*فرهاد راستی

در بانک AIIB که چین مبتکر آن است و روز دوشنبه - 8 تیر ماه - اساسنامه آن در پکن امضا شد، سه عضو «بریکس»، سه عضو «سازمان همکاری شانگهای»، یک عضو «گروه جی 7» و دو کشور متحد آمریکا حضور دارند که بدون توجه به فشارهای وارده از سوی کاخ سفید، به پروژه عظیم پکن پیوسته اند.
این بانک در سال 2013 بر اساس نقشه راه «شی جین پینگ» رییس جمهوری خلق چین که به تدریج نشانه های بیشتری از تحرکات ضد غربی از او مشاهده می شود، مطرح شد و خیلی زود پا گرفت و حیات یافت.
«شی» که دانش آموخته غرب است برای غربی ها مظهری از دمکراسی و ارزش های غربی بود، اما زمانی که رهبری چین را در دستان خود گرفت، نشان داد که هرگز قصد ندارد شرایط کشورش را با ارزش های غربی وفق دهد.
او از همان بدو کار با کسانی که می خواستند به کشور خیانت کنند و چین را در اختیار غربی ها قرار دهند، در افتاد و عده بسیاری را هم در مبارزه با فساد از مقامشان پایین کشید.
به دنبال آن، رییس جمهوری تازه به قدرت رسیده، طرح احیای جاده ابریشم را مطرح کرد و در دریای جنوبی و دریای شرقی چین قدرت نظامی کشورش را به رخ آمریکا و ژاپن کشید.
حالا اما در یکی از اقدامات مهم اقتصادی که البته ابعاد سیاسی و اجتماعی گسترده ای هم دارد، بانک سرمایه گذاری توسعه زیرساخت آسیا را با سرمایه 100 میلیارد دلار بنا نهاده است.
نزدیک به 30 میلیارد دلار از این سرمایه را چین تامین می کند و با فاصله بسیار زیاد، سرمایه گذاران بعدی از هند و روسیه و کره جنوبی و استرالیا هستند.
چین با 29 میلیارد و 780 میلیون دلار بیشترین سهام را در بانک سرمایه گذاری توسعه زیرساخت آسیا در اختیار دارد و پس از آن، دو کشور هندوستان و روسیه با اختلاف فاحش در جایگاه دوم و سوم واقع شده اند.
هندوستان هشت میلیارد و 367 میلیون دلار و روسیه شش میلیارد و 536 میلیون دلار در بانک سرمایه گذاری توسعه زیرساخت آسیا سرمایه گذاری کرده اند. سهم جمهوری اسلامی ایران در این بانک یک میلیارد و 580 هزار دلار اعلام شده است.
با این حال، بسیاری از 57 عضو موسس این بانک که دبیرخانه مرکزی آن در پکن خواهد بود، از کشورهایی هستند که روابط خوبی هم با آمریکا و هم ژاپن دارند.
از جمله این کشورها می توان به کره جنوبی، انگلیس، آلمان، فرانسه، استرالیا و آلمان اشاره کرد که فشارهای بیش از حد آمریکا مانع از پیوستن آنان به بانک ابتکاری چین نشد.
موضع بالای کره جنوبی برای سرمایه گذاری در این بانک حیرت بسیاری از کارشناسان اقتصادی را بر انگیخته است. سئول متحد نزدیک واشنگتن است و این موضوع می تواند گویای خیلی چیزها باشد.
به عنوان مثال، یکی از موضوعات می تواند این باشد که سئول این بانک را به عنوان یک وسیله توسعه جدی برای منطقه تلقی می کند. کره جنوبی خود را به منزله یکی از قدرت های اقتصادی پیشتاز منطقه معرفی می کند و با وجود اختلاف نظرهای سیاسی با برادر بزرگ و متحد نظامی - سیاسی اش در این خصوص، تصمیم گرفته است در بانک سرمایه گذاری توسعه زیرساخت آسیا فعالانه شرکت کند.
در میان کشورهای آسیایی، کره جنوبی با سه میلیارد و 738 میلیون دلار در بانک سرمایه گذاری توسعه زیرساخت آسیا سرمایه گذاری کرده که رقمی قابل توجه به حساب می آید. حضور آلمان نیز گویای آن است که این بانک، یک نهاد بین المللی است.
از سوی دیگر این امر گویای علاقمندی آلمان نه فقط به جنبه اقتصادی به ماهیت ژئوپلیتیک این قضیه هم هست. آلمان مایل است در این منطقه نقش چشم گیری ایفا کند و این کار را هم به طور حتم خواهد کرد.
با این حال، عضویت 57 کشور جهان در این بانک، یکی از بزرگترین ابتکارات موفق چین لقب خواهد گرفت. بانکی که گفته می شود هدف آن مقابله با ساختارهای بانکی قدرتمندی است که غرب و ژاپن آن را در اختیار دارند.
به همین سبب است که باید باور داشت این بانک نه فقط با هدف توسعه قاره آسیا و افزایش ارتباطات مالی و بانکی کشورهای قاره کهن، بلکه با هدف رویارویی و رقابت با قدرت های دیگر مالی و اعتباری جهان ایجاد شده است.
هفتاد سال پیش بانک جهانی ایجاد شد، اما به تدریج همه سیاستگذاری های مالی و بانکی و اعتباری آن و همه راهبردهایش را غرب و به خصوص آمریکا تعیین می کرد تا جایی که امروز بر هیچ کشوری پوشیده نیست که بانک جهانی در اختیار آمریکا است.
بسیاری از رسانه های چینی از جمله روزنامه «چاینا ارگ» معتقد هستند که تصمیم گیر اصلی بانک جهانی آمریکا است. آمریکا و متحدان غربی اش سلطه خود را به این بانک و صندوق بین المللی پول و سازمان تجارت جهانی کشانده و بر دیگران چیره شدند.
اما فقط این آمریکا نیست که در آن سو می تازد زیرا «بانک توسعه آسیا» نیز که نام آسیا را یدک می کشد در اختیار ژاپن است.
ژاپن که خود روابط بسیار نزدیکی با آمریکا دارد هم، این بانک را تحت هدایت دارد و هم از سوی دیگر گفته است برای توسعه اقتصادی آسیا و رابطه بیشتر اقتصادی با کشورهای این قاره یک سرمایه و اعتبار 100 میلیارد دلاری در نظر گرفته است.
این نشان می دهد که چین دقیقا می داند با چه قدرت های بزرگ مالی دست و پنجه نرم می کند، اما چون پکن می دانست به تنهایی قدرت کافی نخواهد داشت، سعی کرد کشورهایی را که از تسلط غرب بر ساختارهای مالی ناراضی هستند به بانک سرمایه گذاری توسعه زیرساخت آسیا جذب کند.
چینی ها به خوبی پی برده اند تا زمانی که بانک توسعه آسیا و بانک جهانی و دیگر ساختارهایش در تسلط غرب، ژاپن و متحدانشان باشد، راه به جایی نخواهد برد و برای اجرای بسیاری از طرح های بزرگ در قاره کهن همیشه باید موانعی که آنها پیش رو می گذارند، برداشت.
به همین سبب است که بزرگترین مخالفان بانک جدید، ژاپن و آمریکا هستند که تلاش زیادی صورت دادند تا دیگر کشورها را از ورود به بانک آسیایی چین منصرف کنند.
آنان غیرشفاف بودن برنامه های این بانک را مانع اساسی برای خود جهت عضو شدن شان عنوان می کنند.
افزون بر این، چینی ها نمی خواهند آسیا به مانند بحران های مالی و بدهی که در سال های اخیر آمریکا و اروپا را فرا گرفت، دچار بحران شود، لذا طرح ایجاد بانکی را دادند تا کشورهای این قاره و قاره های دیگر بتوانند با اعتباراتی که تخصیص می دهند پویایی و تحرک اقتصادی آسیا را حفظ و از بروز بحران جلوگیری کنند.
امروز دیگر بر کسی پوشیده نیست که آسیا محور و کانون جاذبه اقتصادی آتی دنیا است و غرب جذابیت گذشته خود را که با ارزش های رنگین، اما دروغین همراه بود، از دست داده است.
کشورهای عضو بانک آسیایی چین امیدوار هستند که این کشور به تعهدات خود پایبند بوده و همچنان در این بانک از عدالت بانکی و مالی و اعتباری حراست کرده و همه تلاش خود را در کنار دیگر اعضای موسس برای توسعه ارتباطات و همکاری ها و نهایتا رشد اقتصادی آسیا بکار گیرد. در چنین شرایطی، وزرا و مقامات عالیرتبه اقتصادی بیش از 50 کشور از جمله جمهوری اسلامی ایران چند روز پیش با حضور در شهر پکن اساسنامه این بانک را امضا کردند تا نخستین گام در چارچوب راه اندازی این بانک بزرگ شکل بگیرد.
چین البته با اجرایی کردن طرح بانک سرمایه گذاری توسعه زیرساخت آسیا، آمریکا را به چالش کشید؛آمریکایی که به گفته کارشناسان اقتصادی فعلا از طریق صندوق بین المللی پول و بانک جهانی در فعالیت های پولی جهان برتری دارد.
امروز که این طرح جهانی رسما راه اندازی شده، به معنای آن است که دهها کشور قصد دارند مواضع آمریکا در عرصه اقتصادی جهان را متزلزل کنند.