مروز 17 مردادی دیگر و روز خبرنگار دیگری است.از هفته ها پیش در ذهنم مطلبی و یادداشتی برای این روز با عنوان "از ما خبرنگاران بازار سرمایه چه می خواهند" آماده کرده بودم. چون سال گذشته در چنین روزی یادداشتی با تیتر "ما خبرنگاران بازار سرمایه چه می خواهیم" نگاشته بودم و قصد داشتم یادداشت تکمیلی آن را بنویسم.

ولی حال و هوای این روزهای بورس و ریزش پی در پی قیمت ها و نزول شاخص (که امروز برای نخستین با در 17 ماه اخیر به ارقام 23 هزار واحدی برگشت) و نگرانی های فعالان موجب شدند تا به این نتیجه برسم مطلبی در مورد راهکارهای بهبود بازار سهام از نگاه خبرنگاری که حدود 11 سال در این حوزه فعالیت می کند، بنویسم تا حداقل در روز خبرنگار به نوبه خود، هم ادای دینی کرده باشم به این حوزه پرنوسان و سخت و پر اضطراب و هم به عنوان یک فعال رسانه ای نقطه نظراتم را به گوش مسئولان و متولیان امر برسانم .

واقعیت این است که وضعیت کنونی بازار سهام به هیچ عنوان شایسته آن با سابقه 46 ساله و کارکردهای مهمی که دارد ، نیست ولی این شرایط ناخوشایند هم یک شبه و یکی دو ماهه به وجود نیامده اند، بلکه زاده عوامل و مسائل درون و برون سازمانی متعددی است که همه فعالان بازار سرمایه از آن مطلع اند و نیازی به بازخوانی و تکرار دلایل بیماری بورس در دو سال اخیر نیست.

بنابراین درحالی کارشناسان و مسئولان، آسیب های بازار سهام را بارها عنوان کرده اند که دولت و متولیان اصلی اقتصاد کشور یعنی اشخاصی چون رئیس جمهور ، وزاریی چون اقتصاد، صنعت ، نفت به همراه مسئولان بانک مرکزی و سازمان های بورس و خصوصی سازی و سایر مسئولان می توانند با پرهیز از هر گونه شعار و با هماهنگی و همدلی یکدیگر  برای تحقق وعده ها ، سال آخر دولت را به خاطره ای خوش برای مردم از جمله حدود 4 تا 5 میلیون سهامدار و 35 میلیون نفر دارنده سهام عدالت تبدیل کنند.

برای این منظور، اولین قدم می تواند پذیرش واقعیت های تلخ و شیرین و نواقص موجود در اقتصاد،ناکارآمدی برخی افراد و رویه ها، وجود راه کارهای متعدد (که به هوشی آگاه و چشمی بینا نیاز است) به رغم افزایش تحریم ها و فشارها ، استفاده از نظرات کارشناسان خبره آن هم به دور از نگاه سیاسی، اعلام صادقانه واقعیت ها به مردم و سایر مسائل پیدا و پنهان باشد تا در سایه آن اقداماتی عملی برای بهبود وضعیت اقتصاد و بورس انجام شود.

دومین اقدام لازم هم می تواند این باشد که با توجه به اینکه بورس اواق بهادار آینه اقتصاد و به قول معروف ویترین اقتصادی کشور است،باید در حوزه شفاف سازی تصمیمات مهم و ثبات رفتاری، بهتر از همیشه عمل شود. چرا که پابرجا ماندن ابهامات و عدم روشن شدن موارد موثری چون نرخ دلار و عوارض صادراتی و غیره مانند سمی برای بورس و فرصتی برای رانت خواران و سایر بازارهای رقیب اما کاذب بازار سرمایه است.

عمل مهم دیگر برای بهبود حال بیمار بورس ،تحقق وعده های چند وقت گذشته مسئولان کلان کشور در حمایت از بورس و حفظ ثروت سهامداران از طریق ارایه تسهیلات مناسب به شرکت های بورسی، تزریق نقدینگی به بازار ، رفع موانع اصلی شرکت ها و صنایع باشد. در این میان حتی بازدید شخص رئیس جمهور از بورس و شنیدن نظرات سهامداران و کارگزاران می تواند اثر روانی مثبتی به همراه داشته باشد.

قدم چهارم هم به کنترل شدید بازارهای رقیب طلا و ارز و پرهیز از دادن شوک به بورس است.دولت درحالی اقداماتی برای کنترل بازار مسکن کرده که در صورت کنترل بازارهای کاذب و هدایت نقدینگی به سمت بازار سرمایه می تواند هم تورم را کنترل کند و هم از طریق اجرای پروژه های شرکت های بورسی باعث کم اثر کردن تحریم ها و بهبود وضعیت اقتصاد شود.

حرکت در جهت بازگشت سریع و عملی اعتماد به مردم و رفع مسائلی چون مشکلات سهامداران بانک های آریا، آرین، تات و پست بانک ( آن هم با توجه به اینکه بانک ها نماد جلب اعتماد عمومی هستند) و در نظر گرفتن آثار تصمیمات دولت بر بورس و شرکت ها و رفع شبهات و مشکلات ، می تواند اقدام بعدی دولت و مسئولان در این برهه زمانی از شرایط بورس باشد.

درکنار این مسائل، بانک مرکزی هم می تواند تفکر رقابت با بازار سرمایه را کنار بگذارد و در کنار این بازار قرار گیرد.سازمان خصوصی سازی هم که اخیرا" با تغییر رئیس محافظه کار خود مواجه شده ، می تواند با عرضه اولیه سهام شرکت های سود ده البته با قیمت های مناسب ، طرف تقاضا در بورس را که این روزها به شدت کم شده ، تقویت کند تا بار دیگر نشاط و سر زندگی در تالار شیشه ایی بورس جلوه کند.

علاوه براین ارگان ها و نهادهای بزرگ مانند شستا و صندوق بازنشستگی هم می توانند با واگذاری زیر مجموعه های خود در بازار سهام، هم در جذب سرمایه ها و سرمایه گذاران جدید و بیشتر نقش داشته باشند و هم به دولت در تامین منابع مالی کمک کنند.

قدم هفتم هم متوجه مسئولان سازمان بورس است که هرچند در هفته های گذشته اقداماتی برای بهبود وضعیت بازار کرده اندکه جای تقدیر دارد،متاسفانه همچنان به برخی رویه های ناصواب مانند توصیه به مدیران در جمع آوری سهام و کنترل شاخص، نگاه از بالا و برتر به سایر حوزه های مرتبط ، رفتارهای سلیقه ای و دافعه آمیز با فعالان بازار سرمایه ،عدم تحمل انتقادات وارده از سوی کارگزاران و مدیران شرکت های بورسی و فرابورسی و غیره ادامه می دهند.

بنابراین این نهاد ناظر هر چند به دلیل وظایفی که دارد هیچگاه نخواهد توانست محبوب فعالان بازار باشد،اما می تواند با تغییر رویه های نادرست و در کنار قرار گرفتن با سایر فعالان ، معقول همه ارکان بازار سرمایه کشور شود تا به هنگام وضعیت منفی بازار مجبور نباشد از مدیران و کارگزاران و حتی خبرنگاران بخواهد از بورس حمایت کنند و این رویه به طور خود جوش اتفاق بیفتد.

به طوری یکی از مدیران نهادهای مالی چند روز گذشته عنوان می کرد در صدد تزریق 100 میلیارد تومان به بورس بود اما به دلیل رفتارهای نادرست برخی مدیران میانی از این تصمیم خودداری کرد.یا مدیر دیگری می گفت به رغم ارایه درخواست پذیرش در بورس شرکتی با 200 میلیارد تومان سرمایه ، سخت گیری ها و افراط کاری برخی مسئولان بورس مانع ایجاده کرده است.

علاوه بر این سازمان بورس که همواره به دنبال حفظ منافع سهامداران و شرکت ها و کارگزاران است می تواند خود آغازگر عملی شدن کمک به بازار و حمایت ها و تزریق نقدینگی باشد. در این میان مسئولان سازمان بورس می توانند با اخذ مجوز از شورای عالی بورس، بخشی از منابع مالی مرتبط با ماده 57 قانون بازار بهادار که بین 150 تا 250 میلیارد تومان تخمین زده می شود و هیچگاه رقم دقیق و صرف منابع آن شفاف نشده را به طور ویژه به شرکت ها و سرمایه گذاران تخصیص دهد.

با این همه درحالی مسلما" راه کارهای دیگری برای بهبود وضعیت اورژانسی بورس وجود دارد که در صورت عزم جدی و ملی می توان از طریق همین بازار سرمایه بسیاری از موانع و مشکلات اقتصادی را حل و تحریم ها را کم اثر تر از همیشه کرد. به شرطی که در درجه اول نوع نگاه به حال و آینده تغییر کرده و خبری از کوبیدن بر همان طبل های قبلی نباشد.چون شرایط کنونی و آینده به هیچ وجه قابل مقایسه با گذشته نیست و برای خروج بورس و اقتصاد از این شرایط، همگان محکوم به داشتن تفکر ، نگاهی تازه و صد البته امید بیشتری به آینده هستیم.

نگارنده علی رضایی زاده