کتاب قوی سیاه (Black Swan)

در پشت جلد کتاب قوی سیاه اینگونه نوشته:

پیش از کشف استرالیا، مردم دنیاى کهن بی چون و چرا باور داشتند هر قویى سفید است چون تجربیات ایشان پیوسته این باور را تأیید می کرد.
دیدن نخستین قوى سیاه براى چند پرنده‌ شناس باید شگفتى جالبى بوده باشد؛ اما اهمیت داستان در این نیست.
اهمیت داستان در این است که شکنندگى دانش ما را نمایان مى‌کند و نشان می‌دهد آموختن ما از تجربیات و مشاهدات با چه محدودیت ‌هاى شدیدى روبه‌ رو است.
تنها یک مشاهده کافى است تا گزارهاى کلى که دستاورد هزاران سال تماشاى میلیون‌ ها قوى سفید است بی ‌اعتبار شود، تنها با دیدن یک قوى سیاه.
کتاب قوی سیاه از معروف ترین کتاب های نسیم نیکولاس  است.

قوى سیاه ما سه ویژگى دارد:

نامنتظر است، پیامدى سنگین دارد، پس از وقوع پیش ‌بینى پذیر مى نماید ( اما پیش از وقوع پیش بینى شدنى نیست.)
کتاب قوی سیاه به بررسی اثرات شدید ناشی از برخی از رویدادهای غیرقابل ‌پیش‌ بینی و نادر و همچنین تمایل انسان به یافتن توضیحاتی ساده برای این رویدادها می ‌پردازد.
نظریه مطرح در این کتاب، بعدها به عنوان نظریه قوی سیاه معروف شد.

نظریه قوی سیاه، استعاره ‌ای از پیشامدهایی است که مشاهده آنها شگفت انگیز و بسیار نادر است و چون کسی به طور معمول انتظار وقوع آنها را ندارد، پس در زمان وقوع چنین پدیده ‌هایی، مردم گاه به استدلال غیرعقلانی و حتی خرافی روی می ‌آورند.

وجه تسمیه این پدیده ریشه در فرهنگ غرب دارد که قوی سفید را پرنده ‌ای سفید و مظهر پاکی تصور می ‌کردند و از آنجایی که بیشتر مردم قوی سیاه ندیده بودند، وجود آن را مظهر شیطان و نماد شر و جادوگری می ‌پنداشتند.

با کشف قاره استرالیا، مهاجرینی که به این سرزمین هزاران ساله پای گذاشتند در کمال شگفتی در جنوب این قاره با دسته ‌هایی بی شمار از قوی سیاه روبرو شدند که بین آنها فقط قوی سفید مایه تعجب بود.
آنها این نوع قوی سیاه را با خود به اروپا بردند و به تدریج باور قوی سیاه لااقل به عنوان مظهر شر و ناپاکی در تخیل مردم رنگ باخت.

 

 

حال این اسطوره در بحث احتمال و آمار چه تعبیری دارد؟

استعاره قوی سیاه برای پدیده‌ هایی با سه ویژگی زیر به کار گرفته شد:
پیشامد هایی به شدت نادر، غیرقابل پیش‌ بینی و بسیار دورتر از میانگین؛ با احتمال وقوعی بسیار ناچیز ولی بسیار جنجالی و تاثیرگذار. 

پیامدهای وقوع چنین پیشامدهای نادر و اثرگذاری (consequences) غیرقابل پیش‌بینی است.
بدین معنی که حتی اگر بتوانید احتمال وقوع چنین رخدادهایی را در مقادیر بسیار ناچیز تخمین بزنید هرگز قادر نخواهید بود پیامدها و عواقب ناشی از وقوع آنها را در یک ساختار منظم علت و معلولی پیش ‌بینی کنید.

احتمال وقوع کم و عدم مشاهده آنها در شرایط طبیعی باعث می‌ شود که عوام در مورد آنها دچار پیش‌ داوری‌ های خرافی، غیرمنصفانه و غیرمنطقی شوند.
این رده از پدیده‌ ها در طول تاریخ تاثیر بسیار شگرفی بر جوامع بشری و نحوه زندگی آنها گذاشته است. برای مثال قبائلی بدوی، زلزله را خشم خدایان تلقی و برای فرونشاندن این خشم انسان قربانی می ‌کردند.
نسیم طالب رخدادهای «جنگ جهانی اول»، «فروپاشی شوروی سابق»، «ابداع و ظهور وب» و «حمله سپتامبر ۲۰۰۱ به برج‌رهای دوقلو» را در رده رخدادهای قوی سیاه قرار داده است.

 

 

اگر خواستید در مورد رخدادی قضاوت کنید و آن را پدیده قوی سیاه بنامید باید آن رخداد با ویژگی‌ های زیر مشاهده شود:

  1.  از منظر مشاهده ‌گرهای متعدد، آن رخداد شگفت ‌انگیز و نا محتمل باشد.
  2. به وقوع پیوستن آن رخداد پیامدهای بسیار عظیم و غیرقابل ‌پیش ‌بینی به جا بگذارد.
  3. با ثبت مشاهده وقوع، دلایل به وقوع پیوستن آن در بستری عقلانی و منطقی قابل‌توجیه باشد و بتوان برای کاهش پیامدهای آن در رخدادهای بعدی (هرچند بسیار دور و بعید) برنامه ‌ریزی کرد.

نسیم نیکلاس طالب که با نوشتن این کتاب به شهرت جهانی رسید می گوید که توانسته در بازار بورس اندوخته ای فراهم آورد.
به اندازه ای که ناچار نباشد برای گذران زندگی وقتش را به دیگران بفروشد.

----------------------------------------------------------------------------

نسیم طالب، از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۹، پروسه فکری خود را در مجموعه‌ای پنج‌جلدی با عنوان «ابهام» (Incerto) گردآوری کرده است که در واقع، جستارهای اندیشه‌ورزانه درباره عدم قطعیت است.

این کتاب‌ها به‌ترتیب تاریخ نشر عبارتند از:

فریفته تصادفی‌بودن: نقش پنهان شانس در زندگی و بازارها (۲۰۰۱) (Fooled by Randomness: The Hidden Role of Chance in Life and in the Markets)؛

قوی سیاه: تاثیر رویدادهای بی‌نهایت غیرمحتمل (۲۰۰۷) (The Black Swan: The Impact of the Highly Improbable)؛

تخت پروکروستس: گزین‌گویه‌های فلسفی و عملی (۲۰۱۰) (The Bed of Procrustes: Philosophical and Practical Aphorisms)؛

پادشکنندگی: چیزهای که از بی‌نظمی به دست می‌آیند (۲۰۱۲) (Antifragile: Things That Gain from Disorder)؛

آنها که پای خودشان گیر نیست: عدم‌تقارن‌های پنهان در زندگی روزمره (۲۰۱۸) (Skin in the Game: Hidden Asymmetries in Daily Life).