پرداخت تسهیلات بیش از حد مجاز در مرداد ماه سال‌جاری هم تکرار شد به‌طوری‌که بر اساس آخرین آمار موجود بانک‌ها اندکی بیش از ۱۰۴ درصد منابع خود را صرف پرداخت تسهیلات کرده‌اند.

به گزارش شرق، براساس آخرین آمار منتشر شده بر تارنمای بانک مرکزی، بانک‌ها تا پایان مردادماه سال‌جاری ۹/۴۲۸ هزار میلیاردتومان سپرده جذب کردند که از این میزان ۵/۴۸ هزار میلیاردتومان نزد بانک مرکزی بلوکه شد. با این اقدام مانده سپرده‌ها به ۴/۳۸۰ هزار میلیاردتومان بالغ شد که بانک‌ها مجاز به پرداخت آن به صورت تسهیلات شدند. اما بانک‌ها در اقدامی کل منابع خود را صرف پرداخت تسهیلات کردند به طوری که ۱۶ هزار میلیاردتومان به خزانه بانک مرکزی بدهکار شدند. البته استانداردهای بانکی می‌گویند بانک‌ها پس از کسر سپرده قانونی مجازند ۷۵ تا ۸۰ درصد منابع خود را صرف تسهیلات کنند و مابقی را به صورت نقد برای پاسخگویی به نیازهای روزانه مشتریان نزد خود نگه دارند با این حال بانک‌ها نه تنها ۱۰۰ درصد منابع خود را به عنوان تسهیلات به متقاضیان پرداخت کردند بلکه به میزان چهار درصد هم به بانک مرکزی بدهکار شدند و به این ترتیب نسبت تسهیلات به سپرده‌ها در شبکه بانکی تا پایان مرداد ماه سال‌جاری به ۱/۱۰۴ درصد رسید.

کارشناسان بانکی دلیل این اتفاق را در طرح‌هایی می‌دانند که دولت نهم در همان ابتدای فعالیتش به شبکه بانکی تحمیل کرد. «محمود احمدی‌نژاد» طرح بنگاه‌های زودبازده را که طرحی شکست‌خورده در دولت اصلاحات بود، از بایگانی بیرون کشید و در ابعاد بسیار گستره در دستور کار دولت نهم قرار داد. اجرای این طرح سال‌ها به طول کشید تا اینکه بانک مرکزی در سال‌جاری از توقف آن در سال ۸۹ پرده برداشت. این طرح طی پنج‌سالی که اجرا شد ۲۲ هزار میلیاردتومان از منابع بانکی را بلعید. همزمان با این طرح، مسکن مهر هم جزو سیاست‌های حمایتی دولت از اقشار کم درآمد قرار گرفت.

البته هنوز هم این طرح در دستور کار بانک‌هاست و آخرین آمار موجود هم می‌گویند تاکنون ۶۰ هزار میلیاردتومان به این طرح اختصاص داده شده که اغلب آن در قالب خطوط اعتباری توسط بانک مرکزی تامین شده است. تا اینجای کار حدود ۸۲ هزار میلیاردتومان از منابع بانکی تنها صرف تامین اعتبار دو طرح شده که این رقم حدودا یک‌پنجم نقدینگی موجود در کشور است. اما نسبت منابع به مصارف در استان‌ها متفاوت است. بانک‌های هر استان به هر میزان که سپرده جذب کرده باشند می‌توانند پس از کسر سپرده قانونی مابقی مبلغ را صرف پرداخت تسهیلات کنند. بررسی‌های «شرق» نشان می‌دهد از ۳۱ استان موجود در کشور بانک‌های ۲۴ استان بیش از صد درصد منابع خود را به تسهیلات اختصاص داده‌اند و از خط قرمزهای بانکی عبور کرده‌اند.

ایلام جزو استان‌هایی است که بیشترین تخلف را مرتکب شده. بانک‌های این استان ۲۰۹ درصد از منابع خود را صرف پرداخت تسهیلات کرده‌اند. استان کهگیلویه و بویراحمد در پله بعدی قرار می‌گیرد. بانک‌های این استان حدود ۱۹۱ درصد از منابع خود را صرف اعطای وام کرده‌اند. استان خراسان‌شمالی هم با پرداخت ۱۷۳ درصد منابع بانک‌های خود به صورت وام در جایگاه سوم قرار می‌گیرد.

تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس، خوزستان، بوشهر، سیستان و بلوچستان و البرز استان‌هایی هستند که کمتر از صد درصد سپرده‌های جذب شده خود را به پرداخت تسهیلات اختصاص داده‌اند و به نوعی استانداردهای بانکی را رعایت کرده‌اند.

در این میان، نام استان تهران بیشتر از سایر استان‌ها جلب توجه می‌کند. بانک‌های این استان تا پایان مردادماه سال‌جاری نزدیک به ۹۹ درصد منابع خود را تسهیلات داده‌اند و این در حالی است که فشار مضاعفی بر بانک‌های این استان قرار دارد. اغلب واحدهای تولیدی و بنگاه‌های اقتصادی به ویژه در این استان معتقدند که بانک‌ها در پرداخت تسهیلات کند عمل می‌کنند اما این گزارش نشان می‌دهد در صورتی که بانک‌های تهرانی اندکی در پرداخت وام غفلت کنند از خطوط قرمز بانک مرکزی تجاوز کرده‌اند.

بررسی بیشتر این آمار نشان می‌دهد، توزیع منابع و مصارف در استان‌ها به یک شکل نیست و برخی استان‌ها با اینکه نتوانسته‌اند سپرده‌های قابل‌توجهی جذب کنند اما به راحتی چندین برابر منابع جذب شده تسهیلات داده‌اند و آنانی هم که سپرده زیادی جذب کرده‌اند الزاما تمامی آن را صرف پرداخت تسهیلات نکرده‌اند.

استان تهران هم بیشترین منابع را داشته و هم بیشترین تسهیلات را پرداخت کرده است. این استان ۵۶ درصد کل تسهیلات بانکی را بلعیده است. البته بانک مرکزی در توضیح این مطلب گفته، یکی از علل مهم بالا بودن رقم تسهیلات و سپرده‌ها در استان تهران استقرار دفاتر بسیاری از شرکت‌ها و موسسات تولید سایر استان‌ها در این استان است و عمده فعالیت بانک آنها از طریق شعب بانک‌های استان تهران انجام می‌شود. در هر صورت اندکی بیش از ۵۶ درصد کل تسهیلات شبکه بانکی در استان تهران و ۴۴ درصد مابقی به صورت کاملا نامنظم در ۳۰ استان دیگر پرداخت شده است.

سهم استان اصفهان از کل تسهیلات پرداختی نزدیک به پنج درصد است که در فاصله بسیار زیادی با تهران در جایگاه دوم دریافت تسهیلات قرار می‌گیرد. پس از این دو استان، مازندران قرار می‌گیرد که توانسته بیش از سه درصد از کل تسهیلات نظام بانکی را به خود و مردمش اختصاص دهد.

محروم‌ترین استان‌ها از نظر دریافت تسهیلات کهگیلویه و بویراحمد، خراسان شمالی و خراسان جنوبی هستند که سهمشان از کل وام‌های پرداختی در کل کشور حدود ۴/۰ درصد است.