جناب آقای غلامی معاونت سابق خصوصی سازی طی مصاحبه در سی ام مهر ماه  با سایت بورس نیوز ، در برآورد سرمایه گذاری های لازم برای پالایشگاهی ها ، چند نکته روشن را از نظر دور داشته اند .

پالایشگاه های نفتی علاوه بر ماشین آلات و تجهیزات وارداتی نیازمند صدها هزار متر زمین مناسب و بلا مانع ، ده ها هزار متر مربع انواع ساختمان و تاسیسات فاضلاب ، مخازن متعدد غول پیکر ، لوله گذاری های طویل و عریض ، تاسیسات متنوع و عظیم فنی و زیست محیطی ، صدها هزار روز کار نیروی انسانی کوشا و مدیریت منسجم و دانا و توانا و صرف پنج ، شش سال تلاش مستمر می باشد .

به فرض آماده بودن همه این موارد ، حالا می رسیم به اصلی ترین قسمت مطلب و هسته ی مرکزی موضوع ، که بدون ان هیچ کاری پیش نمی رود و هیچ طرح و پروژه ای از حالت تئوری به عمل نمی رسد . آن هم تامین منابع مالی ارزی و ریالی لازم برای ایجاد یک پروژه است .

دلایل اصلی تاخیر و عقب ماندگی و اجرایی نشدن تعداد زیادی از پروژه های نفتی عسلویه چه بوده است ؟ همه این طرح ها به دلیل کمبود و نبود منابع مالی- چه ارزی چه ریالی- زمین گیر شده اند.

پروژه های نیمه تمام عسلویه نمونه ایست از هزاران طرح بزرگ و متوسط و کوچک که در حال حاضر به دلیل کمبود منابع مالی در حال خاک خوردن و از بین رفتن اند . طی سالهای اخیر تعداد زیادی از طرح های عمرانی و زیر بنایی دولت و ملت بعلت نبود پول اجرا نشدند و تعدادی هم همچنان در حالت نیمه تمام باقی مانده و مستهلک می شوند . با خزانه خالی و نظام بانکی گرفتار تسهیلات اعطایی خارج از توان و غرق در باطلاق مطالبات مشکوک و لا وصول ، فرض تامین منابع مالی ارزی و ریالی لازم برای اجرای به موقع پروژه ها ، تصور دور از واقع است .

از مشکلات و کمبودها عبور می کنیم و ارقام برآوردی آقای غلامی را مورد بازنگری قرار می دهیم . براساس گفته ایشان احداث یک پالایشگاه نفتی 80 هزار بشکه در روز ، 800 میلیون یورو سرمایه گذاری ارزی لازم دارد . چنانچه سرمایه گذاری های داخلی و ریالی را حدود 35% در نظر آوریم و تورم 40% جاری را از نظر دور نکنیم و بهره های بانکی را برای منابع ارزی 8 درصد و برای منابع ریالی 20 درصد محاسبه کنیم و متوسط مدت اجرای یک پالایشگاه را سه سال در نظر بگیریم ، هزینه های اجرا و احداث یک پالایشگاه 80 هزار بشکه در روز حدود 7.700 میلیارد تومان براورد می شود :

- 800 میلیون یورو مصارف ارزی معادل 3.200 میلیارد تومان .
- بهره وام ارزی برای دوره اجرا از قرار 8 درصد 768 میلیارد تومان .
- منابع ریالی برای هزینه های داخلی 1.120 میلیارد تومان .
- بهره وام های ریالی از قرار 20 درصد 672 میلیارد تومان .
- تورم داخلی برای پوشش هزینه های ریالی 1.940 میلیارد تومان .

جمع سرمایه گذاری های لازم برای پالایشگاه فرضی 7.700 میلیارد تومان.


در حالیکه به گفته آقای غلامی چنین پروژ ه ای با 3.200 میلیارد تومان قابل اجراست !

با فرض اینکه این پول ها فراهم شود و این پالایشگاه فرضی به تولید برسد و تمامی فراورده های ان با قیمت های فروش و مارجین سود پالایشگاههای موجود کشور به فروش برسد ، سود سالانه این پالایشگاه جدید حدود 460 میلیارد تومان خواهد بود .

چنانچه این پالایشگاه بدهی های ارزی و ریالی خود را ظرف مدت ده سال بازپرداخت کند ، بایستی سالانه 580 میلیارد تومان برای استهلاک اقساط وامهای دریافتی خود کنار بگذارد . بهره های پرداختنی سالهای اولیه با نرخ متوسط 12 درصد در سال برای 75 درصد سرمایه گذاری ها ( با فرض تامین 25 درصد از محل سرمایه شرکت ) بالغ بر 690 میلیارد تومان می شود. پرداخت 1.270 میلیارد تومان اصل و فرع سالانه وام های دریافتی با 460 میلیارد تومان سود حاصل از فروش محصولات دور از تصوراست.

بنابراین، تنها راه نجات یک چنین شرکت پالایشگاهی افزایش قیمت های فروش فرآورده ها و رساندن مارجین سود از 6 درصد فعلی به 25 درصد است. و این کار نه آسان است و نه در اختیار مدیران شرکت قراردارد. در حالی که پالایشگاه های موجود با مارجین سود 6 درصدی، روز به روز شکوفا تر می شوند.

به طوری که رقم هزینه های مالی این شرکت ها نزدیک به صفر است و صورتهای مالی اکثر پالایشگاهی ها حاکی از استحکام بنیه ی مالی آنهاست . بعنوان مثال پالایشگاه اصفهان طبق آخرین ترازنامه خود بیشتر از سرمایه تک تک بانک های تجاری کشور نقدینگی دارد و این در حالی است که مشکل اساسی بنگاه های تولیدی کمبود نقدینگی است . همچنین ترازنامه شپنا حاکی از آن است که حقوق صاحبان سهام نزدیک به 7 برابر سرمایه پرداخت شده شرکت است .

با فرض تجانس هزینه های تاسیس پروژه های پالایشگاهی و پتروشیمی ، مقایسه رقم سرمایه گذاری لازم برای احداث یک پالایشگاه فرضی 80 هزار بشکه ای با یک پتروشیمی موجود 30 هزار بشکه ای ، نشانگر پاره ای تصورات خوش بینانه عاری از واقعیت است . 

براساس برآورد های آقای غلامی ایجاد یک پالایشگاه جدید 80 هزار بشکه در روز حدود 800 میلیون یورو، معادل 3200 میلیارد تومان هزینه دارد . در حالی که براساس اطلاعیه درج شده در سایت کدال ، شرکت پتروشیمی جم با ظرفیت حدود 30 هزار بشکه ، با 1.100میلیارد تومان هزینه های ریالی و 1/6 میلیارد دلار، معادل 4.800 میلیارد تومان هزینه های ارزی احداث شده است .

براساس این واقعیت که پتروشیمی جم با ظرفیت 30 هزار بشکه در روز با سرمایه گذاری حدود 5.900 میلیارد تومان احداث شده است ، پالایشگاه فرضی 80 هزار بشکه ای مورد نظر آقای غلامی ، نیازمند حدود 15.700 میلیارد تومان سرمایه گذاری ارزی و ریالی است که رقم 3.200 میلیارد تومانی براورد ایشان حدود 390 درصد کمتر محاسبه شده است .

عباس زارع