داوود هرمیداس باوند* 
 
هر کشور عضو آژانس هسته‌ای قبل از عضویت باید یکسری تعهدات را بپذیرد و بی‌شک ایران هم به عنوان عضوی از این آژانس این تعهدات را پیش‌تر پذیرفته است. ایران همواره تاکید کرده که مسائل هسته‌ای‌اش مسائل فنی و حقوقی است و بررسی این مسائل باید در آژانس هسته‌ای دنبال شود و چون این مسائل مربوط به عرصه فنی و حقوقی است نباید به عرصه سیاسی کشیده شود و این پرونده بعد سیاسی ندارد. از طرفی پیش بینی می‌شود که گزارش آژانس انرژی هسته‌ای تاثیر بسزایی روی مذاکرات ایران و1+5 که قرار است به تاریخ 24 بهمن در تهران برگزار شود داشته باشد. آژانس از ابتدا درخواسته‌هایی را از ایران داشته و تا به اینجا برخی از درخواست‌ها توسط ایران اجابت شده و برخی از خواسته‌ها هم هنوز اجابت نشده و تحقق نیافته است.
یکی از خواسته‌های اجابت نشده آژانس از ایران درخواست بازدید از نیروگاه نظامی پارچین است. آژانس معتقد است که ابهاماتی مربوط به این نیروگاه وجود دارد و بی تردید اجابت یا عدم اجابت این خواسته توسط ایران و گزارش آژانس در رابطه با این موضوع بر روی مذاکرات 1+5 با ایران تاثیر گذار خواهد بود. به هر حال آژانس معتقد است که تغییراتی در پارچین انجام گرفته و روی بازدید از این نیروگاه تاکید کرده است و این درخواست براساس پروتکل2 لازم‌الاجراست.
 پروتکل 2 بیان می‌کند که هر کشور عضو باید با بازدید آژانس از هر مکانی موافقت داشته باشد و این بازدید باید هر زمان که آژانس تشخیص داد صورت بگیرد. البته برخی از کشور‌ها به این پروتکل ملحق نشده‌اند ولی ایران چون در شرایط خاصی قرار دارد و سال‌هاست که اتهام ابهام در پرونده هسته‌ای به ایران زده می‌شود و از آن جا که ایران گفته اولویتش حرکت در چار چوب آژانس است پس باید بررسی کند و اگر صلاح است اجازه بازدید از پارچین به بازرسان آژانس داده شود. به هر حال موضوع هسته‌ای ایران و بهانه‌گیری های غرب طی این مدت پیامدهای اقتصادی خودش را داشته و تاثیرات آن را می‌بینیم.
مانند هر نهاد بین‌المللی دیگری که نباید از تصمیمات شورای امنیت عدول کرده و آنها به چالش بکشند و باید درصدد احقاق تصمیمات بربیایند، آژانس هم تصمیم نهایی را به شورای امنیت سپرده است و بیان داشته تا معضلات بر طبق گزارشات آژانس ولی توسط شورای امنیت حل خواهد شد. البته برخی پیش‌بینی می‌کنند که این طرح بازدید بازی غرب و شورای امنیت برای طولانی کردن مذاکرات است ولی به هر حال این بحث، بحث احتمالات است و نمی‌توان بر احتمالات استناد کرد. آژانس در هیچ یک از گزارش‌های خود بیان نکرده که ایران دارای سلاح هسته‌ای است و فقط گفته ابهاماتی در فعالیت هسته‌ای موجود است و اخیرا هم روی پارچین تاکید کرده است. وقتی بحث پیرامون این مساله است، باید پایان یابد. پس از بررسی پارچین هر احتمال دیگری موجود است ولی بی‌تردید ادامه این مساله نباید باعث ایجاد آسیب‌های اقتصادی و... ‌شود و حل آن اتخاذ تصمیمات فنی‌تری را می‌طلبد.

* استاد دانشگاه