ساعت 24-در پرش بلند نرخ تبدیل دلار به ریال ایران دربازار ارز پس از پایان تعطیلات نوروز 1379 تحلیلگران اقتصادی و سیاسی در باره دلایل این شتاب شگفت انگیز نکات پرشماری را از دریچه های گوناگون بیان کرده اند و این بحث هنوز ادامه دارد به نظر می رسد و به نظر می رسد مجادله دراین باره در روزها و هفته های آینده نیز ادامه خواهد داشت.


سایت ساعت 24 تلاش کرده است نقطه نظرهای گوناگون را دراین باره بازتاب دهد. درروزهای گذشته دیدگاه سعید لیلاز فعال سیاسی و تحلیلگر اقتصادی و دکتر محمد طبیبیان و فعالان اقتصادی  را دیدگاه دکتر طبیبیان ) و (دیدگاه لیلاز و برخی از فعالان اقتصادی ) منتشر کردیم .پویا ناظران اقتصاددان جوان ایرانی اما در نوشته ای تلگرامی و در پاسخ به داوری سعید لیلاز از یک طرف و حسام الدین آشنا مشاور فرهنگی رییس جمهور از سوی دیگر نکات قابل اعتنایی را طرح و داوری این دو شخصیت سیاسی را نقدو نفی کرده است. . با توجه به محاوره ای بودن نوشته تلگرامی ساعت 24 نوشته پویا ناظران را تعدیل کرده است که درزیر می خوانید:
در مصاحبه با ایلنا، سعید لیلاز ادعایی کرده که من بدین صورت خلاصه می‌کنم:
۱) بحران ارزی ماه‌های اخیر اصلا یک پدیده اقتصادی نیست.
۲) آانهایی که ادعا می‌کنند بحران اقتصادی است می‌دانند این طور نیست ولی از «موضع رذیلانه» حرف «دروغ» می‌زنند.
۳) در دولت یازدهم  نرخ دلار متناسب با تفاضل تورم ایران و آمریکا رشد کرده است.
۴) آنچه در بازار ارز رخ داد یک امر سیاسی داخلی و بین‌المللی بوده، و آنچه آقای آشنا در این مورد گفته، پوست‌کنده واقعیت ماجراست.
به نظرم می آیداین استدلال دو ا اشکال دارد:
یکم:  تحلیل وقایع ارزی ماههای اخیر، یک بحث علمی است.  دروغگو یا رذل خواندن مخالف معمولا با هدف تحقیر و مسکوت کردن مخالف طرح می‌شود، و از این حیث جلوی رشد علمی رامی‌گیرد.سرکوب رشد علمی، و تحقیر و مسکوت کردن مخالف، ابزار پروپاگانداست وخارج از چارچوب اخلاق مباحثه علمی قرار می گیرد.دوم :آمارهای در دسترس نشان می دهد :از خرداد ۱۳۹۲ تا خرداد ۱۳۹۶مجموع تورم آمریکا ۵درصد ومجموع تورم ایران 58درصد بوده است و همچنین در این مدت نرخ تبدیل دلار آمریکا  از ۳۵۸۰ تومان به ۳۷۳۵تومان رسیده است که رشد ۴درصدی را تجربه کرده است. با توجه به این اعداد و آمار می توان پرسید رشد 4درصدی نرخ تبدیل دلار به پول ایران که دردولت یازدهم اتفاق افتاد مساوی ۵۳درصد تفاضل تورم محقق رشد داشته است؟ اما برای فهم ادعای اصلی سعید لیلاز پیرامون اقتصادی نبودن وقایع ارزی، برویم به سراغ داوری  حسام الدین آشنا که مشاور فرهنگی رییس جمهور است.  آقای آشنا معتقدند: بحران ارزی در چهار راه استانبول رقم نخورده، بلکه در شهرهای استانبول، اربیل، و دبی رقم خورده است وهمچنینوقایع ارزی یک بحران سازی ارتباطی اطلاعاتی بوده که پس از بحران سازی اجتماعی دی ماه اجرایی شده است. نوشته کامل آشنا را از یک کانال تلگرامی پیدا کرده و خواندم . خلاصه‌ای که از مشروح داوری وی استنباط کردم را به طور خلاصه در زیر اورده ام :
۱) یک کشور متخاصم به سراغ صرافهای طرف معامله ایران در شهرهای اربیل، سلیمانیه، استانبول، هرات، و دبی رفته، و از اونها حجم عظیمی دلار خریده است .
۲) در مواجهه با این تقاضا، صرافها دلار را از بازار تهران جمع کردند و در ازای درهم به آن مشتری متخاصم فروختند.
۳) برای خرید دلار در بازار تهران، صرافها درهم‌ها را فروختند تا ریال تهیه کنند، و با آن ریال دلار بیشتری را از مردم ایران بخرند تا به مشتری متخاصم بدهند.
۴) بانک مرکزی، بی‌خبر از نقشه کشور متخاصم، متوجه می‌شود درهم در بازار تهران افزایش یافته ارزان شده است و در مقابل دلار کاهش یافته  شده و گران شده است. بانک مرکزی در این وضعیت درهم امارات را خریداری و دلار آمریکا را  می‌فروشد.
۵) اما حالا که بازار ارز کشور از تعادل خارج شد، آن کشور متخاصم اقدام به فروش دلارهای خریداری شده به همان صرافها می کند  .
به نظرم اینداوری و دیدگاه  چهار اشکال دارد که درزیر به آنها اشاره می کنم:
یک - صرافیهای اربیل، سلیمانیه، دبی و غیره مثل یک لوله متصل به تهران نیستند که اگر درانتهای یکی از آنها  جارویی برقی  نصب کنیم، از انتهای دیگردلار را از تهران می مکد وبه خارج می فرستد. از سوی دیگر تهران هم تنها محل فروش  دلار نیست و بازارهای دنیا پر از دلاراست و اگر در تهران دلار گران است برای آن  صرافها مقرون به صرفه است  دلار را از بازارهای بین‌المللی دنیا تامین کنند نه از تهران.
دو -  درهم در بازار تهران ارزان نشده است بلکه  برعکس در این ماهها درهم و دلار دقیقا پا به پای هم در بازار گران شده اند.
سه -  اگر هم فرض کنیم  نرخ درهم به دلار در تهران کمتر از بقیه دنیا شده است باید  بسیاری از تجار و صرافهای کشور انگیزه اقتصادی پیدا می ‌کردند در تهران درهم خریداری کنند و در خارج از کشور که درهم گرانتراست آن را تبدیل به دلار کنند.  دراین شرایط چرا بانک مرکزی وارد بازار شده است  وقتی بخش خصوصی می‌تواند تعادل را  به بازار برگرداند و  اثرگذاری منفی  کشور متخاصم را  خنثی کند و  سودی هم به دست آورد.
چهار - وقتی در انتهای عملیات اختلال، کشور متخاصم همه دلارها را  دوباره  بفروشد به طور منطقی باید انتظار داشته باشیم  قیمت دلار در تهران باید به نقطه آغاز  برگردد.  پس چرا دلار به حدود ۳۸۰۰ تومان بر نگشت.