EPSnews           

این روزها اهالی بازار سرمایه و حتی عموم مردم به‌طور مداوم از روند صعودی شاخص بورس تهران و اوضاع مطلوب سرمایه‌گذاری در بورس می‌شنوند

و انتشار برخی آمارها چون بازدهی بالای ۷۰ درصدی بورس در دو سال گذشته و پیش‌بینی‌افزایش سود شرکت‌های بورسی در ماه‌های آینده، باعث شده تا تصویری کاملا روشن و بدون عیب و نقص از بورس اوراق بهادار در ذهن مردم نقش ببندد. اما آیا واقعا همه‌چیز به همین شکلی که در ظاهر وجود دارد سودده و مطلوب است یا این‌که پشت پرده معاملات، داستان دیگری نهفته است؟
در این رابطه شاید بتوان معاملات هفته گذشته بازار سهام را به عنوان نمونه‌ای بارز در نظر گرفت؛ هفته‌ای که شاخص کل به رکوردزنی‌های خود ادامه داد و از مرز
 ۳۳هزار واحد هم گذشت. اما در این مدت
اتفاق هایی روی تابلوی معاملات رخ داد که برخی کارشناسان اعلام کردند شاخص، نشان‌دهنده کل وضع شرکت‌های بورسی نیست، زیرا در حالی‌که سهامداران در روزهای اخیر شاهد فتح قله‌های جدید توسط شاخص کل بازار سهام بودند، در کمال تعجب بیش از نیمی از سهام فعال بازار در دامنه نوسان منفی قیمت‌ها معامله شدند و اکثر قریب به اتفاق نمادها رنگ قرمز به خود گرفتند. به عبارت بهتر، بازهم انتقاد‌های قدیمی از دماسنج بورس تهران به میان می‌آید، جایی‌که برخی کارشناسان اعلام کردند این متغیر نشان‌دهنده اوضاع کلی بورس نیست و چند شرکت بزرگ بازار می‌توانند با تاثیر‌گذاری بالا بر شاخص، افت قیمت سهام بسیاری از شرکت‌های دیگری را پوشش دهند. در همین راستا جدیدترین آمار منتشر شده از ارزش روز بازار نیز دلیل براین ادعاست، چراکه این آمار نشان می‌دهد با وجود این‌که بورس تهران دارای ۳۳ صنعت است، اما حدود ۵۰ درصد ارزش روز بورس اوراق بهادار تهران فقط به ۱۶ شرکت بزرگ اختصاص دارد، به طوری‌که شرکت‌های ملی مس، فولاد مبارکه، مخابرات، سرمایه‌گذاری غدیر، چادرملو، گل‌گهر، سرمایه‌گذاری امید، نفت و گاز پارسیان، فولاد خوزستان،‌ پالایشگاه بندرعباس، پتروشیمی پردیس، بانک پاسارگاد، توسعه معادن و فلزات، بانک ملت، پتروشیمی زاگرس و بانک پارسیان به ترتیب از بزرگان تالار شیشه‌ای به حساب می‌آیند که هر روز تاثیر قابل‌توجهی بر روند شاخص دارند.
 شاخص مدیون چند شرکت بزرگ
همین اتفاق‌ها نیز باعث شد تا انتقاد برخی کارشناسان از نحوه حرکت شاخص بیشتر شود و اعلام کنند که رکورد‌شکنی‌های اخیر بورس تهران در درجه اول مرهون افزایش قیمت سهام اغلب شرکت‌ها و در درجه دوم، مدیون شرکت‌های بزرگ از لحاظ سرمایه اسمی است که موتور محرکه شاخص و ارزش روز بازار و میانگین بازدهی هستند، چرا‌که شاخص بورس از محاسبه ارزش روز شرکت‌ها به ارزش پایه و ارزش روز بازار هم از ضریب آخرین قیمت هر سهم و تعداد سهام شرکت‌ها به دست می‌آید. همچنین میانگین بازدهی سرمایه‌گذاری در بازار سهام هم از مقایسه دو رقم شاخص در ابتدا و انتهای دوره مورد بررسی، محاسبه می‌شود.
به این ترتیب، مشاهده می‌شود که نوسان قیمت سهام شرکت‌ها به‌خصوص شرکت‌های بزرگ و با سرمایه اسمی بیش از یک‌هزار میلیاردتومانی، نقش مهمی در روند متغیرهای اصلی بورس دارند. با این اوصاف، در شرایطی ارزش روز بازار سهام به رکورد
۱۵۳هزار میلیارد تومانی دست یافته که بخش اعظمی از این رکورد شکنی، ناشی از رشد قیمت سهام شرکت‌های فلزی، معدنی و شیمیایی است تا این گروه‌ها بار اصلی جهش متغیرها را به دوش بکشند. به این ترتیب، نمای کلی بازار سهام که در آن شرکت‌های کوچک با نزول قیمت‌ها روبه‌رو می‌شوند، با صعود چند شرکت محدود از مقابل چشم‌ها به دور می‌ماند و رنگ قرمز تابلو در پشت نماد سبز نهایت ۲۰ شرکت پنهان می‌ماند.
 درآمد واقعی شرکت‌ها
در مقابل کارشناسانی که در روزهای اخیر به روند شاخص انتقاد کردند و آن را غیرواقعی خواندند، تحلیلگرانی قرار گرفته‌اند که اوضاع کنونی بازار سهام و روند شاخص را کاملا منطقی و واقعی اعلام می‌کنند و این‌که چند شرکت بزرگ تاثیر بیشتری بر روند شاخص کل بورس تهران را داشته باشند را امری طبیعی می‌دانند که این موضوع در تمام بورس‌های دنیا نیز مشاهده می‌شود.
حسین خزلی‌خرازی، دبیرکل سابق کانون کارگزاران بورس اوراق بهادار در این‌باره گفت: شرکت‌ها و صنایع بزرگ بورس در شش ماهه امسال، گزارش‌ها و تعدیلات فوق‌العاده‌ای داشتند و تاثیرات قیمت دلار و تسعیر نرخ ارز و نیز افزایش قیمت‌های جهانی باعث شد تا شرکت‌های پتروشیمی، شیمیایی و سنگ‌آهنی سودهای خوبی در نیمه نخست امسال
کسب کنند.
مدیرعامل کارگزاری بانک تات، در مورد واقعی بودن رشد شاخص بورس توضیح داد: در حال حاضر میانگین نسبت قیمت
بر درآمد (P/E) کمتر از شش مرتبه است، بنابراین رشد فعلی بورس مربوط به درآمد واقعی شرکت‌هاست و به این ترتیب، رشد شاخص بورس کاملا واقعی است.این فعال بازار سرمایه درخصوص وضعیت بورس تا پایان سال گفت: پیش‌بینی رشد بورس در ماه‌های اخیر و رسیدن شاخص به کانال
 ۳۳هزار واحد مبتنی بر اطلاعات تولید و صورت‌های مالی شش ماه اول شرکت‌ها بود که تاثیر خود را در افزایش شاخص داشت، اما در حال حاضر نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی از وضعیت بازار ارائه داد، زیرا در ماه‌های آینده اطلاعات بیرونی بازار، اطلاعات مهمی
خواهد بود.
 شاخص بی‌منطق نیست
در همین رابطه حسین اسدی‌نیا، کارشناس ارشد بازار سرمایه به ارائه گزارش‌های شش ماهه شرکت‌ها و تاثیر مستقیم آن بر رشد شاخص اشاره کرد و گفت: هرچند گزارش‌های شش ماه اول سال وضعیت خوبی را به تصویر کشید، اما با توجه به تحلیل تکنیکال شاید در کوتاه‌مدت با رشد بالایی روبه‌رو نباشیم، اما در میان‌مدت و بلند‌مدت روند رو به رشدی را شاهد خواهیم بود.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا روند شاخص بورس واقعی است یا خیر، گفت: بخش بزرگی از بازار سهام در دسترس شرکت‌هایی است که محصولات خود را صادر می‌کنند و از آنجا که مبادلات این گروه‌ها اعم از فولادی‌ها، معدنی‌ها، فلزی‌ها و گروه پتروشیمی با دلار انجام می‌شود، سود خوبی در معامله این شرکت‌ها قابل شناسایی است. به این ترتیب، این‌که تاثیر این شرکت‌ها در روند شاخص، بیشتر از شرکت‌های کوچک باشد، امری منطقی بوده و از گذشته نیز تاثیر برخی نمادها بیشتر از دیگر نمادها بوده است.اسدی‌نیا افزود: از طرف دیگر با توجه به طرح‌های توسعه‌ای گسترده‌ای که در برنامه این شرکت‌ها وجود دارد و قرار است سال‌جاری و یا سال آینده به بهره‌برداری برسد، آینده بسیار روشنی برای این نوع شرکت‌ها می‌توان متصور بود. این کارشناس ارشد بازار سرمایه تاکید کرد: با این تفاسیر، این‌که اعلام شود برخی شرکت‌های بزرگ عامل اصلی رشد شاخص در بورس هستند، جای تعجب ندارد و امری عادی است، اما باید به این نکته هم توجه داشت که در پس هر صعودی، فرودی نیز وجود دارد و سهامداران باید طوری تصمیم‌گیری کنند که در برنامه‌های خود، نزول شاخص را نیز در نظر گیرند.