناب رییس جمهور هم ابراز همدردی دارم، اما یقه کسی را نمی‌شود گرفت یقه هرکس که گرفته شود، به جز آنچه گفته شد، یقه عامل بی گناه است. از وقتی فهمیدید اهرم‌های لازم در اختیار شما نیست تا به وعده‌های انتخاباتی عمل کنید. از جمله بسیاری ردیف‌های بودجه‌ای سیاسی و غیر لازم و بی ثمر را حذف کنید و لا اقل به بخش بودجه‌ای و بانکی سر و سامانی بدهید و خزانه واحدی برای ایجاد امکان اجرای سیاست مالی فراهم کنید، کار بیشتری از پیش نخواهد رفت. شاید نگرانی بی حاصل لازم نیست.

منبع - کانال تلگرامی دکتر محمد طبیبیان اقتصاددان