کسری مالی دولت کلید اصلی ماجراهای اقتصاد ایران است

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، در جریان برگزاری هشتمین نشست صبحانه کاری بازار سرمایه که صبح امروز با محوریت مباحث ارزی و تاثیر آن بر بورس کشور توسط کانون سرمایه‌گذاری ایران برگزار شد، فرشاد مومنی ضمن انتقاد به عملکرد اقتصادی دولت و مواضع نایب رئیس دوم کمیسیون اقتصادی مجلس، کلیدی‌ترین ماجراهای بی ثباتی اقتصاد ایران را ناشی از کسری‌های مالی دولت دانست و اعلام کرد، تحریم‌ها فقط 30 درصد گرفتاری‌ها را تشدید کرده است.

*شرایط خطیر و پیچیده‌ اقتصاد ایران

وی گفت: اقتصاد ایران شرایط خطیر و پیچیده‌ای را تجربه می‌کند و با آموزه‌هایی از شرایط حساس و اغتشاش و هرج و مرج در باب صورت بندی‌ها ، اولویت‌پذیری ، شناخت ریشه‌ها و ساز و کارهای برون رفت از مشکلات مواجه شده و در این شرایط راه رسیدن به تعادل منطقی وجود ندارد. در عین حال نظام مغشوش آمار‌های ناکارآمد داریم که این موضوع همزمان با انبوهی از عدم اطمینان در سیاست و اقتصاد مواجه شده است.

وی ادامه داد: در این شرایط این سوال وجود دارد که بایسته‌های سیاستی چیست و چگونه می‌توانیم از ظرفیت‌های موجود برای برون رفت از مشکلات استفاده کنیم؟ در این میان آنچه که می‌توان گفت، این است که زمینه اصلی برای برون رفت، از مشکلات، علم و معرفت‌های علمی در فرآیند تخصیص منابع است، اما در سیستم رانتی جدی گرفته نمی‌شود و رقبا هم علم را تحت شعاع قرار می‌دهند.

مومنی استاد اقتصاد افزود: مسئله ارز هم از لحاظ مقدار و هم از لحاظ قیمت یکی از کانون‌های اصلی فعالیت‌های رانت‌جویان در اقتصاد سیاسی ایران است که با ابهام، سوء تفاهم و پیچیدگی‌های به مراتب جدی تری مواجه هستیم که در آن بایسته‌های برون رفت از شرایط به همراه ریشه‌های اقتصادی ایران از حوصله یک یا چند جلسه خارج است.

*انتقاد از انتقاد نائب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس

این کارشناس با انتقاد از مواضع نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در اعلام بی تدبیری بانک مرکزی گفت: چنین اظهارنظرها و مواضعی را از شخصی که نمی‌شناسم (محمد رضا پور ابراهیمی که قبل از وی سخنرانی کرده بود) منصفانه و علمی نیست. چون بخش زیادی از بازار پول از عهده مقام پولی خارج است. بنابراین ماجرای گرفتاری ارزی به بی تدبیری فرد خاص یا مجموعه‌ای مربوط نیست.

مومنی با اشاره به اینکه 15 مورد از صحبت‌های پورابراهیمی دارای نقایصی است، تاکید کرد: بخشی از ماجراهای ارزی ناشی از این است که نظام آموزش علمی نواقصی جدی دارد و برای همین هر کسی هر چیزی را به هر چیز دیگری ربط می دهد.

همچنین درحالی آموزش‌های رسمی مسلط به شرایط موجود نبوده و حساسیت کافی ندارد که در اقتصاد رانتی ملاحظات سیاسی بسیار جدی بوده و در آن باید برندگان و بازندگان را بشناسیم.

*گروه های ذینفعی که منافع آنها با منافع بلند مدت کشور هم‌راستایی ندارد

وی افزود: در فرآیند‌های تصمیم‌گیری و تخصیص این منابع به علم، باید به قانون و برنامه‌ریزی پای‌بند باید بود، ولی به صراحت می‌گویم گروه‌های ذینفعی هستند که با کمال تاسف منافع آنها با منافع بلند مدت کشور هم‌راستایی ندارد.آنها هم قدرت جریان سازی و هم قدرت تخصیص منابع را دارند.

این کارشناس در رابطه با ثابت نگه داشته شدن ارز در 10 سال اخیر هم گفت: واقعیت این است که ما در عرضه 10 سال ارز را ثابت نکردیم، بلکه طی این مدت با آزاد سازی افراطی، تقاضای کاذبی برای ارز و ورود به شرایط آزاد ایجاد کردیم، اما در چارچوب منابع گروه‌های ذینفع عمل شد.

مومنی با بیان اینکه ابزارهای سیاستی مانند پرداخت یارانه‌ها به خودی خود، نه حسن و نه قبح ذاتی دارد، ادامه داد: در این مقوله باید دید که چه کسانی با چه اهدافی و چگونه از این ابزارها استفاده کرده که نتایج دیگری به دست می‌آید؟ در این میان دلیل اینکه به سمت جسارت و جرأت در اجرای هدفمند سازی یارانه‌ها حرکت شده ناشی از عدم وجود مبنای علمی بود.

چرا که افزایش مصرف بنزین و قیمت آن به معنای الگوی مصرف خانواده‌ها نیست، بلکه به معنای آن است که باید خودروهایی تولید کنیم که از 2.5 برابر استانداردهای جهانی سوخت کمتر مصرف کند. بنابراین باید به جای تنبیه مصرف کننده باید ساختار‌ها اصلاح شود.

*تورم تلخ ترین قسمت عدالت

مومنی تصریح کرد: تلخ‌ترین قسمت طنز جسارت این بود که می‌گفتند عدالت را اجرا خواهند کرد، در حالی که سیاست تورم‌زا در ذات خود بی‌عدالتی ها را خلق کرده و نمی‌تواند به دنبال عدالت برود. بنابراین اگر می‌خواهید کمکی به اقتصاد شود، باید منافع و ضررهای گروه‌های ذینفع از طریق نحوه برخورد با ارز با طور شفاف روشن باشد، تا معلوم شود چرا در قبال وجود مشکلات برای تامین دارو ، 6 ماه منظم خودروی گران قیمت پورشه وارد کشور شده و به گفته مدیران در سال 2012 حدود 50 درصد از خودروها وارد ایران شده است. این گونه مسائل تصادفی نبوده و در تسخیر علم است.

*وجه پولی شوک درمانی باید اصلاح شود

مومنی ادامه داد: مسئله مهم دیگر این است که وجه پولی شوک درمانی باید اصلاح شود، چرا که وقتی بنزین از 100 به 400 و سپس به 700 تومان برسد علاوه بر آثاری که بر مصرف کننده دارد بر وجه پولی کشور هم موثر است.

این کارشناس در بخش دیگری از اظهارات خود با اشاره به اینکه طی 20 سال گذشته اقتصاد ایران با پارادوکس نقدینگی مواجه شده و به صورت کج‌دار و مریز گرفتار ساختار تعدیل و شوک درمانی بوده، خاطر نشان کرد: همیشه با این پدیده مواجه بودیم که در بالاترین سطح رشد نقدینگی، مهمترین و حاد ترین مسئله تولید کننده‌ها کمبود نقدینگی بود که ناشی از انفعال مقام پولی کشور بوده و به دلیل وجود اقتصاد رانتی با هر سرعتی هم نمی‌توان به تقاضاها پاسخ داد.

مومنی ادامه داد: حتی اگر کسی الفبای اقتصاد را نداند، به راحتی هم می تواند بفهمد که ثبات و اطمینان به آینده کلیدی‌ترین عنصر برای تصمیم گیری است .بنابراین وقتی با شوک درمانی نااطمینانی ایجاد شود، معلوم است که کسی به سمت تولید نرود. چرا که سهم هزینه‌های مواد اولیه در قطعات تولید کننده 60 درصد است که با شوک‌های ارزی جهش بزرگی برای تقاضای پول ایجاد می شود.

*اقتصاد ایران تا دو دهه بعد هم از شوک حامل‌های انرژی خارج نمی شود

این کارشناس با اشاره به سخنان وزیر صنعت در مورد اینکه از هر 4 واحد تقاضا یک واحد تقاضای پولی خود را دریافت می‌کند، ادامه داد: این موضوع به معنای این است که 75 درصد از تقاضای پول معطوف به بازارهای خارج از سیستم پولی و بانکی است.

مومنی در پاسخ به کسانی که تصمیم به شوک درمانی گرفته اند، گفت: اسنادی از گزارش‌های رسمی اقتصادی دارم که طبق آن تا سال 83 بازار پول کشور نتوانسته بود، از شوک دهه 70 کمر راست کند. بنابراین شوک حامل‌های انرژی هم تا دو دهه بعد اقتصاد ایران را رها نخواهد کرد. در این میان مرکز آمار می‌گوید، در سال 90 و نسبت به سال 89 حدود 30 درصد افت اشتغال صنعتی داشته و در سال جاری هم نسبت به سال گذشته بیش از رشد منفی اقتصاد داریم. بنابراین می فهمیم که اشتغال متغیری سیستمی و مسئله بسیار پیچیده است.

مومنی با اشاره به اینکه در این شرایط ساز و کار برون رفت نباید جزئی نگری باشد، ادامه داد: طی 5 سال اخیر بخش اعظمی از سیاست‌های اقتصاد ایران با بخش ‌های غیر مولد تنظیم شده که باید باز آرایی شود. شوک در مانی هم به هیچ وجه اصل ماجرا نیست.

*آیا گیر اصلی اقتصاد تحریم ها است؟

این کارشناس در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه تصمیم گیری‌های اقتصادی فقط در حوزه قوه مجریه نبوده، ادامه داد: در چند وقت اخیر گفته‌اند که گیر اصلی ایران تحریم ها و سیاست‌های نادرست است، اما هنگام ارائه لایحه بودجه 91 می‌بینیم که در آن به رغم دیر ارائه شدن، سهم تحریم‌ها مطلقا صفر در نظر گرفته شده که در جای خود اشتباه فاحشی بود، اما الان مشخص می‌شود که گیر اصلی ما کجا بوده است.

*کسری مالی دولت؛کلید اصلی اقتصاد بی ثبات

مومنی تاکید کرد: با این اوصاف کلید اصلی ماجراهایی که اقتصاد ایران را به سمت بی ثباتی می‌برد، کسری‌های مالی دولت و هزینه‌های آن است و تحریم‌ها فقط 30 درصد گرفتاری‌ها را تشدید کرده است. بنابراین مسئله ارز بسیار پیچیده و خطیر بوده و باید همه ابعاد آن دیده شده و بر اساس علم جلو برود. در این میان یک انگیزه ذاتی دولت در بی ثباتی اقتصاد این است که در آن تولید کنندگان بیشتر از دیگر فعالان اقتصاد ضربه می‌بینند.

مومنی تاکید کرد: اگر بخواهیم از این شرایط عبور کنیم، باید هزینه‌های مالی دولت و بحث مالیات و همچنین حساب کردن بر روی درآمد نفت بازنگری شود. از سوی دیگر راه حل های کوته نگارانه هم نمی‌تواند کاری انجام دهد و با دو مقوله دستکاری در نرخ ارز و حامل‌های انرژی گرفتار دور باطل می‌شویم.

وی در پایان این نشست کاری گفت: با این همه هنجار کردن سیستم مالی دولت و سازه کارهای کسب درآمد آن کلید توسعه ملی بوده و بدون تردید نمایندگان مجلس مقبول سنگینی دارند. شما فعالان بازار سرمایه هم به سهم خود کمک کنید، تا رفتارهای مالی دولت هنجار شود که در آن صورت بیشترین نفع را تولید کنندگان خواهند برد.