دنیای اقتصاد : حجت‌الله صیدی، رئیس سازمان بورس روز گذشته خبر داد که موضوع عرضه خودروهای وارداتی در بورس کالا در دستور کار بوده و و به‌زودی مرحله نخست آن انجام خواهد شد. آن‌طور که باشگاه خبرنگاران جوان از رئیس سازمان بورس درباره جزئیات این طرح نقل کرده، در مرحله اول، خودروهای وارداتی واردکنندگان بزرگی که خودروساز هم هستند، در بورس کالا عرضه خواهند شد.

عرضه خودرو در بورس کالا به شکل رسمی در اردیبهشت ۱۴۰۱ به اجرا درآمد و قرار بر این بود تا در مجموع دو هزار و ۵۱۲ دستگاه خودرو از برندهای هونگچی، مزدا، میتسوبیشی، فولکس‌واگن و لاماری در این طرح عرضه شوند. هرچند بعد از گذشت ۹ ماه این تصمیم در بهمن ماه همان سال متوقف شد.

حالا دوباره عرضه خودرو در بورس کالا خبرساز شده است. البته رئیس سازمان بورس مشخص نکرده که این دور از فروش خودروهای وارداتی در تالار نقره‌ای به صورت عرضه مستقیم مانند سال‌های گذشته خواهد بود یا قرار است از روش جدیدی به نام گواهی سپرده که گفته می‌شود برای فروش خودرو نیز به کار خواهد رفت، انجام خواهد شد. بورس کالا با راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده قرار است امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ خرد و در نهایت خودرودار شدن برای افراد را فراهم و مسیری جدید برای جبران کمبود نقدینگی خودروسازان باز کند. هرچند برخی کارشناسان به مزایای این طرح اشاره می‌کنند اما در این بین نگرانی‌هایی نیز مطرح شده است.

پیش‌تر پوریا رفیعی، تحلیلگر بازار سرمایه در توضیح سازوکار بازار گواهی سپرده کالایی خودرو به دنیای اقتصاد گفته بود: ایده راه‌اندازی بازار «گواهی سپرده کالایی خودرو» گامی است در پیوند بازار سرمایه و صنعت خودرو؛ به‌طوری ‌که در این طرح، انبار یا پارکینگ خودروساز پس از تایید بورس کالا، به‌عنوان انبار پذیرش‌شده شناخته می‌شود و بر اساس موجودی تولید، گواهی سپرده صادر می‌کنند.

سرمایه‌گذاران می‌توانند با دو رویکرد وارد این بازار شوند. نگاه مصرفی اولین رویکرد است که بر اساس آن، جمع‌آوری گواهی‌ها تا رسیدن به تعداد لازم برای تحویل خودرو (برای مثال ۱۰ هزار گواهی برای یک خودرو، مطابق شرایط و امیدنامه) انجام می‌شود. رویکرد دوم نیز مبتنی بر نگاه سرمایه‌گذاری یا سفته‌بازی است. در این وضعیت، خرید و فروش گواهی‌ها در بازار با هدف کسب سود از نوسان قیمت اتفاق می‌افتد که هم می‌تواند ویژگی مثبت باشد و هم منفی. اگر سرمایه‌گذار غیرمصرفی وارد شود، به نوبه خود باعث افزایش حجم معامله این گواهی‌ها و کمک به کشف بهتر قیمت می‌شود و بازار برای مصرف‌کننده شفاف‌تر خواهد شد. این گواهی‌ها بدون سررسید هستند و در ساعات معاملات بورس کالا قابل خرید و فروش‌اند. مصرف‌کنندگان نیز می‌توانند به جای خرید اقساطی، ماهانه بخشی از گواهی‌ها را تهیه کنند.

البته در حالی قرار است مرحله نخست عرضه خودرو در بورس به‌زودی آغاز شود که نمی‌توان از محدودیت‌های ساختاری که بازار خودرو ایران با آن مواجه است؛ از جمله کاهش تولید در ماه‌های اخیر و نبود شفافیت در سیاست‌های عرضه و قیمت‌گذاری چشم‌پوشی کرد. هرچند طراحان می‌گویند هر فرد با مبالغ کوچک می‌تواند راهی این بازار شود و با تکمیل گواهی‌ها، صاحب خودرو خواهد شد اما همزمان کارشناسان زنگ خطر تکرار تجربه ناکام عرضه خودرو در بورس کالا در نبود هماهنگی نهادی و شفافیت را به صدا درآورده‌اند.