زهرا رحیمی: شاخص کل بورس روز گذشته، پس از شروع پرقدرت ابتدای هفته خود با افت 1/ 0 درصدی معادل 80 واحد مواجه شد و رقم 65 هزار و 780 واحد را در کارنامه خود به ثبت رساند و به این ترتیب بازدهی از ابتدای سال تاکنون به 2/ 5 درصد رسید.

شاخص قیمت نیز همگام با افت شاخص با افت 1/ 0 درصدی مواجه شد. روز گذشته همچنان حجم و ارزش معاملات نسبت به میانگین یک ماه گذشته آن حدود 50 درصد بالاتر بود با این حال نسبت به روز شنبه با افت به ترتیب حدود 47 و 41 درصدی همراه شد. تشدید فروش حقوقی‌ها و برخی نگرانی‌های سهامداران از بحث مذاکرات هسته‌ای با وجود اخبار تقریبا مثبت از وین دلایل افت شاخص در روز گذشته بودند. کارشناسان معتقدند عرضه سنگین حقوقی‌ها در روز شنبه بازار دیروز را در مسیر ریزشی قرار داد و اگر خوش‌بینی‌ها به مذاکرات هسته‌ای وجود نداشت و تقاضا برای خرید نبود، بازار با ریزش بیشتری مواجه می‌شد.

 

به نظر می‌رسد حقوقی‌ها که در بازار کم حجم ماه‌های گذشته قادر به فروش نبودند از این شرایط برای فروش سهام خود استفاده کرده‌اند؛ ضمن اینکه بعضی حقوقی‌ها در این شرایط قصد اصلاح پرتفوی خود را نیز دارند. همچنین این گروه از سهامداران در فروردین‌ماه برای حمایت از بازار اقدام به خرید سهام در قیمت‌های پایین کردند و در مقطع کنونی با شناسایی سود در نقش فروشنده ظاهر شدند. با این همه و باوجود خوش‌بینی‌های زیاد به مذاکرات، خاطره سهامداران از هر بار مواجهه با مذاکرات هسته‌ای را نیز نباید از نظر پنهان داشت. تجربه آذر‌ماه 93 و همچنین فروردین 94 هنوز از ذهن سهامداران رخت بر نبسته است و این یکی از دلایل ایجاد فضای محافظه کاری در بازار است. در این بین برخی کارشناسان معتقدند که با حصول توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها درهای بازار سرمایه برای سرمایه‌گذاران خارجی باز می‌شود و بازار با شرایط بهتری روبه‌رو‌ خواهد شد، اما موانعی نیز وجود دارد.

 

برای مثال پایین بودن شاخص نقد‌شوندگی در بورس تهران که ارتباط مستقیمی با سهام شناور شرکت‌ها دارد یکی از موانع رشد بازار و افزایش عمق آن محسوب می‌شود. در کشور ما بخش اعظم مالکیت شرکت‌ها به‌عنوان سهام مدیریتی تلقی می‌شود و در بازار معامله نمی‌شود. بخش کوچک‌تر سهام شرکت‌ها که در بازار سهام قابل معامله است و در فرآیند عرضه و تقاضای روزانه نیز قیمت‌گذاری می‌شوند، سهام شناور آزاد نامیده می‌شود. سهام شناور آزاد متغیر مهمی در بررسی عملکرد بازار سهام است. ‌افزایش نقدشوندگی در بورس مستلزم وجود سهام شناور آزاد کافی به‌منظور معاملات روان سهم توسط سرمایه‌گذاران در بورس است. كارشناسان يكی از راهكارهای كاهش نوسانات در بازار سرمايه را همچون نوساناتی كه در يک سال اخير شاهد بوديم، افزايش سهام شناور آزاد می‌دانند. براساس آمارهای رسمی، تنها حدود 20 درصد از سهام شرکت‌های بورسی، سهام شناور است و این مهم به این معنی است که حدود 80 درصد سهام در بورس تهران در اختیار مالکان عمده است. به همین دلیل کارشناسان، بورس تهران را از این جنبه نسبت به بازارهای سهام کشورهای دیگر در زمره بازارهای کم‌عمق طبقه‌بندی می‌کنند.

 

در حال حاضر و در شرایطی که حداقل میزان سهام شناور آزاد در بورس تهران 10 درصد برای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار دوم تعیین شده اما بررسی میزان این متغیر در صنایع مختلف و همچنین در نماد‌های مختلف نشان می‌دهد برخی شرکت‌ها و صنایع میزان سهام شناور کمتر از 10 درصد دارند. کارشناسان حداقل تعیین شده 10 درصدی برای بازار دوم را رقم پایینی می‌دانند و معتقدند برای داشتن بازار سهام کارآ این نسبت باید افزایش پیدا کند. بر این اساس آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در میان 37 صنعت بورسی 6 صنعت دارای سهام شناور کمتر از 10 درصدی هستند و این مساله موجب عدم پویایی سهام صنایع مزبور است. در صدر صنایع با بیشترین سهام شناور، گروه‌های سایر معادن و دستگاه‌های برقی قرار دارند. گروه‌های محصولات چرمی، مخابرات و زراعت نیز کمترین سهام شناور در بازار را در اختیار دارند. بررسی متغیر مزبور در بین نماد‌های حاضر در بازار سهام حاکی از این است که از ميان نمادهای حاضر در بورس تهران، سهام بانک خاورمیانه و شركت‌ سرمايه‌گذاری بیمه بیشترین سهام شناور آزاد را دارند. پس از آنها شركت‌های سرمایه‌گذاری توسعه آذربایجان و فرآورده‌های نسوز آذر به‌عنوان شركت‌هايی محسوب می‌شوند كه از بيشترين درصد سهام شناور آزاد برخوردارند. از سوی دیگر سهام شرکت‌های سیمان دهدشت و سیمان فارس نيز در میان سایر شرکت‌ها تنها یک درصد سهامشان در بورس تهران قابل معامله است.