موج اخبار انتشار اوراق سلف نفتی و راه یافتن پول نفت بر سر سفره سهامداران و اهالی بازار سرمایه کشور، در ماه گذشته، همه چشم‌های سرمایه‌گذاران و حتی مردم عادی را منتظر ورود این ابزار جدید و جذاب به بازار کرده بود.

شرکت نفت در حالی متولی انتشار این اوراق بود که در اطلاعیه‌یی رسمی در سایت خود اقدام به معرفی این اوراق و مزایای آن کرد. پس از آن بود که تاریخ‌های رسمی و غیر رسمی از سوی مسوولان برای پذیره نویسی این اوراق در بانک‌های سپه سراسر کشور به مدت 10 روز اعلام شد. آخرین خبرها از ورود این اوراق به بازار در 16 دی ماه حکایت داشت. بورس انرژی نیز با خوشحالی در انتظار بود تا با میزبانی از این ابزار جدید، معاملات خود را به طور رسمی آغاز کند.

مشاور پذیره نویسی این ابزار جدید مالی، در نشست خبری ضمن معرفی این اوراق و اعلام تاریخ انتشار آن و شرح مزایای ورود این ابزار در تامین مالی پروژه‌های نفتی و شریک شدن مردم در سود شرکت ملی نفت، سلف نفت را ابزاری معرفی کرد که می‌تواند بخشی از 18 میلیارد دلار ارز در اختیار مردم را جذب کرده و بسیاری از مشکلات این حوزه را برطرف کند. قرار بود 500 میلیون دلار اوراقی که منتشر می‌شود، در جهت تامین مالی پروژه‌های نفتی باشد و مردم نیز از این محل سود خوبی کسب کنند.

خلاصه اخبار و تبلیغات پیرامون این اتفاق و توجه ویژه وزارت نفت به مردم با انتشار این اوراق و شریک کردن عموم مردم در سود پروژه‌های نفتی، اتفاقی بود که بسیاری را امیدوار کرد که شاید قرار است پول نفت اینگونه بر سرسفره‌های مردم بیاید.



پیگیری‌های بی‌جواب

اما با گذشتن از تاریخ‌های اعلامی و سکوت مسوولان و دست‌اندرکاران این حوزه، تصمیم گرفتیم تا پیگیر سرنوشت پروژه فروش نفت کاغذی به مردم باشیم. هرچند اکثر مدیران و مسوولانی را که در ماه گذشته بارها و بارها از تریبون‌های مختلف به تبلیغ این اوراق پرداخته بودند، پیدا نمی‌کردی تا توضیحی واضح درباره عدم انتشار سلف نفتی بدهند. حتی در کمال ناباوری برخی از این آقایان به طور کامل منکر اعلام هر گونه تاریخ و حتی زمان حدودی برای ورود این ابزار مالی به بازار شدند. در نهایت پس از پیگیری‌های متداوم، یکی از مسوولان آماده‌سازی و انتشار این اوراق با شرط اینکه نامش فاش نشود، توضیحاتی درباره تبعات منفی انتشار این اوراق و حتی احتمال منتفی شدن این طرح داد. دلایلی مثل تهدید کاهش ارزش پول ملی، افزایش تقاضای کاذب برای ارز و فروش قبل از سررسید اوراق با طمع شناسایی سود از محل رشد نرخ ارز از جمله دلایل مطرح شده بود که به گفته یکی از مسوولان سازمان بورس این ریسک‌ها از ابتدای طرح موضوع کاملا مشخص و واضح بود. در هر صورت این مقام مسوول به سختی به بخشی از سوالات ما در این خصوص پاسخ داد.

براساس تاریخ‌های اعلامی قرار بود اوراق سلف نفتی در 16 ماه جاری منتشر شود، البته ابتدا دوم دی ماه، 11 دی‌ماه و سپس 13 دی‌ماه زمان انتشار این اوراق اعلام شده بود، اما آخرین تاریخ 16 دی‌ماه بود، پس چرا با وجود این همه خبررسانی دراین خصوص، اوراق منتشر نشد؟

مجوزهای لازم برای انتشار اوراق اخذ شده و در حال تلاشیم تا به زودی منتشر شود.

چرا در تاریخ اعلامی منتشر نشد؟

نهادهای نظارتی بحث‌هایی را درباره تبعات انتشار این اوراق مطرح کردند که باید بررسی بیشتری شود.

پس مقاومت‌هایی سر ورود این ابزار جدید به بازار سرمایه و بازار پولی کشور وجود دارد؟ آیا بدنه وزارت نفت مثل همیشه که مخالف ورود سرمایه‌هایش به بازار سرمایه است، با انتشار این اوراق مخالفت کرده است؟ شاید هم بانک مرکزی جلوی انتشار این اوراق را گرفته چون معمولا این نهاد هم جزو مخالفان برخی تصمیم‌های بازار سرمایه است؟

خیر، هیچ مخالفت و مقاومتی وجود ندارد. وزارت نفت و هیچ وزارتخانه دیگری هم با این موضوع مخالف نیست. بانک مرکزی هم سد راه نشده است. حتی در همایش تامین مالی وزیرنفت نیز از انتشار این اوراق خبر داد و آن را ابزاری برای تامین مالی پروژه‌های نفتی خواند.



به دنبال یک دلیل منطقی

پس چرا این اوراق منتشر نشد؟

اصل بحث منتفی نیست و قرار است این ابزار جدید وارد بازار شود.

چه زمانی این ابزار جدید وارد بازار می‌شود؟

نمی توان زمانی اعلام کرد. ما در حال بررسی تمام احتمال‌هایی که منجر به عدم موفقیت انتشار این ابزار می‌شود، هستیم. بحث مشتری یابی این اوراق هم

در حال بررسی است.



عذرخواهی می‌کنم

پس چرا قبلا تاریخ اعلام کردید؟ چرا در ابتدا به بررسی تمام جوانب امر نپرداختید تا پس از نهایی شدن همه مباحث، تاریخ انتشار را اعلام کنید؟

من به شخصه هیچ تاریخی اعلام نکردم و فقط گفتم در دی ماه. که آن هم حق با شماست باید ابتدا همه مسائل نهایی می‌شد و سپس آن را رسانه‌یی می‌کردیم به همین دلیل هم عذرخواهی می‌کنم.

بحث عذرخواهی مطرح نیست. مسوولان در ماه گذشته بارها از انتشار این اوراق در تاریخ‌های مشخص خبر دادند. از آنجایی که این اوراق، ابزار مالی جذابی است بسیاری از مردم در انتظار ورود آن به بازار هستند و پیگیرند که چرا سلف نفتی منتشر نشد؟

خود من نیز برای فروش این اوراق با پارادوکس مواجه شدم. از یک سو مجموعه سرمایه‌گذارانی که در صف خرید قرار دارند و از سوی دیگر خطر کاهش بیشتر ارزش پول ملی با انتشار این اوراق.



رازی که بالاخره فاش شد

پس دلیل عدم انتشار این اوراق همین مساله است؟

در هر صورت در ساختار کشور ما بروکراسی زیادی حکمفرماست که اجرای چنین پروژه‌هایی را زمانبر می‌کند. تمام مراحل قانونی حل شده و باقی‌مانده هم در حال انجام است.

اما شما مساله دیگری را همین الان مطرح کردید و آن احتمال کاهش ارزش پول ملی است. لطفا واضح‌تر درباره دلیل منتفی شدن این طرح توضیح دهید.

در این طرح قرار است بخشی از نقدینگی جامعه به نفع شرکت ملی نفت، جمع‌آوری شود. اما با توجه به اینکه این اوراق به صورت ارزی هم منتشر می‌شود نگرانی وجود دارد که انتشار این اوراق تقاضای کاذب در بخش ارز و افزایش قیمت را به دنبال نخواهد داشت. ممکن است پول ملی کشور با انتشار این اوراق تهدید شود.

علاوه بر این سرمایه‌گذاری که با خرید دلاری این اوراق، بشکه نفت خریداری کرده است در صورتی که در مدت کوتاهی با رشد قیمت ارز و مثلا دلار 5هزار تومانی مواجه شود تمایلی برای نگهداری اوراق تا سررسید نخواهد داشت و از محل این افزایش نرخ سود مناسبی را کسب می‌کند پس اقدام به فروش اوراق خود خواهد کرد. در هرصورت باید همه پیامدهای انتشار این ابزار بررسی شود.

این مشکلاتی که شما الان مطرح کردید، قبلا هم وجود داشت و مساله واضحی است. چرا تا قبل از اینکه خبر انتشار این اوراق را بدهید به این مسائل توجهی نکردید؟

ببینید مهم این است که وزارت نفت، سازمان بورس و بانک مرکزی قصد انتشار اوراق سلف را دارند و در برخورد با برخی مشکلات تلاش می‌کنیم تا در بررسی‌ها و با کمک مراجع ذی‌ربط، مراحل انتشار این اوراق تسهیل شود.



شاید هرگز نیاید

پس احتمال دارد که ما هیچ‌وقت شاهد ورود اوراق سلف نفتی به بازار نباشیم؟

شما فرض کنید به هر دلیلی انتشار این اوراق با تاخیر مواجه شود یا حتی اصلا منتشر نشود. اینها اصلا مهم نیست. مهم این است که ساختار سلف که قبلا در بازار سرمایه وجود نداشت، در حال حاضر آماده شده و می‌تواند برای هر کالایی اجرایی شود. به این ترتیب بازار سرمایه ما در کنار اوراق مشارکت و گواهی سپرده و سهام، یک ابزار مالی جدید نیز خواهد داشت. حالا اگر این اوراق در نفت منتشر نشد، ممکن است اوراق سلف آهن منتشر شود یا اوراق سلف سنگ آهن به بازار بیاید. مهم آماده کردن ساختار بود.

پس تاریخ‌های اعلامی از سوی همکاران شما در این پروژه کاملا اشتباه بوده و شاید این اوراق هیچ‌وقت منتشر نشود.

در هر صورت همکاران من نباید تاریخی اعلام می‌کردند. از این به بعد هم تا زمانی که همه موارد برطرف نشود هیچ تاریخی را برای انتشار این اوراق اعلام نمی‌کنیم.

در همین رابطه به سراغ یکی از مسوولان مطلع در سازمان بورس رفتیم که از قول مسوولان شرکت ملی نفت در گذشته تاریخی را برای انتشار این اوراق اعلام کرده بود. محمودرضا خواجه نصیر در گفت‌وگو با «اعتماد» با اشاره به اینکه متقاضی انتشار اوراق سلف نفتی شرکت ملی نفت است، گفت: این شرکت اقدامات لازم برای انتشار این اوراق را انجام نداد.



سازمان بورس هم تعجب کرد

اگر اقدامات قانونی انتشار این اوراق انجام نشده بود، پس چرا تاریخ اعلام کردند؟

این موضوع سوالی است که برای ما هم مطرح شده است که چرا مسوولان شرکت ملی نفت بارها تاریخی برای انتشار این ابزار اعلام کردند در حالی که حتی شرایط پذیرش در بورس انرژی را هنوز احراز نکرده بودند. اما هنوز جوابی به آن نداده‌اند.

گویا مطرح شده است احتمال ایجاد تقاضای کاذب در بازار ارز و افزایش قیمت آن، یکی از مهم‌ترین دلایل تردید در انتشار این اوراق است. علاوه بر این با افزایش بی‌رویه قیمت ارز، خریدار این اوراق قبل از سررسید تمایل به خروج خواهد داشت که این هم مشکلات خاصی برای ناشر به همراه دارد.

در هر صورت این مسائلی که شما الان مطرح می‌کنید قبلا هم معلوم بود و از روز اول این ابهامات کاملا واضح بود. در هر صورت شرکت ملی نفت، مشاور پذیرش داشته که باید قبل از اعلام هر خبری اینگونه ریسک‌ها را بررسی می‌کرده است. هرچند این مسائلی که شما مطرح کردید تا امروز به ما اعلام نشده و الان من از شما، می‌شنوم. به نظر می‌رسد چون قرار بوده است برای انتشار هماهنگی‌های لازم، با بانک مرکزی انجام شود این مشکلات مانع عرضه شده است.



سرنوشت سرمایه‌گذاران منتظر

به نظر می‌رسد انتشار این اوراق نیز مثل بسیاری از طرح‌ها و پروژه‌های اعلام شده و نیمه‌تمام در اقتصاد کشور، با بن‌بست‌هایی مواجه شده که احتمالا هرگز به اجرا نرسد سرمایه‌گذاران زیادی این یک ماه را با رویای خرید بشکه‌های نفت سپری کردند اما با عدم تحقق این وعده، باز هم در انتظار بازاری دیگر می‌مانند تا پول‌های سرگردان خود را راهی آن کنند یا شاید هم با توجه به نگرانی مسوولان از افزایش قیمت ارز که یکی از عوامل عدم انتشار این ابزار مالی بوده است، راهی بازار کاذب و غیر مولد ارز شوند و ریال‌های خود را به طمع سودهای کلان به دلار تبدیل کنند.