اعلام گزارش زیان دهی خودروسازان در نیمه نخست امسال نشان از زیان ۱۶۷۸ ریالی هر سهم ایران خودرو و ۴۳۷ ریالی هر سهم سایپا دارد. دلایل زیان سنگین ایران خودرو و عقب گرد عملکرد این خودروساز و تبدیل سود به زیان، کاهش ۱۵ درصدی فروش و افزایش ۲۹ درصدی هزینه های مالی و در کنار آن افزایش ۲۸۳ درصدی سایر هزینه های عملیاتی این شرکت بزرگ خودروسازی داشته و در همین حال زیان سایپا ناشی از رشد ۱۹ درصدی بهای تمام شده فروش و افزایش ۴۷ درصدی هزینه های مالی و ۳۵۳.۷ میلیارد تومانی سایر هزینه‌های غیرعملیاتی (اقلام متفرقه) است که موجب شده این شرکت درمجموع در نیمه اول سال ۱۷۰۰ میلیارد تومان زیان اعلام نماید.
 
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی( ایستانیوز)به نقل از دوهفته نامه ترقی اقتصادی ،برخی معتقدند شورای رقابت و پس از آن دولت، با جلوگیری از افزایش قیمت خودروسازان، این زیان سنگین را به سهامداران تحمیل و رانت گسترده را تقدیم دلالان کردند.
حجم تقاضا برای خرید خودرو در ماه های گذشته، براساس آمارهای ارائه شده خودروسازان، علت اصلی کاهش درآمد‌های عملیاتی این شرکتها به ویژه شرکت ایران خودرو، کاهش مقدار تولید و فروش عنوان می شود.
بررسی این آمار نشان می دهد که خودروسازان در نیمه نخست امسال به دلیل نوسانات ارزی از یک سو و نظام قیمت گذاری دستوری و افزایش نهاده های تولید از سوی دیگر، متحمل زیان شده اند چراکه افزایش نرخ دلار، هزینه های تولید و بهای تمام شده شرکت‌های خودرویی را به دلیل افزایش قیمت ورق فولادی و قطعات درون و برون موتوری خودرو، افزایش داده است. همین امر یعنی افزایش نهاده های تولید در پی نوسانات نرخ دلار نیز منجر به کاهش حجم تولید و فروش شرکت شده است.
یکی از راهکارهایی که فعالان حوزه خودرو پیشنهاد می‌دهند، واگذاری قیمت گذاری به بازار است تا بدین روش مکانیزم بازار شامل تعادل میان عرضه و تقاضا قیمت و تولید را کنترل کرده و تا اندازه زیادی از زیان خودروسازان جلوگیری کند. همچنین به اعتقاد کارشناسان بازار، خودروسازها باید ساختار سرمایه خود را اصلاح کنند، دارایی‌های غیر مولد خود را به فروش برسانند و از سوی دیگر افزایش سرمایه پی در پی از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها و آورده‌های نقدی سهامداران داشته باشند تا از این بحران خارج شوند.
در گزارش 6 ماهه شاهد این هستیم که تیراژ تولید خودروسازان بسیار کاهش پیدا کرده، به طوری که بر اساس آمار میزان فروش نسبت به مدت مشابه سال قبل، حدود 40 تا 50 درصد کاهش داشته است. به دلیل اینکه تیراژ فروش کاهش داشته و هزینه تولید نسبت به تورم به شدت افزایش یافته ، در نتیجه سود دهی به شدت کاهش پیدا کرده و به زیان ده شدن این صنعت منجر شده است.
واکاوی دلایل زیان خودروسازان
همانگونه که گفته شد زیان سنگین خودروسازان را می توان ناشی از سه عامل نوسانات نرخ ارز، افزایش نهاده های تولید و افزایش قیمت گذاری دستور عنوان کرد که به ترتیب هر یک از این موارد تشریح می شوند:
نوسانات نرخ ارز:
تصمیات لحظه ای متولیان امر در تامین و تخصیص ارز نهایتا منجر به مراجعه قطعه سازان و خودروسازان به سامانه نیما و خرید ارز برای واردات مواد اولیه و قطعات شده و درحال حاضر ارز مورد نیاز قطعه سازان و خودروسازان از طریق سامانه نیما نزدیک به دوبرابر دلار 4200 تومانی تهیه می شود که به معنی دوبرابر شدن نرخ نهاده های تولید است. درحالی که قیمت فروش خودروها تغییری نداشته و همچنان با روش های گذشته صورت می گیرد. از سویی دیگر ارز مورد نیاز قطعه سازان نیز با همین افزایش هزینه تولید همراه بوده است. و درحالی که قیمت ازر در سال گذشته حدود 3 هزار و 700 تومان بود اما ارز مورد نیاز قطعه سازان و خودرو سازان با ارز نیما حدود 8500 تا 8900  تومان تامین می شود. به عبارت دیگر متوسط نرخ ازر در سال گذشته 3 هزار و330 تومان ، در پنج ماهه سال 97 4300 تومان و از 14 مرداد به این طرف کف 8500 تومان . متوسط ارزبری خودرو های ساخت داخل 2500 دلار است.
قیمت گذاری دستوری:
علاوه بر نوسانات نرخ ارز و روند افزایشی آن، قیمت‌گذاری دستوری بزرگترین ضربه را به اقتصاد یک کشور وارد می‌کند چرا که تولیدکننده با توجه به هزینه‌های زیادی که در پیش روی خود دارد، مجبور می‌شود که با قیمتی کمتر از واقعیت، محصول خود را عرضه کند. در نتیجه زیان‌های انباشت به تعطیلی واحدهای تولیدی می‌انجامد و از سوی دیگر، راه‌ را برای عده‌ای سودجو باز می‌کند. این در حالیست که در دنیا از نظام دستوری قیمت‌گذاری نتیجه‌ مثبتی گرفته نشده است و دهیچ جای دنیا قیمت گذاری دولتی و یا دستور وجود ندارد و قیمت براساس  عرضه و تقاضا تعیین می شود .  خودرو سازان خودرو های خود را با اررز 8500 تومانی تولید می کنند درحالیکه با قیمت ارز 4200 تومانی می فروشند. تجربه قیمت‌گذاری‌های دستوری همواره با تلخی همراه بوده است؛ زمانی که خودرو قیمت آن به صورت دستوری تعیین شد، بسیاری از دلال‌ها و مافیای بازار از این اختلاف نرخ سود بردند؛ به طوری که واسطه‌ها طی یک سال، میلیاردها تومان از اختلاف قیمت درب کارخانه و قیمت بازار آزاد آن، استفاده کردند.
افزایش نهاده های تولید:
افزایش قیمت نهاده های تولید نیز عامل دیگر زیان خودرویی ها براساس گزارشعملکرد سالانه آنها بود.
قیمت ورق سرد که میزان مصرف آن در هر خودرو یک هزار یا یک هزار و 100 کیلوگرم می باشد در سال گذشته 23 هزار تومان بود و این میزان امسال به 48000 هزارتومان رسید. همچنین قیمت پایه فولاد آلیاژی که متوسط مصرف آن 70 کیلوگرم در هر خودرو می باشد در سال 96 حدود 3 هزارو 294 تومان و امسال 6 هزارو 294 تومان بوده است. علاوه براین، قیمت پایه آلومینیوم که به طور متوسط در هر خودرو 65 کیلوگرم مصرف می گردد در سال 96 حدود 7 هزارو 940 تومان و در سال 97 به 23 هزار تومان رسیده است.
قیمت مس که متوسط مصرف آن 12 کیلوگرم می باشد در سال  96 بالغ بر 22 هزارو 600 تومان درسال جاری 52 هزار تومان بوده است.
سرب که در هر خودرو 14 کیلوگرم استفاده می شود از قیمت پایه 8100 تومان در سال 96 به 28 هزار تومان در سال جاری رسید.
پلیمیرهای پلاستیکی که 42 کیلوگرم در هر خودرو مصرف می شود از  قیمت پایه 4هزارو 970 تومان در  سال 96 به 14 هزارو 300 تومان در سال 97 رسیده است.
همچنین بهای پایه کائو چو مصنوعی با مصرف 8 کیلوگرم در هر خودرو از 5 هزارو 450 تومان سال 96 به 13 هزارو 700 تومان در سال جاری و کائو چو طبیعی با مصرف 10 کیلوگرم در هر خودرو از 5 هزارو 450 تومان به 13 هزار و 700 تومان رسیده است.
لازم به ذکراست قیمت تمام شده هر خودرو ساخت داخل 35 درصد وابسته به قیمت مواد اولیه و 33 درصد قیمت تمام شده وابسته به نرخ ارز و مابقی دستمزد، هزینه های عمومی، سازندگان و.. است.