بازار در نهایت ناباوری فرو میریزد
ساعت 24- کارشناسان اقتصادی همچنان به دولت و کسانی به دلیل شوق و شور و هیجان سرچشمه گرفته از سودهای بادآورده در بازار سهام حاضر به شنیدن هیچ صدای مخالفی نستند هشدار می دهند و می گویند باید مراقب سقوط ناگهانی بورس بود. اما به نظر می رسد دولت که هیچ راهی برای تامین کسری بودجه ندارد راه رابرای هیجان آلود کردن بازارسهام باز نگه داشته است و معلوم همنیست که این شتاب غیر عادی درکدام نقطه می ایستد.
یکی از تازه ترین هشدارها دراین باره را مهدی کرامت فر ، کارشناس بازار سرمایه در سایت ایبنا وابسته به بانک مرکزی داده است. وی می نویسد : " ریزش بازارها همیشه در شرایط غیرمنتظره روی میدهد. اصطلاح "لحظه مینسکی" بر پایه کارهای اقتصاددان آمریکایی هایمن مینسکی ابداع شده و به لحظهای اطلاق میشود که بازار مالی در نهایت ناباوری فرو میریزد، افراد سراسیمه به فروش داراییها روی میآورند و همین هجوم باعث ریزش بیشتر قیمتها میشود. این لحظه درست شبیه زمانهایی در کارتون رود رانر (Road Runner) یا میگ میگ است که در آن کاراکتر گرگ، دوان دوان از لبه پرتگاه رد میشود و همچنان مسیر خود را ادامه میدهد چرا که تصور میکند در حال دویدن بر روی زمین است. اما در یک لحظه، که همان لحظه مینسکی است، ناگهان متوجه میشود که در چه وضعیتی قرار دارد و به سرعت سقوط را تجربه مینماید. سرعت این سقوط به حدی است که یک نگاه کوچک به پایین، تنها عکسالعمل کاراکتر خواهد بود. به نظر میرسد شرایط بازار سهام کشور در حال حاضر مشابهت زیادی با این الگو دارد و لحظه مینسکی بسیار نزدیک است. در این شرایط، استراتژی بهینه سهامداران باید حداقلسازی ریسک (و نه حداکثرسازی) سود باشد و بر همین اساس میبایست پیش از رسیدن به نقطه بحران، به تدریج اقدام به حفظ سود، نقد نمودن دارایی خود و خروج از بازار کنند"
دراین نوشته تاکید شده است ارزش بورس تهران در نیمه اردیبهشت ۹۹ نسبت به ابتدای سال ۹۹ بیش از ۷۵ درصد، نسبت به ابتدای سال ۹۸ بیش از ۳۸۰ درصد و نسبت به ابتدای سال ۹۷ بیش از ۷۶۰ درصد افزایش یافته است. برای درک بزرگی این عدد توجه داشته باشید که مجموع رشد ارزش بازار از ابتدای دهه نود تا آغاز نوسانات ارزی اخیر (فروردین ۹۰ تا فروردین ۹۷) تنها برابر با ۲۴۰ درصد بوده است.شوک ارزی به صورت کامل در بازار سهام تخلیه شده است. محاسبه شاخص ارزش دلاری بورس تهران نشان میدهد که در پایان فروردین ۹۹ این شاخص نسبت به ابتدای سال ۹۷ نه تنها کمتر نبوده بلکه حدود سی درصد نیز بالاتر قرار گرفته است. با توجه به آنکه تکانه ارزی، نقطه آغاز رشد اخیر بورس بوده و در حال حاضر این تکانه به صورت کامل یا حتی بیش از حد در بازار تخلیه شده، میتوان گفت رشدهای اخیر بورس چندان مبتنی بر اصول بنیادین قرار نگرفته است.
با توجه به اینکه چشمانداز وضعیت درآمد و سودآوری شرکتها نیز بهبود محسوسی نداشته است تداوم این رشد سودآوری برای سال جاری بنا به برخی دلایل نامحتمل است.
در مجموع برآوردهای خوشبینانه بیانگر آن است که سود ۱۲۱ هزار میلیارد تومانی شرکتها در سال ۱۳۹۸، برای سال آینده رشد حداکثر ۱۰ درصدی را تجربه خواهد نمود. برآورد بدبینانه نیز کاهش ۱۵ درصدی را نشان میدهد.طرف عرضه سهام به سرعت در حال تقویت است. طی دوره یک و نیم ماهه ابتدای سال جدید سه شرکت عرضه اولیه شده و بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان سرمایه از بازار جمعآوری نمودهاند. برای داشتن تصویر مقایسهای توجه کنید که ارزش وجوه جمعآوری شده در این سه فقره عرضه اولیه، بیش از سرمایه جمعآوری شده در مجموع عرضههای اولیه سالهای ۹۵ تا ۹۸ (بیش از ۶۸ مورد عرضه اولیه) است. در نیمه دوم اردیبهشت ماه نیز بیش از ۱۵ هزار میلیارد تومان از سهام دولت در سه شرکت بانکی و دو شرکت بیمهای در قالب ETF پذیرهنویسی خواهد شد و البته بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان سهام دولت در شرکتهای پالایشی نیز به زودی در سازوکار مشابه عرضه خواهد شد. اضافه نمودن عرضه سهام بانکها، نهادهای عمومی و آزادسازی سهام عدالت این ارقام، نشانگر شدت عرضه سهام در ماههای آینده خواهد بود. این موضوع، چالش بزرگی برای رشد بازار با اتکاء به فشار تقاضا و ورود سرمایه جدید خواهد بود.