بستر انجام معاملات مشتقات نفتی در بورس انرژی آماده است و فقط باید صادرکنندگان و فعالان این حوزه در این بازار حضور یابند.

به گزارش ایسنا، دکتر شاپور محمدی درخصوص مقاومت‌های وزارت نفت برای واگذاری از طریق بورس گفت: هرچند درباره عرضه نفت خام در این بازار با وزارت نفت مذاکره‌ای نداشتیم اما تعاملاتی با برخی متولیان و صادرکنندگان مشقات نفتی داشتیم و این گروه موافقت های اولیه خود را برای ورود مشتقات نفتی به این بازار اعلام کرده اند.

مدیر عامل بورس انرژی با اشاره به اینکه بورس انرژی آمادگی لازم رابرای انجام معاملات محصولات نفتی دارد، گفت: بستر انجام این معاملات آماده است اما باید خریدار و فروشنده ای وجود داشته باشد تا معاملات شکل بگیرد.

محمدی با بیان اینکه ورود به حوزه نفت مشکل و زمانبر است، افزود: امیدوارم با همکاری خوب بدنه وزارت نفت و بورس انرژی، بتوانیم در این حوزه نیز فعال شویم.

وی از آمادگی کامل بورس انرژی برای آغاز معاملات خبر داد و افزود: تامین نقدینگی برای فعالان برق وظیفه ما نیست اما مذاکراتی با وزارت نیرو انجام شده است تا مراحل اجرایی این بخش آغاز شود.

محمدی ادامه داد : بخش عمده خرید و فروش برق در ایران دولتی است و پس از فروش برق وجوه آن با تاخیر به تولید کننده پرداخت می شود به طوریکه شرکت های توزیع به طور مستقیم وجهی دریافت نمی کنند.

مدیر عامل بورس انرژی با اشاره به وقفه و تاخیر ایجاد شده در تسویه وجوه، تاکید کرد: این مسئله برای معامله در بورس انرژی باید بر طرف شود زیرا در صورتی که تسویه وجوه با مشکل مواجه باشد، معامله در این بورس برای فعالان به صورت نسیه بوده و بی فایده خواهد بود.

محمدی از تکمیل بحث های نرم افزاری و آغاز آموزش فعالان و کارگزاران بورس انرژی خبر داد و گفت: کلاس های آموزشی کارگزاران و فعالان بازار برق آغاز شده است.

‌وی در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه همچنین از آغاز معاملات آزمایشی ظرف دو هفته آینده خبر داد و تصریح کرد: آمادگی لازم در بخش های مقرراتی، نرم افزاری و اداری برای آغاز معاملات برق وجود دارد.

این مقام مسئول با بیان اینکه بورس انرژی در فازهای بعدی بین المللی می شود، گفت: امسال بازار داخلی را پوشش خواهیم داد و در فازهای بعد مراحل بین المللی شدن این بورس اجرایی می شود.

--------------------


شورای عالی بورس و اوراق بهادار دستورالعمل معاملات کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس انرژی را تصویب و به ارکان مختلف بازار سرمایه ابلاغ کرد.
 
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا)، دستورالعمل فوق مشتمل بر سه بخش، 12 فصل و 102 ماده اواسط مهرماه امسال به تصویب شورای عالی بورس و اوراق بهادار رسید.
 
در این دستورالعمل آمده است : اتاق پایاپای، واحدی از شرکت سپرده گذاری مرکزی است که وظیفة تسویه و پایاپای کردن قراردادهای معامله شده در بورس را بر عهده دارد.
 
اطلاعیة عرضه، اطلاعیه ای است جهت اطلاع مشتریان از عرضه کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس، که طبق فرمت مصوب هیئت مدیره بورس و براساس ضوابط این دستورالعمل منتشر می شود.
 

بازار فیزیکی،  بازاری است که در آن کالاهای پذیرفته شده در بورس معامله و بازار مشتقه بازاری است که در آن اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده در بورس معامله می شوند.
جلسة رسمی معاملات نیز دورة زمانی معینی است که معاملات کالاها و یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا طبق مقررات این دستورالعمل در آن انجام می‌شود.  
 
حداقل معاملات روزانه،  حداقل میزان معاملات در نماد معاملاتی مورد بازارگردانی است که بازارگردان موظف به انجام آن در یک روز معاملاتی است تا تعهدات وی طبق این دستورالعمل درآن روز معاملاتی ایفاء شده تلقی شود.
 
حراج،  سازوکاری برای دادوستد کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا است که برپایة انطباق سفارش‌های خرید و فروش مشتریان و با در نظرگرفتن اولویت‌های مقرر در این دستورالعمل انجام می‌شود.
 
در این دستورالعمل آمده است: حراج ناپیوسته،  شیوه‌ای است که بر اساس آن، پس از ورود سفارش‌ها به سامانۀ معاملات، معامله بر اساس قیمت نظری گشایش(TOP) انجام می‌شود.
 
سامانة معاملات، سیستم رایانه‌ای است که عملیات مربوط به معاملات از قبیل ورود و ثبت سفارش‌های خرید و فروش، تطبیق سفارش‌ها و در نهایت انجام معاملات از طریق آن صورت می‌گیرد.
 
دامنه مظنه،  حداکثر اختلاف بین قیمت سفارش خرید و سفارش فروش در هر نماد معاملاتی در بازار مشتقه به درصد است که بازارگردان آن نماد، در سامانه معاملات بورس وارد می نماید. این درصد نسبت به قیمت سفارش خرید محاسبه می‌شود.
 
همچنین دامنة نوسان روزانة قیمت، دامنة نوسان قیمت اوراق بهادار مبتنی بر کالاست که نسبت به قیمت پایانی تعیین می‌شود و ورود سفارش‌ها در هر روز صرفاً در این دامنة قیمت مجاز است و مقدار آن در مشخصات قرارداد تعیین می‌شود.
 
در عین حال رینگ بین المللی، جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهای صادراتی است که مقصد آنها بازار خارج از ایران است یا کالاهای وارداتی که عرضه کنندگان آن شرکت‌های خارجی هستند.
 
رینگ داخلی، جلسه معاملاتی بورس برای کالاهایی است که مقصد آنها بازار داخلی بوده و توسط عرضه کنندگان داخلی عرضه می‌شوند.
 
رویه تسهیم به نسبت، شیوة تخصیص کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالاست که مطابق آن کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالای تخصیص‌یافته به هر سفارش، معادل حجم سفارش ثبت شده تقسیم بر کل سفارش‌های ثبت شده، ضرب در کل کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالای قابل عرضه است.
 
همچنین قرارداد، توافقی مبتنی بر خرید و فروش مقدار معینی کالا یا تعداد معینی اوراق بهادار مبتنی بر کالا میان خریدار و فروشنده که از طریق کارگزاران فروشنده و خریدار در بورس انجام می‌شود.
 
قرارداد نقدی، قراردادی است که در بازار فیزیکی معامله می¬شود و براساس آن، پرداخت بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای بورس انرژی (مصوب هیئت مدیره سازمان) انجام می‌شود.
 
قرارداد نسیه، قراردادی است که در بازار فیزیکی معامله می شود و براساس آن، کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌ شود.
 
قرارداد سلف نیز قراردادی است که در بازار فیزیکی معامله می شود و براساس آن، کالا در زمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای بورس انرژی (مصوب هیئت مدیره سازمان) پرداخت می‌گردد.
 
در ادامه این دستورالعمل آمده است: قرارداد کشف پریمیوم، قراردادی است که در بازار فیزیکی معامله می شود و طی آن مابه التفاوتی، مورد توافق طرفین معامله قرار می‌گیرد و طرفین متعهد می‌شوند که در زمان مشخصی در آینده (تحویل، حمل یا بارگیری) کالا را بر اساس قیمت نهایی ( قیمت مبنا بعلاوۀ مابه التفاوت توافق شده) معامله نمایند. خریدار بخشی از ثمن معامله را در زمان توافق، به فروشنده پرداخت و تسویه مابقی وجه متعاقباً و بر اساس شرایطی انجام می‌شود که در زمان عقد قرارداد مشخص می‌گردد.
 
قرارداد سلف موازی استاندارد، قراردادی است که در بازار مشتقه معامله می شود و براساس آن مقدار معینی از دارایی پایه براساس مشخصات قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش می‌رسد. وجه قرارداد مذکور باید در هنگام معامله و طبق زمانبندی تعیین شده در مشخصات قرارداد پرداخت و دارایی پایه در سررسید تحویل شود. در طول دورۀ معاملاتی قرارداد، خریداران می‌توانند به فروش قرارداد سلف موازی استاندارد به میزان خریداری شده به شخص دیگری اقدام نمایند.

این دو قرارداد ازهم مستقل هستند و فروشنده به استناد گواهی سلف موازی استاندارد، خریدار را به فروشنده اولیه جهت تحویل فیزیکی حواله می‌دهد. در این حالت پذیرندۀ حواله مسئولیت مراجعه به فروشنده اولیه را پذیرفته و حق رجوع به فروشنده در معامله ثانویه را ندارد.
 
قرارداد آتی، قراردادی است که در بازار مشتقه معامله می شود و فروشنده براساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به ‌عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند.
 

قرارداد اختیار معامله، اوراق بهاداری است که به موجب آن فروشنده اوراق متعهد می‌شود در صورت درخواست خریدار، مقدار مشخصی از دارایی پایه را به قیمت اعمال معامله کند. خریدار اوراق می‌تواند در زمان یا زمان‌های معینی در آینده طبق قرارداد، معامله را انجام دهد. فروشندۀ اوراق اختیار معامله در قبال این تعهد، مبلغ معینی از خریدار اوراق دریافت می‌کند.

همچنین برای جلوگیری از امتناع فروشنده اوراق از انجام قرارداد، فروشنده ضمن قرارداد متعهد می‌شود مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار دهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند. هر یک از خریدار و فروشنده می‌توانند در مقابل مبلغی معین، اختیار یا تعهد خود را به شخص ثالثی واگذار کنند که وی جایگزین آنها خواهد بود. اوراق اختیار معامله می‌تواند به صورت اختیار فروش یا خرید باشد.

در ادامه این دستورالعمل آمده است: قیمت پایه، قیمت مشخصی است که کارگزار فروشنده در درخواست خود برای عرضة هر کالا اعلام می‌نماید و پس از تأیید بورس در اطلاعیة عرضه قید می شود.

قیمت پیشنهادی نیز  قیمتی است که توسط کارگزار در جریان حراج وارد سامانه معاملات می شود و قیمت پایانی، قیمتی است که طبق ضوابط این دستورالعمل برای هر نماد معاملاتی در پایان هر جلسة رسمی معاملاتی توسط بورس محاسبه و اعلام می‌شود.

کارگزار، شخص حقوقی است که پس از اخذ مجوزهای لازم و پذیرش در بورس طبق مقررات، کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا را برای دیگران و به حساب آنها معامله می‌نماید.

گواهینامة انجام معامله، سندی است که درپایان معاملات، پس از تأیید کارگزار خریدار و فروشنده و بورس از طریق سامانة معاملات به اتاق پایاپای ارسال می‌ شود.

ضوابط عمومی انجام معامله

کلیة معاملات در بورس باید براساس ضوابط این دستورالعمل و در جلسه رسمی معاملات انجام شود و انجام معاملات در خارج از جلسه رسمی معاملات منحصراً با تصویب هیأت مدیرة سازمان و طبق شرایط تعیین شده توسط آن امکان‌پذیر است.

روزهای انجام معامله، ساعات شروع و پایان و تعداد جلسات رسمی معاملات برای کلیه کالاها و اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده توسط هیأت مدیرة بورس تعیین می‌گردد.

همچنین مدیرعامل بورس می‌تواند ساعات شروع، پایان و تعداد جلسات رسمی معاملات را در صورت بروز اشکالات فنی و تا رفع آن تغییر دهد. این تغییرات باید به نحو مقتضی اطلاع‌رسانی شود. بورس باید مستندات مربوط به اشکالات فنی را در سوابق معاملات خود نگهداری نموده و حسب درخواست به سازمان ارائه نماید.

معاملات کالاها و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در رینگ داخلی بر مبنای واحد پول ملی ایران و در رینگ بین المللی بر مبنای ارزهای خارجی یا واحد پول ملی ایران طبق تصویب هیئت مدیرۀ بورس انجام می‌شود. تغییر واحدپولی معاملات با تصویب هیأت مدیرۀ بورس و اطلاع‌رسانی آن در اطلاعیۀ عرضه و مشخصات قرارداد حسب مورد، امکان‌پذیر می‌باشد.

معاملات کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس، صرفاً از طریق سامانه معاملات بورس و توسط کارگزاران پذیرفته شده در بورس انجام می‌شود.

انواع قراردادهای قابل معامله در بورس

 انواع قراردادهای قابل معامله در بورس (قرارداد نقدی، قرارداد نسیه، قرارداد سلف، قرارداد کشف پریمیوم، قرارداد سلف موازی، قرارداد آتی، قرارداد اختیار معامله ) خواهند بود.

همچنین سایر قراردادهای قابل معامله در بورس انرژی به پیشنهاد هیئت مدیرۀ سازمان به تصویب شورای عالی بورس خواهد رسید.