دنیای اقتصاد : در جلسه مقامات پولی بانک مرکزی آمریکا در شامگاه چهارشنبه، نرخ بهره کاهش یافت. با این حال، رئیس این نهاد تاکید کرد که سرمایه‌گذاران انتظار یک کاهش دیگر در نرخ‌ها را نداشته باشند. همزمان با این اظهارات محتاطانه، شاخص دلار با افزایش رو‌به‌رو شد و قیمت طلا نیز یک کاهش جزئی داشت. با این حال فلز زرد در معاملات روز پنج‌شنبه و جمعه روندی صعودی را تجربه کرد. زیرا عوامل بنیادی همچنان قوی هستند.

پایان انبساط پولی؟

در نهایت، موضع «کاهش همراه با هشدار» پاول پیام مهمی دارد: سیاست پولی در مسیر ساده‌سازی قرار ندارد و فدرال‌رزرو می‌خواهد استقلال خود را در برابر فشار سیاسی حفظ کند. هم‌زمان، سیاست‌های مرتبط با AI و تحولات بازار کار عنصر جدیدی در تحلیل‌های کلان ایجاد کرده‌ است؛ تکنولوژی در کنار کاهش نرخ‌ بهره می‌تواند هم به رشد بهره‌وری کمک کند و هم از طریق جایگزینی نیروی کار، فشار بیشتری بر بازار کار وارد کند. آنچه فراروی بازارهاست، دوره‌ای از عدم قطعیت بالا، حساسیت شدید به داده‌ها و احتمال افزایش اختلافات سیاستگذاران است؛ به‌ویژه با نزدیک شدن به چینش جدید فدرال‌رزرو در سال آینده و تنش فزاینده میان کاخ سفید و این نهاد.

فدرال‌رزرو در نشست اخیر خود دومین کاهش متوالی نرخ بهره را به میزان ۰.۲۵ واحد درصد اعمال کرد و آن را به محدوده ۳.۷۵ تا ۴ درصد رساند. با وجود خوش‌بینی بازار نسبت کاهش بعدی، جروم پاول، رئیس این نهاد در کنفرانس خبری هشدار داد که این ممکن است فعلا آخرین کاهش نرخ بهره باشد. این موضع‌گیری در شرایطی مطرح شد که دونالد ترامپ فشار سیاسی قابل‌توجهی برای کاهش‌های بیشتر وارد کرده و اقتصاد آمریکا با ضعف بازار کار، افزایش تورم ناشی از جنگ تجاری و اختلال در انتشار داده‌های رسمی به دلیل تعطیلی دولت مواجه است. در بازارها، پیش از سخنان پاول احتمال کاهش دوباره نرخ در دسامبر بیش از ۹۰ درصد بود، اما پس از هشدار او، بازدهی اوراق خزانه‌داری جهش کرد و احتمال کاهش بعدی افت محسوسی پیدا کرد.

همچنین، اختلاف‌نظر در داخل فدرال‌رزرو افزایش یافته است. رای‌گیری اخیر ۱۰ به ۲ پایان یافت؛ یک عضو خواهان کاهش بیشتر و عضو دیگر مخالف هرگونه کاهش بود. این شکاف در شرایطی رخ داده که برخی مقامات بیشتر نگران تضعیف بازار کار هستند و برخی دیگر تورم پایدار را تهدید اصلی می‌دانند. توقف انتشار داده‌های رسمی در دوره تعطیلی دولت نیز نااطمینانی را تشدید کرده است. پاول ضمن اشاره به کندی استخدام و اعلام تعدیل نیرو در شرکت‌هایی مانند آمازون و جنرال‌موتورز، تاکید کرد که فدرال‌رزرو وظیفه دارد از بازار کار حمایت کند، حتی اگر بخشی از ضعف فعلی ناشی از سیاست‌های مهاجرتی دولت باشد.

با این حال، بازار سهام آمریکا اما واکنش تندی نشان نداد و شاخص‌ها تقریبا ثابت ماندند. تحلیلگران این پایداری را نشانه‌ای از اتکای بیشتر بازار به رشد شرکت‌های فناوری و سرمایه‌گذاری عظیم در هوش مصنوعی می‌دانند تا سیاست پولی. با این حال، نتایج اخیر برخی شرکت‌های بزرگ فناوری مانند متا و مایکروسافت باعث نگرانی درباره بازگشت سرمایه این هزینه‌های سنگین شد؛ اگرچه گوگل عملکرد قدرتمندی ارائه داد. سرمایه‌گذاران اکنون سخت‌گیرانه‌تر به مخارج AI نگاه می‌کنند و انتظار دارند سودآوری ملموس‌تری دیده شود.

در کنار این تحولات، فدرال‌رزرو اعلام کرده روند کوچک‌سازی ترازنامه و کاهش حجم اوراق خزانه‌داری را از اول دسامبر متوقف می‌کند. دلیل اصلی این تصمیم کاهش شدید ذخایر بانکی و افزایش نرخ‌های کوتاه‌مدت در بازار پول بود؛ وضعیتی که نشان داد ادامه سیاست «کاهش اندازه ترازنامه» می‌تواند به فشار نقدینگی تبدیل شود. با وجود توقف کاهش اوراق خزانه‌داری، فدرال‌رزرو همچنان اوراق رهنی (MBS) را به تدریج خارج کرده و منابع آن را به اوراق خزانه کوتاه‌مدت تبدیل خواهد کرد. نکته مهم این است که فدرال‌رزرو نرخ‌ها و ابزارهای عملیاتی مانند نرخ بهره ذخایر بانکی و نرخ ریپو را تغییر نداد تا سیگنال دهد که ابزار اصلی سیاست پولی همچنان نرخ بهره وجوه فدرال است. تحلیلگران بر این باورند که فدرال‌رزرو عمدتا تلاش کرده ثبات نرخ بهره را در برابر نوسانات حفظ کند.

میشل بومن، معاون نظارت بانک‌ها، برنامه‌ای برای کوچک‌سازی بخش نظارت و مقررات فدرال‌رزرو اعلام کرده که هدف آن کاهش حدود ۳۰ درصدی نیروی انسانی تا سال ۲۰۲۶ است. تمرکز بر کاهش مقررات، جلوگیری از تداخل با نهادهای ناظر دیگر و ریسک‌های اصلی بانک‌ها است. این جهت‌گیری مطابق رویکرد دولت ترامپ برای کاهش بار نظارتی و مقرراتی است، اگرچه برخی مقامات نسبت به تضعیف نظارت هشدار داده‌اند و معتقدند اصلاحات پس از بحران ۲۰۰۸ نباید تضعیف شود.

تحولات بازار جهانی

طلای جهانی پس از افت چشم‌گیر بها در هفت روز متوالی، در معاملات روز پنج‌شنبه نزدیک به ۲.۴ درصد رشد کرد و بار دیگر به بالای سطح ۴۰۰۰ هزار دلاری بازگشت. روز گذشته نیز فلز زرد با افزایش قیمت جزئی در کانال ۴۰۲۰ دلار بر اونس معامله شد. هرچند همچنان سومین ماه متوالی رشد خود را ثبت کرده و در مجموع ماه حدود ۴ درصد افزایش قیمت داشته است. دلیل افت قیمت در کوتاه‌مدت، تقویت دلار پس از صحبت‌های محتاطانه رئیس فدرال‌رزرو درباره کاهش نرخ بهره بیشتر است. شاخص دلار نیز در بالاترین سطح سه‌ماهه قرار گرفته و همین موضوع طلا را برای دارندگان ارزهای دیگر گران‌تر می‌کند. پس اظهارات پاول، احتمال کاهش نرخ بهره در دسامبر از بیش از ۹۱ درصد به حدود ۷۵ درصد کاهش یافت. این تردید و موضع نسبتا انقباضی پاول فشار کوتاه‌مدتی بر طلا وارد کرده، چرا که کاهش نرخ بهره معمولا به نفع طلاست و برعکس، تاخیر در کاهش، دلار را تقویت می‌کند.

به موازات این رویدادها، تحولات تجاری بین آمریکا و چین نیز روی بازار اثر گذاشته است. اعلام توافق ترامپ برای کاهش برخی تعرفه‌ها در مقابل تعهدات چین درباره فنتانیل، واردات سویا و تداوم صادرات مواد معدنی نادر و همچنین اظهارات مثبت رهبران دو کشور پس از دیدار، نقش طلا به عنوان دارایی امن را کمرنگ‌تر کرده است. هرچند باوجود اصلاح اخیر، طلا همچنان در مسیر رشد سالانه قرار دارد و تقاضای واقعی در آسیا با کاهش قیمت، اندکی تقویت شده است.

انتشار آمار خرید شدید بانک‌های مرکزی در سه‌ماه سوم سال ۲۰۲۵ و هشدار مدیران بانک‌های بزرگ مانند جیمی دایمون درباره احتمال جهش بیشتر طلا تا محدوده‌های ۵۰۰۰ تا حتی ۱۰۰۰۰ دلار، نشان‌دهنده تغییر بزرگ در ساختار بازار و تقاضای جهانی است. به نقل از برخی منابع، هنگ‌کنگ نیز به‌طور فعال به دنبال تبدیل‌شدن به یکی مراکز مهم معاملات طلاست و قصد دارد ظرفیت نگهداری طلای خود را افزایش دهد و یک سیستم تسویه مرکزی ایجاد کند.

طی دو روز اخیر، قیمت طلا پس از چند روز افت شدید، با رشد بیش از ۲ درصدی مواجه شد. گرچه بهبود روابط تجاری و سخنان پاول درباره عدم قطعیت کاهش نرخ بهره می‌تواند فشار ایجاد کند، بازار همچنان به ریسک‌های ژئوپولیتیک و تداوم سیاست‌های تسهیلی حساس است. تحلیلگران بر این باورند که اصلاح اخیر طبیعی است و بازار طلا به دلیل حجم بالای تقاضای پولی و بانکی وارد فاز جدیدی شده که با دوره‌های تاریخی قابل مقایسه نیست.

همچنین گزارشی که در روز پنج‌شنبه از سوی شورای جهانی طلا منتشر شد، نشان می‌دهد بانک‌های مرکزی در سه‌ماه سوم سال با خرید ۲۲۰ تن طلا، ۲۸ درصد بیشتر از فصل قبل، به بازار بازگشته‌اند. قزاقستان بزرگ‌ترین خریدار بود و برزیل پس از چهار سال دوباره وارد بازار شده است. مجموع خرید سالانه تا پایان سپتامبر ۶۳۴ تن بوده و انتظار می‌رود کل سال بین ۷۵۰ تا ۹۰۰ تن باشد. با وجود قیمت‌های تاریخی، بانک‌های مرکزی همچنان طلا را ابزار امنیت در برابر تورم، ریسک ژئوپلیتیک و تضعیف دلار می‌دانند. ورود سرمایه‌گذاران به ETFها نیز رکورد زده و هم‌زمان تقاضای مصرفی جواهر به دلیل قیمت بالا کاهش حجم داشته است