سحر نمایشی: پس از انقلاب، تحولات عمده‌ای در بیشتر رشته‌های صنعتی و معدنی ایران رخ داده و به هر رشته صنعتی و معدنی و تولیدی ایران که نیم‌نگاهی می‌اندازیم، این موضوع کاملا روشن است. یکی از این صنایع بسیار مهم و پرشتاب صنعت سیمان است که یکی از مهم‌ترین صنایع موثر در توسعه و رشد صنعتی هر کشور بوده و امروزه به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه صنعتی مورد توجه قرار گرفته و مصرف سرانه آن می‌تواند به عنوان یکی از معیارهای رشد صنعتی در نظر گرفته شود. به همین منظور برای بررسی وضعیت این صنعت گزارشی تهیه کردیم که طی آن با سید محمد اتابک، رییس هيات مدیره انجمن صنفی کارفرمايان صنعت سیمان، در مورد وضعیت این کالا از گذشته تا حال به گفت‌و‌گو پرداختیم:
اشاره‌ای به وضعیت سیمان از گذشته تاکنون 
صنعت سیمان کشور از زمان بهره‌برداری از اولین کارخانه سیمان ایران در 8 دی ماه 1312 با ظرفیت 100 تن در روز (30000 تن در سال) در شرکت سیمان ری تاکنون گام‌های بسیار بلندی را در جهت ارتقاي جایگاه این صنعت در جهان برداشته است؛ به گونه‌ای که ظرفیت تولید از 8 میلیون تن در سال 1357به بیش 70 میلیون تن در سال 1391 رسیده است و با طی یک دوره فعال توسعه‌ای در کمتر از 10 سال با همت و تلاشی مثال زدنی از رتبه 16 جهانی در سال 2000 به جایگاه چهارم جهان و اول منطقه در سال 2012 از منظر تولید و از منظر صادرات با 8/13 میلیون تن در این سال به رتبه اول جهان دست یافته است که مطابق با چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران است. 
تعداد کارخانه‌ها نیز از 15 کارخانه در سال 57 به 36 کارخانه در سال 80 و 69 کارخانه در سال 91 و میزان تولید سیمان از 8 میلیون تن در سال 1357 به 6/26 میلیون تن در سال 80 و 70 میلیون تن در سال 91 و میانگین سرانه تولید نیز از 9/227 كيلو در سال 57 به 415كيلو در سال 80 و 940 کیلوگرم در سال 91 رسیده است که 163 درصد رشد تولید سیمان را در 11 سال اخیر شاهد هستیم. 
قیمت‌گذاری سیمان در ایران دارای مقاطع گوناگونی بوده است تا اینکه در سال 71 قیمت‌گذاری سیمان به صورت مشروط آزاد اعلام شد و مقرر شد کارخانه‌ها سیمان را با قیمت تعادلی ارائه كنند پس از آن در سال 76 با هدف ایجاد انگیزه و رقابت قیمت سیمان با مسوولیت و نظارت وزارت صنایع و معادن با شرایط خاصی آزاد اعلام شد. در سال 78 مسوولیت نظارت بر تنظیم بازار سیمان به وزارت صنایع محول شد. در سال 1380 نیز براساس مصوبه هيات دولت، سیمان در زمره کالاهای بخش دوم گروه اول سبد حمایتی قرار گرفت که در آن زمان 27 میلیون تن تولید را در کشور برای این کالا شاهد بودیم. متعاقب این مصوبه، کمیسیون تنظیم بازار، طرح جامع سیمان را در سال 1381 به تصویب رساند و در این سال ما با رشد انبوه سیمان رو‌به‌رو شدیم. البته براساس ماده 14، طرح جامع سیمان برای مدت سه سال تنظیم شده بود که این طرح به دلیل مشکلات اجرایی به‌درستی اجرا نشد. در نهایت در سال 1383 بر اساس مصوبه هيات دولت، سیمان از زمره کالاهای گروه اول سبد حمایتی خارج شد. سپس در سال 1384 مصوبه قبلی لغو و دوباره سیمان در سبد حمایتی قرار گرفت. 
بهبود در بخش خصوصی
در تفاهم‌نامه سه‌جانبه‌ای که ميان سازمان توسعه تجارت، معاونت توسعه بازرگانی داخلی وزارت صنعت و انجمن صنفی کارفرمايان صنعت سیمان امضا شد، بخشی از وظایف مدیریتی و راهبردی تنظیم بازار داخلی و صادرات سیمان کشور به این انجمن واگذار شد.
محمد اتابک در گفت‌و‌گو با «دنيای اقتصاد» افزود: اتخاذ تدابیر لازم در جهت مدیریت و تدوین استراتژی و ارائه برنامه تامین، توزیع و تنظیم بازار داخلی سیمان و کلینكر در سطح ملی و منطقه‌ای و صادرات سیمان و کلینكر در راستای سياست‌ها و برنامه‌های وزارت صنعت به منظور فراهم كردن اهداف کلان این بخش، ایجاد طرح‌های توسعه‌ای و ظرفیت‌های جدید تولید متناسب با جایگاه صنعت سیمان کشور در منطقه و جهان در دوره‌های کوتاه‌مدت، ميان‌مدت و بلندمدت براساس مزیت‌های جغرافيایی تولید و الگوی تقاضای داخلی و خارجی از جمله محورهای این تفاهم‌نامه است.
وی ادامه داد: همچنین بر این اساس انجمن صنفی مجاز است حسب ضرورت با توجه به هزینه‌های مرتبط و در نظر داشتن شرایط رقابتی و ایجاد تعادل و مدیریت در بازارهای داخلی نسبت به تعیین و ابلاغ قیمت فروش انواع سیمان و کلینكر به صورت ملی و منطقه‌ای بدون وارد شدن شوک شدید به بازار اقدام کند.
رییس انجمن صنفی کارفرمايان صنعت سیمان اضافه کرد: در صورت بروز هرگونه مشکل کمبود و نوسانات غیر‌منطقی قیمت در بازار سیمان در استان‌های کشور انجمن صنفی کارفرمايان صنعت سیمان باید با هماهنگی کارخانه‌های سیمان نسبت به رفع مشکل در کوتاه‌ترین زمان ممکن اقدام کند. به گفته وی، همکاری در تعیین قیمت‌های پایه فروش صادراتی در مرزهای خروجی و نظارت بر نحوه رعایت قیمت‌ها در سطح بازارهای صادراتی به تفکیک بازارهای هدف و اتخاذ تدابیر لازم در جهت حفظ و صيانت از منافع ملی کشور و همچنین منافع شرکت‌ها و بنگاه‌های تولیدی در جهت جلوگیری و پرهیز از هرگونه رفتار ساختار شکن و رقابت منفی و مخرب از دیگر محورهای این توافق است.
به گفته رییس انجمن صنفی کارفرمايان صنعت سیمان در سال‌هایی که تنها 27 میلیون تن سیمان در کشور تولید می‌شد، آن اندازه سیمان جوابگوی هزینه‌های سیمانی ما نبود و هزینه‌های زيادی به ما وارد می‌شد و حالا باید قدر این زمان را بدانیم که با وفور سیمان در بازار داخلی رو به رو هستیم و اکنون در هر مکانی و در هر زمانی و به هر میزانی که نياز به سیمان داشته باشیم در اختيارمان هست و به راحتی می‌توان این محصول را در بازار تهیه کرد. همچنین نکته مهم اینجاست که دیگر پروژه‌های کشور طولانی و توسعه دچار وقفه نمی‌شود.
وی افزود: پس بنابراین اگر بخواهیم عمیق‌تر به این صنعت نگاه کنیم خواهیم دید که صنعتگران داخل کشور در تولید خمیر مایه توسعه توانسته‌اند به این موقعیت دست بيابند که سازندگان و همچنین پروژه‌های عمرانی را معطل سیمان نگذارند. شما اگر به 8 سال پیش نگاه کنید خواهید دید که بسياری از پروژ‌ه‌های دولتی مهم که زمان اتمام داشتند به‌خاطر نبود سیمان معطل می‌ماندند؛ اما اکنون نه تنها با وفور سیمان رو‌به‌رو هستیم، بلکه این صنعت در تمام زمینه‌ها با رشد قابل ملاحظه‌ای رو‌به‌رو بوده است.
تاثير 5/0 درصدی افزايش قیمت سیمان 
محمد اتابک در مورد افزایش قیمت سیمان به خبرنگار ما گفت: امروز سیمان افزایش قیمتی را کمتر از 20 هزار تومان در هر تن (حدود 14 تا 21 درصد با ميانگین حدودا 16 تا 17 هزار تومان) تجربه كرده است. وی افزود: شما فرض کنید که قیمت تمام شده هر متر مربع ساختمان قیمتی بین 800 هزار تا یک میلیون تومان شود، اگر برای هر متر ساختمان 200 تا 250 کیلو سیمان مصرف کنیم یک پنجم این قیمت برای سیمان مصرف می‌شود؛ کجای دنيا درصد دخالت سیمان در ساختمان‌سازی زیر 2 درصد است؟ از طرفی گران‌ترین سیمانی که اکنون در بازار عرضه می شود 86 هزار تومان در هر تن درب کارخانه است؛ این عدد را تقسیم بر 5 برای هر متر مربع ساختمان کنیم معادل 17 هزار و 200 تومان در هر مترمربع سیمان نياز است؛ بنابراين با افزایش 20 درصدی قیمت سیمان، هزینه ساخت یک متر مربع مسکن به طور مستقیم حداکثر نیم درصد افزايش مي‌يابد و اعلام 7 درصدی افزایش قیمت تمام شده مسکن درست نیست. 
من به عنوان موسس انبوه‌سازها به شما می‌گویم که 7 درصد افزایش نرخ وجود ندارد و ما تنها نیم درصد افزایش قیمت داشتیم پس این اعداد با حرف‌هایی که زده می‌شود به هیچ وجه همخوانی ندارد. 
تفاوت قیمت سیمان و فولاد
به گفته محمد اتابک در هیچ کجای دنيا نسبت سیمان و فولاد  مصرفي در ساختمان یک هجدهم تا یک بیستم نیست. در گذشته هم این رقم یک پنجم بوده است و متعادلش این است که بین یک پنجم و یک هفتم باشد؛ بنابراین با این رقم ما اکنون خیلی در سطح پایینی قرار داریم. وی ادامه داد: نرخ واقعی افزایش قیمتی سیمان به نسبت تورم صنعتی اعلام شده و طی محاسبه‌ای که بانک مرکزی داشته نسبت به سال 80 افت 51 درصدی را شاهد بوده است.
سیمان و بورس سهام
از طرفی نیز آمارها در بورس نشان می‌دهند که به رغم تمام سرمایه‌اي كه اين صنعت دارد ارزش آن در بورس رو به کاهش است. به عقیده اتابک، به طور خلاصه امروز اگر یک کارخانه سیمان را بخواهید بسازید، بین 380 تا 400 میليارد تومان هزینه می‌شود؛ اما این کارخانه در بورس قیمتی به میزان زیر 100 میليارد دارد. کارخانه‌هاي تولیدی جدید سیمان زيان‌ده شده‌اند و در بورس اوراق هم به دلیل عدم تطابق حجم سرمایه‌گذاری با فروش، این کارخانه‌ها نمی‌توانند سودی به سهامدارانشان بدهند.
نحوه قیمت‌گذاری سیمان
نحوه قیمت‌گذاری سیمان امروز به شکلی است که باعث شده نرخ رشد این صنعت از 22/18 درصد در سال 88 به 7/5 درصد در سال 91 برسد و این نشان دهنده کاهش رشد صنعت سیمان است. دلیل آن نیز عدم‌بازگشت مناسب سرمایه در این صنعت است که باعث شده توسعه در صنعت کند شود.
در عین حال، قیمت سیمان قیمتی است که هنوز به نسبت سایر مصالح ساختمانی از نرخ کمتری برخوردار است و ما باید دو مطلب را در این صنعت حل کنیم که این دو بر قیمت سیمانی که به دست مصرف‌کننده می‌رسد تاثیر زيادی دارد؛ یکی بحث توزیع است و دیگری بحث حمل‌و‌نقل. ما رشد نرخ حمل‌و‌نقلمان با رشد نرخ سیمان بسيار فاصله دارد. سیمان با سهم 15 درصدی از حمل‌و‌نقل کشور جزو مهم‌ترین کالاهای قابل جابه‌جایی کشور محسوب می‌شود. در این بین صنعت سیمان در حال حاضر رشد مناسبی را تجربه کرده؛ در حالی که صنعت حمل‌و‌نقل رشد نکرده و این خود باعث افزایش قیمت این محصول می‌شود، آيا در این ميان صنعتگری که رشد کرده باید پاسخگو باشد؟
سیمان و بورس کالا 
محمد اتابک در آخر افزود: ما در بورس کالا موفق بودیم و نزدیک به 60 درصد سیمان در این بازار برای عرضه پذیرش شده است؛ بنابراين برای کشف قیمت، منطقی‌ترین کار عرضه در بورس است؛ اما به شرط آنکه بورس ماهیت بورسی و رقابتی داشته باشد و ماهیت دستوری نداشته باشد و در رقابت نه اجازه انحصار دهند و نه دستوری باشد. به عبارتی رقابت واقعی باشد. قطعا یکی از استراتژی‌های بعدی ما بورس کالا خواهد بود.


تولید 77 میلیون تن سیمان در سال‌جاری 
مدیركل صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام كرد: تولید حدود 77 میلیون تن سیمان برای سال 92 از سوی واحدهای فعال سیمانی كشور پیش‌بینی شده است.
به گزارش «ایلنا»، به نقل از روابط عمومی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، محمد فاطمیان گفت: در سال 91 حدود 71 میلیون تن سیمان در كشور تولید شد كه در مقایسه با سال قبل آن حدود شش درصد افزایش نشان داد.
وی همچنین از افزایش ظرفیت تولید سیمان در سال‌جاری خبر داد و افزود: با اجرای طرح‌های جدید سیمانی، ظرفیت تولید سیمان تا پایان سال 92 به 85 میلیون تن می‌رسد.
فاطمیان اظهار كرد: پیش‌بینی می‌شود با تكمیل طرح‌های در دست اجرا، ظرفیت تولید سیمان تا پایان برنامه پنجم توسعه از مرز 110 میلیون تن نیز فراتر رود.
مدیركل صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران در حوزه صنایع معدنی مزیت‌های فراوانی دارد؛ به طوری كه این مزیت‌ها، تحریم‌ها را بی‌اثر كرده است. فاطمیان گفت: وجود مواد اولیه معدنی، نیروی انسانی ماهر، توان بومی‌سازی و توانایی استقرار صنایع معدنی در هر نقطه از كشور از مزیت‌های ایران در حوزه صنایع معدنی است. وی ادامه داد: در حال حاضر بسیاری از قطعات و تجهیزات مورد نیاز صنایع معدنی كشور بومی‌سازی شده، به گونه‌ای كه اكنون در صنعت سیمان حدود 90 درصد تجهیزات آن داخلی‌سازی شده است.