روز گذشته وزیر صنعت،معدن و تجارت در اظهاراتی جدید ریشه های گرانی را ناشی از نوسانات و افزایش قیمت ارز و رفتار نامناسب بورس کالا اعلام کرد و طی آن ضمن هشدار به برخورد با بورس کالا گفت:"همه مراحل تولید کالاهای پایه تولید به شکل مناسبی کنترل می شود اما در بورس کالا به بهانه رقابت در بازار بورس قیمت هر کدام از کالاها بالا می رود ، افزایش بی رویه در قیمت کالا منجر به بالارفتن شاخص بورس سهام شده و این شاخص در وضعیت کنونی علامت رشد متوازن اقتصاد نیست."

وی همچنین در بخشی از مواضع خود اعلام کرد:"این روزها می شنویم که شاخص بازار بورس بالا رفت،رکورد زد، خیلی بالا می رود،اما به نظرمن این اتفاقات به ظاهر خوشایند موجب بروز مشکلات عدیده ای برای بنگاه های کوچک و متوسط و صنایع پایین دستی می شود. ازطرفی صنایع پایه قیمت خود را چندبرابر می کنند و دربورس سهام نشان می دهند که چه رشدی کرده و از طرفی صنایع پایین دستی ما توان خرید محصولات پتروشیمی و فلزات را ندارند،شاخص بورس بالا می رود و یک رکورد پسندیده محسوب می شود و از طرفی صنایع پایین دستی با مسائل عدیده ای مواجه می شوند چرا که قادر به پرداخت پولی که پتروشیمی و فلزات می خواهند نیستند،اینها نمی توانند محصول خود را بفروشند و بعد در چنین وضعیتی می گوییم  که بورس کالا در چارچوب نظام یافته ، قاعده مند، قانونی و رقابتی تعیین قیمت می کند."

این اظهارات و مواضع درحالی موجب تعجب بسیاری از سهامداران و کارشناسان اقتصاد و بازار سرمایه قرار گرفته که مدیران عامل بورس های کالا و اوراق بهادار واکنش نشان داده و مواردی را مطرح کرده اند اما در بخش اظهارات وزیر صنعت مربوط به بورس اوراق بهادار و شاخص بورس چند نکته و نقد وجود دارد.

1- بازار سهام حوزه تخصصی و پیچیده ای بوده و برای اظهارنظر درمورد آن باید شناخت و تحلیل همه جانبه و کاملی وجود داشته باشد. مخصوصا" وقتی که از جانب مقام بلند پایه ای چون وزیر صنعت عنوان می شود باید از دقت نظر و تحلیل های واقع بینانه استفاده شود. از طرف دیگر بورس های کالا و اوراق بهادار به مثابه ویترین اقتصادی بوده و همواره معلول سایر عواملند نه علت.

2- بازار سهام درحالی متاثر از عوامل دورن و برون سازمان متعدد و گاه تازه ای است که نوسان قیمت سهام شرکت ها و در نتیجه متغیرهای مهمی چون شاخص بورس و ارزش روز بازارسهام متاثر از وجود حداقل 28 عامل شناخته شده است. پس نمی توان فقط یکی دو عامل را در افزایش قیمت ها و شاخص بورس دخیل دانست.

3- مهمتر از آن با نگاهی به وضعیت دو سال اخیر بازار سهام و شاخص بورس مشخص می شود این بازار به رغم هم ریسک ها و کارکردهای مهم درکنترل تورم، تامین مالی ، زیان ها و گاه آثار منفی که دارد هنوز نتوانسته حرفی برای گفتن داشته باشد. چرا که به رغم رشد 20 درصدی شاخص بورس درسال جاری،میانگین بازدهی این بازار در برابر سایر بازارهای رقیب و عمدتا" کاذب ناچیز بوده و هیچ گاه نتوانسته طی دو سال اخیر موجب افزایش دارایی سرمایه گذاران متضرر شود. حتی سال گذشته هم با میانگین بازدهی 9 درصدی در میان همه بازارها از آخر اول شد.

بنابراین هرچند شاخص بورس درسه ماه اخیر موفق به ثبت رکوردهای تازه می شود نباید از یاد برد که بورس به رغم همه قابلیت ها و کارکردهایی که دارد طی دو سال اخیر رشدی به خود ندیده است. مخصوصا" هنگامی که قیمت کالاها در نیمه اول سال هفته به هفته رشد می کرد خبری از رشد قیمت سهام و شاخص بورس نبود.

4- با این حال وقتی اعلام می شود شاخص بورس رکورد زد این رکورد شکنی ها اولا" درمقایسه با آمارهای قبلی بوده و ثانیا" این رویداد بعد از گذشت حدود 18 ماه از دوران رکود و رخوت بازار سهام و زیان 10 تا 50 درصدی سهامداران و خروج سرمایه ها و بی اعتمادی ها رخ داده است.

5- این همه درحالی است که شخص رئیس جمهور و وزیر اقتصاد در هر مصاحبه ای که در مورد حوزه اقتصاد بوده به رشد شاخص بورس تاکید کرده و آن را افتخاری برای دستاوردهای خود تلقی می کنند. حال چگونه است وزیر صنعت بعد از گذشت 18 ماه روزهای سخت بورس به بازار سرمایه انتقاداتی این چنینی وارد می کند؟ آیا با این اظهارات مردم باید نتیجه بگیرند رشد شاخص بورس اتفاق خوبی نیست؟ آیا بورس و بازار سرمایه به مثابه خواری برای بخش تولید و عامل اصلی گرانی ها شده اند؟

6-با این اوصاف  از همه مسئولان ارشد کشور و وزرا و مخصوصا" وزیر محترم صنعت انتظار می رود با توجه به حساسیت های بازار سهام و گریز پا بودن این بازار پر ریسک و همچنین با در نظر گرفتن همه شرایط موجود کشور و نقش های متعدد بازار سرمایه در اقتصاد، در مواضع بورسی خود بازنگری کرده و همه واقعیت های اقتصاد و بازار سرمایه را در اظهارات خود لحاظ کنند.

نگارنده علی رضایی زاده