ژوبین صفاری/ابتکار

در تئوری اقتصاد کاهش سود بانکی پدیده مثبتی ارزیابی می‌شود اما این موضوع در صورتی است که سرمایه های سپرده گذاران جذب تولید شود و شرایط برای سرازیر شدن به این سمت مهیا باشد.منتقدان این کاهش معتقدند که کاهش سود بانکی باید تابع نظام واقعی بازار انجام پذیرد و این تعیین دستوری قیمت نمی تواند منطبق با ظرفیت ها و واقعیت های اقتصادی و پولی کشور باشد.از طرفی هزاران موسسه مالی و اعتباری که تعداد آنها حدود ۷ هزار برآورد شده است نیز با پرداخت سودهای گزاف مسلما سپرده گذاران بانک ها را به سمت و سوی خود می کشند و ممکن است بسیاری از سپرده ها به سبب سودجویی اینگونه موسسات پولی و اعتباری مورد اتلاف قرار گیرد که این خود مشکل بانک مرکزی را افزون ساخته و چرخه مراودات پولی و بانکی را با چالش مواجه می سازد.حال باید دید این اتفاق در آینده می تواند به عنوان ابزاری برای رشد سرمایه در بخش تولید نقش آفرینی کند؟
کاهش سود بانکی، باعث تورم خواهد شد
دکتر پرویز جاوید در گفتگو با خبرنگار اقتصادی «ابتکار» پایین آوردن سود بانکی در شرایط فعلی را مضر دانست و گفت: این حرکت ممکن است در کوتاه مدت اثرگذار باشد اما بانک ها به دنبال راهی برای افزایش سود پیدا می کنند.وی افزود: این اقدام ممکن است منجر به تورم در بخش های دیگری مانند مسکن، ارز، طلا شود، چرا که حجم نقدینگی از بانک ها خارج وبه این سمت سوق پیدا می کند.عضو انجمن اقتصاد دانان ایران، کاهش سود بانکی را دستوری و تحمیلی دانست و اظهار داشت: بانک ها علیرغم خواسته خود سود ها را کاهش دادند که و این یک کاهش واقعی نیست بنابراین نتیجه بخش نخواهد بود.وی تصریح کرد: کاهش سود بانکی در این مقطع کار درستی نبود و تاثیر روانی بر سپرده گذاران خواهد داشت.جاوید در پاسخ به این سوال که حرکت سرمایه ها به سمت بورس چه اثری بر این بازار خواهد گذاشت، گفت: متاسفانه ساز و کار بورس ما ساختار درستی ندارد و انحصار در بازار سرمایه باعث شده تا بر خلاف روند جهانی حرکت کند درنتیجه این سرازیر شدن سرمایه به بورس آنچنان پیامد مثبتی برای اقتصاد نخواهد داشت.وی ادامه داد: بورس متاسفانه در انحصار دولتی ها و شبه دولتی هاست که این امر باعث شده این بازار در زمانی که بورس جهانی افت می‌کند شاخص ها بالا رود و بالعکس و این به معنای ساختار بیمار این بازار است.عضو انجمن اقتصاد دانان ایران، با بیان اینکه در علم اقتصاد کاهش سود بانکی امر مفیدی است، گفت: درست است که کاهش نرخ سود به نفع اقتصاد است اما نه با دستور و فشار دولت بلکه این اتفاق باید تابع عرضه و تقاضای پولی در بازار باشد.
کاهش نرخ سود بانکی تنها با دستور بانک مرکزی میسر نمی‌شود
عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد و علوم اداری دانشگاه فردوسی مشهد در گفت و گو با ایسنا، گفت: کاهش 2درصدی نرخ سود بانکی اثرات محدودی بر اقتصاد خواهد گذاشت.به گزارش علی چشمی با اشاره به اینکه دلایل بسیاری برای لزوم کاهش نرخ سود بانکی وجود دارد، اظهار کرد: کاهش نرخ سود بانکی بسیار ضروری بوده و حتی باید بیشتر از این مقدار نیز کاهش یابد.وی با بیان اینکه نرخ سود بانکی باید با نرخ تورم متناسب باشد، ادامه داد: کاهش نرخ سود بانکی می‌تواند هزینه‌های تامین مالی را برای تولیدکننده کاهش دهد، اما مکانیزم این کاهش حائز اهمیت است. کاهش نرخ سود بانکی تنها با دستور بانک مرکزی میسر نمی‌شود و باید از طریق ابزارهای مدیریتی اقدام کرد.چشمی تصریح کرد: بانک مرکزی در روند کاهش نرخ سود بانکی باید سعی کند با استفاده از امکاناتی که در اختیار دارد هزینه تمام شده پول برای بانک‌ها را کاهش دهد. تاکنون نرخ سود بین بانکی مورد توجه بوده و تا حدود 18 درصد کاهش یافته است. با این کار بانک‌ها به منابع ارزان قیمت دسترسی پیدا کردند و این امکان برایشان فراهم شد که نرخ سود سپرده‌ها را کاهش دهند. بانک مرکزی باید با استفاده از چنین مکانیزم‌هایی در کاهش نرخ جریمه اضافه برداشت بانک‌ها اقدام کند.این عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد و علوم اداری دانشگاه فردوسی با تاکید بر اینکه نرخ سود بانکی باید به نرخ تورم نزدیک باشد، افزود: یک نکته اساسی برای وام‌گیرندگان و بانک‌ها که سپرده آنها را قبول می‌کنند وجود دارد و آن این است که ساختار زمانی نرخ سود بانکی در ایران نشان می‌دهد که در آینده با نرخ‌های پایین‌تری روبه‌رو خواهیم شد. بنابراین بانک‌ها باید سپرده‌گذاری را به نوعی مدیریت کنند که در آینده هزینه زیادی به آنها تحمیل نشود.وی عنوان کرد: اگر بانک‌ها سپرده‌های بلند مدت بگیرند حتی با همین نرخ 18 درصد به احتمال زیاد نرخ سود در یک سال آینده پایین‌تر از این رقم خواهد بود که این باعث متضرر شدن بانک‌ها شده و هزینه تمام شده سود را بالا می‌برد و می‌تواند برای بانک‌ها و سودآوری آنها اشکال ایجاد کند.وی در خصوص تاثیر کاهش نرخ سود بانکی بر بازار بورس،‌ طلا و ارز تصریح کرد: بعید است که این 2درصد بر بورس،‌ طلا و ارز تاثیرگذار باشد زیرا سیاست‌های ارزی به صورت کلان تعیین شده و بستگی به تراز پرداخت‌ها، واردات و صادرات کشور دارد. بازار ارزی کشور تحت تاثیر کاهش 2درصدی نرخ سود بانکی قرار نخواهد گرفت، همچنین قیمت طلا به قیمت جهانی آن بستگی دارد.
رابطه تنگاتنگ نرخ تورم و سود بانکی
دکتر محمود جام ساز اقتصاددان در گفتگو با فرارو گفت: «اساسا نرخ سود بانکی در حوزه تعیین قیمت ها طی سال های گذشته از سوی بانک مرکزی و یا در واقع دولت که بانک مرکزی را تحت تسلط دارد تعیین می شده است. این در حالی است که اصولا قیمت ها در بازارهای پولی، کالا، ارز، کار و غیره در یک نظام اقتصاد آزاد رقابتی تحت تاثیر کنش ها و واکنش های اقتصادی درون سیستمی و تا حدودی اتفاقات برونی قرار می گیرد و خود به خود بهای واقعی خود را پیدا می کند.»جام ساز درباره تصمیم بانکها برای کاهش نرخ سود سپرده های بانکی گفت: «نرخ سود سپرده های بانکی که البته توسط بانک مرکزی تعیین می شود نیز باید متاثر از اوضاع و احوال اقتصادی و پولی کشور باشد و در یک رابطه تنگاتنگ با نرخ تورم و سایر متغیرهای کلان اقتصادی قرار بگیرد.»وی ادامه داد: «اکنون که عنوان شده از شیب رشد نرخ تورم کاسته شده اما هنوز در حدود ۱۳ درصد است و البته نرخی است که ادراکات اقتصادی جامعه آن را به سختی قبول می‌کند یا اصولا برای بخش واقعی اقتصاد و جامعه تردیدآمیز است زیرا سبد معیشتی جامعه چنین نرخی را منعکس نمی سازد».وی افزود: «لذا باید گفت آمارهای اعلامی در کشور ما معمولا با توجه به مصالحی که متصدیان و مسئولین در نظر می گیرند متغایر و متناقض بوده و قابل اعتماد نیست؛ بنابراین حتی نرخ سود سپرده ۲۰ درصد بانکی از دیدگاه بسیاری از سپرده گذاران خُرد هنوز در برابر افزایش قیمت ها و گرانی ها قابل توجیه نیست.»این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: «حال اگر این نرخ بر اساس آنکه دولت اعلام داشته شیب تورم را کاهش داده و لازم است که نرخ سود سپرده بانکی صرفا تا ۳ درصد بالای آن قرار گیرد قدر مسلم تحولی در نقل و انتقال سودهای بانکی ایجاد خواهد کرد زیرا سپرده گذاران ممکن است به بازارهای دیگری رجوع کنند تا سود بیشتری را تجربه نمایند.»