درآمد هنگفت و کم‌زحمت حاصل از صادرات نفت ‌خام از یک قرن پیش تا امروز، زندگی ایرانیان را شکل و ماهیت تازه ای بخشیده است. اخلاق عمومی جامعه، رفتار سیاستمداران و رهبران احزاب، مسوولان ارشد دولت‌ها و مدیران صدها سازمان، دستگاه و موسسه دولتی و حتی شهروندان عادی ایران در دهه‌های اخیر از این متغیر اساسی تاثیر پذیرفته است.

یکم – ". جدایی دولت از مردم، آسان پنداشتن کار و سبک درآمد ازسوی شهروندان، رفتار مصرفی مسرفانه و طلبکارانه مردم و... پیامدهای استفاده بی‌حساب و کتاب از درآمد نفت بوده و هست. اقتصاد ایران در سیاست خارجی نیز تحت‌تاثیر درآمد یادشده بوده و هست. در همه دهه‌های اخیر ایران و برخی دیگر از کشورهای صادرکننده نفت به‌ ویژه کشورهای حاشیه خلیج‌ فارس در شرایط ویژه از سلاح نفت استفاده کرده یا استفا ده از آن را به‌مثابه یک تهدید دردستور کار قرار داشته‌اند. افزایش چشمگیر قیمت هر بشکه نفت در بازارهای جهانی از اوایل  1380 تا همین چند ماه پیش اما راه را برای کالای جانشینی نفت فعلی هموار کرد. بازیگران تازه و سرمایه‌گذاران ریسک‌ پذ یر امریکایی تلاش برای استخراج نفت شیل را در همین دوره پایه‌گذاری و آن را در برابر نفت اوپک قرار دادند.این مساله موجب شد که عربستان‌سعودی به‌مثابه بزرگ‌ترین صادرکننده نفت نبرد علیه شیل را دردستور کار قرار دهد. اگرچه نتایج نهایی این نبرد معلوم نیست، اما تا همین امروز، ایران، روسیه و ونزوئلا بیشترین آسیب را از سقوط قیمت نفت دیده‌اند.وضع ایران از این نظر که در شرایط تحریم نفتی و ارزی قرار دارد، شاید استثنایی و دوگانه باشد. اکنون جامعه ایرانی به ‌ویژه مدیران ارشد دولت و نهادهای حکومتی به ‌وضوح می‌بینند که نفت دیگر چکه‌ چکه می‌آید و نمی‌توان چندان به آینده پایدار آن امید بست. این یک رویداد بزرگ است که شرایط جهانی موجب شده جدایی نفت از زندگی و کسب‌وکار ایرانیان بدون اراده و خواست جامعه سیاسی شروع شود. تا رسیدن به نقطه عطف که در آن درآمد نفت دیگر به اندازه‌ای  نخواهد بود که بتوان با آن بودجه کل، بودجه عمومی و بودجه شرکت‌های دولتی را چاق و چله کرد، چند قدم دیگر باقی نمانده است. این خوشبختی از راه رسیده، شاید روزگار کوتاه سختی برای ایرانیان باشد، اما در بلندمدت حتما سعادت‌آفرین خواهد بود."

دوم -  آنچه دربالاخواندید سرمقاله نوشته شده از سوی  محمد صادق جنان صفت سردبیر وقت روزنامه تعادل بود. بررسی روندها و رخدادهای  بازار جهانی نفت درسالهای پس از 1393 تا امروز نشان می دهد ارزش درآمد نفت ایران از محل صادرات نفت به کمترین میزان رسیده است و همانطور که درنوشته یادشده آمده است با این میزان درامد ارزی" نمی توان بودجه کل، بودجه عمومی و بودجه شرکت‌های دولتی را چاق و چله کرد" . شاید گفته شود تحریم و کرونا اگر بروند ایران باردیگر به بازار نفت جهانی برمی گردد و درامدنفت باردیگر به دست می آید اما واقعیت این است که رشد تولید نفت در روسیه ، عربستان و آمریکا و حتی عراق به اندازه ای شتاب گرفته است که درصورت عادی شدن وضعیت سیاست خارجی ایران نمی توان به آسانی و با شتاب صادرات را به میزان قبل از تحریم برگرداند. مشتریان قدیمی و پایدار ایران مثل چین ، کره جنوبی و ژاپن و هند آیا می خواهند به فروشنده ای روی بیاورند که هرچند سال یک بار تحریم می شود و امنیت انرژی را به خطر می اندازد ؟ خوب که نگاه کنیم خواهیم دید برگرداندن جریان بازار نفت به دورانی که ایران در اوپک مقام دوم و با فاصله انک از عربستان را داشت یک رویاست. به این ترتیب به نظر می رسد نفت خودش را از زندگی ایرانیان بیرون کشیده است و این کاررا بدون دردسر انجام داد. حالا آیا می توانیم ارفتن نفت را قبول کنیم؟