ارزش افزوده فعالیت‌های اقتصادی کشور در بهار ۱۴۰۴ / چرا کشاورزی پرکار اما کم‌بازده است؟
بررسی داده‌های رسمی مرکز آمار از بهار ۱۴۰۴ نشان می‌دهد اقتصاد ایران همچنان ترکیبی از تولید سرمایه‌بر و اشتغال کاربر است. بخش نفت و گاز طبیعی با سهم ۲۳.۶ درصدی از تولید ناخالص داخلی بیشترین نقش را در رشد اقتصادی دارد، اما بیش از نیمی از شاغلان کشور در بخش خدمات فعالیت می‌کنند. این شکاف میان ساختار تولید و اشتغال، نشانه‌ای از ناهماهنگی بهره‌وری بخش‌های اقتصادی است
گزارش نبض بورس، بنابر گزارش داده‌های رسمی، ارزش افزوده فعالیت‌های اقتصادی کشور در بهار ۱۴۰۴ به‌صورت زیر توزیع شده است: بخش نفت و گاز طبیعی با سهم ۲۳.۶ درصد، صنعت با ۱۸.۵ درصد و خدمات مستغلات و کسب‌وکار با ۱۲.۳ درصد بیشترین نقش را در تولید ناخالص داخلی ایفا کرده‌اند. در مقابل، کشاورزی تنها ۴.۳ درصد از کل تولید را تشکیل داده است؛ عددی که نشان می‌دهد این بخش هنوز سهم اندکی از اقتصاد ملی دارد، هرچند نقش آن در اشتغال قابل توجه است.
کشاورزی؛ اشتغال بالا و تولید پایین
در بهار ۱۴۰۴، ۱۴.۶ درصد از شاغلان کشور در بخش کشاورزی فعال بوده‌اند، اما این بخش تنها ۴.۳ درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است. به بیان دیگر، نزدیک به یک‌هفتم نیروی کار کشور در بخشی مشغول‌اند که کمتر از یک‌بیستم از اقتصاد را تولید می‌کند. این شکاف، نشانه‌ای روشن از بهره‌وری پایین نیروی انسانی در کشاورزی ایران است.دلایل آن را میتوان در عواملی چون
- تکیه بر شیوه‌های سنتی تولید
- کمبود سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین،
- محدودیت منابع آبی و ضعف زنجیره تأمین
دانست. اقتصاددانان معتقدند افزایش بهره‌وری در این بخش می‌تواند همزمان به افزایش درآمد روستاییان و کاهش فشار بر بخش خدمات شهری منجر شود.
صنعت؛ توازن نسبی میان اشتغال و تولید
بخش صنعت، معدن، انرژی و ساختمان در مجموع حدود ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی و ۳۳ درصد از کل اشتغال کشور را در اختیار دارند. این بخش از معدود حوزه‌هایی است که میان سهم تولید و سهم اشتغال تعادل نسبی دارد. در بهار ۱۴۰۴، ۳۴.۷ درصد از مردان شاغل در بخش صنعت فعالیت داشتند، در حالی که سهم زنان تنها ۲۳.۷ درصد گزارش شد. کارشناسان می‌گویند این اختلاف نشان‌دهنده‌ی نیاز به سیاست‌های حمایتی برای افزایش حضور زنان در صنایع دانش‌بنیان است. چالش‌هایی که صنعت ایران با آن مواجه بوده و عاملی برای بهره‌وری صنعتی پایین‌تر از ظرفیت واقعی است را میتوان در گرو عوامل زیر دانست:
- فرسودگی ماشین‌آلات
- کمبود سرمایه‌گذاری خارجی
- هزینه بالای انرژی
به گفته‌ی تحلیلگران، ارتقای فناوری تولید و توسعه صنایع صادرات‌محور می‌تواند موتور رشد غیرنفتی اقتصاد ایران باشد.
خدمات؛ بزرگ‌ترین کارفرمای ایران
در ساختار اقتصادی ایران، بخش خدمات ستون اشتغال کشور است. طبق آمار، ۵۲.۴ درصد از شاغلان کشور در این بخش فعالیت می‌کنند، در حالی که سهم آن از تولید ناخالص داخلی حدود ۴۵ درصد برآورد می‌شود. این بخش شامل فعالیت‌هایی مانند بازرگانی، حمل‌ونقل، ارتباطات، مستغلات، آموزش، بهداشت و گردشگری است.
در میان زنان شاغل، ۶۳.۳ درصد در حوزه خدمات فعال‌اند؛ این رقم نشان می‌دهد خدمات بیشترین ظرفیت را برای اشتغال زنان تحصیل‌کرده دارد. با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که سهم قابل توجهی از این مشاغل در بخش‌های غیررسمی و کم‌درآمد قرار دارد.بنابراین توسعه کسب‌وکارهای نوآورانه، دیجیتالی و دانش‌بنیان در خدمات می‌تواند نقش مهمی در افزایش درآمد سرانه و کاهش نابرابری ایفا کند.
نفت و گاز؛ ستون تولید، نه اشتغال
بخش نفت و گاز طبیعی با سهم ۲۳.۶ درصدی از تولید ناخالص داخلی، همچنان مهم‌ترین موتور اقتصادی کشور است، اما این بخش به دلیل سرمایه‌بر بودن، سهم بسیار اندکی در اشتغال دارد.از منظر ساختاری، نفت و گاز ایران بیش از هر چیز منبع درآمد ارزی و تأمین مالی بودجه دولت است و تأثیر مستقیم کمی بر بازار کار دارد. کارشناسان معتقدند اتکای طولانی‌مدت به درآمدهای نفتی باعث آسیب‌پذیری اقتصاد ایران در برابر شوک‌های قیمتی جهانی شده است.
به همین دلیل، در سال‌های اخیر سیاست‌هایی با هدف تنوع‌بخشی به اقتصاد و افزایش سهم بخش‌های مولد غیرنفتی در دستور کار قرار گرفته است.
شکاف بهره‌وری و چالش ساختاری
مقایسه سهم اشتغال و تولید در بخش‌های عمده اقتصاد ایران نشان می‌دهد که هنوز رابطه مستقیمی میان تعداد شاغلان و میزان تولید وجود ندارد. در حالی که بخش کشاورزی نیروی کار زیادی دارد اما ارزش افزوده اندکی تولید می‌کند، بخش نفت با کم‌ترین اشتغال بیشترین تولید را دارد. این ناهمخوانی بیانگر ضعف در بهره‌وری نیروی کار، فناوری و سرمایه‌گذاری هدفمند است.
برای دستیابی به رشد پایدار، ضروری است سیاست‌های توسعه اقتصادی بر افزایش بهره‌وری کل عوامل تولید متمرکز شوند.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
اقتصاد ایران در بهار ۱۴۰۴ تصویری چندوجهی از وابستگی‌های تاریخی و ظرفیت‌های نوین را به نمایش می‌گذارد. از یک‌سو، بخش نفت و گاز همچنان محور تولید ناخالص داخلی است و نقش تعیین‌کننده‌ای در رشد اقتصادی دارد. از سوی دیگر، بخش خدمات بیشترین اشتغال کشور را به خود اختصاص داده است، هرچند بخش بزرگی از آن در فعالیت‌های غیررسمی و کم‌بازده است.
بازدید کنندگان و علاقمندان وبلاگ سود نیوز epsnews.blogfa.com از این پس می توانند در زمان های عدم سرویس از طریق بلاگفا از وبلاگ دوم این گروه epsnews.blogsky.comدر این مجموعه بازدید کنند. وبلاگ سوم این گروه نیز epsnews.mihanblog.com می باشد. مطالب قابل ارائه وبلاگ عبارت است از: 1- آموزش کاربردی و اثربخش سرمایه گذاری در بازار سهام 2- ارائه اخبار مهم روزانه بازار سهام 3- ارائه اخبار مرتبط با اقتصاد جهانی و اقتصاد داخلی مرتبط با بازار سهام 4- بررسی وضعیت شرکتهای پذیرفته شده در بورس و فرا بورس 5- ارائه اخبار مربوط به سود اعلامی شرکتها و تحلیل آنها 6 -مروری بر شایعات و تیپ شناسی آنها 7- سایر موارد بورسی اطلاعیه رفع مسولیت : این وبلاگ فقط جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد و به هیچ عنوان بر اساس مطالب وبلاگ، بخش نظرات و ایمیلهای ارسالی خرید و فروش نفرمایید. در ضمن بخش نظرات ممکن است حاوی مطالب مختلف از افراد با نیات گوناگون باشد، لطفا مراقب معاملات خود در بازار باشید. نخست دانش و دوم تجربه خود را در بازاربالا ببرید و نهایتا در صورت آمادگی کامل با حداقل سرمایه در این بازار مشغول شوید. بدون آموزش و بررسی توسط خودتان وارد هیچ بازاری نشوید. مسولیت سرمایه گذاری با خودتان است، پس خوب بررسی کنید. جمله مهم برای فعالیت در بازار: هـر حـقـیـقــتی در بازار از سـه مـرحـلـه می گـذرد: ابـتـدا، بـه مـسـخره گـرفـتـه مـی شود بـعـد بـه شـدت بـا آن مـخالـفـت مـی شـود و در آخـر، بـه عـنـوان امـری بـدیهـی پـذیـرفـتـه می شـود. محل تشکیل کلاس های آموزشی بورس مدیر وبلاگ: ................................