برای اثبات این مدعا نیاز به اطلاعات کامل تری هست و بهتر است بورس شاخص قبلی را که همچنان به صورت محرمانه محاسبه می شود، برای یکبار اعلام کند تا مشخص شود این نماگر طی هشت سال اخیر به چه میزان رشد یافته است.از این رو گرچه تغییر فرمول محاسباتی شاخص کل برای بالا نشان دادن رشد بورس پیش از این اقدامی موثر بود، اما این ترفند امروز به دلیل آنکه نمی تواند به خوبی رشد ارزش بازار را بیان کند، دیگر کارایی لازم را ندارد.
"شاخص بازده نقدی و قیمت TEDPIX". طی روزهای اخیر این اسم برای سرمایه گذاران و سهامداران و بسیاری از افراد جامعه تداعی گر کسب بازدهی های مطلوب و رشد قیمت ها در بورس است. اما سوال اصلی اینجاست که شاخص TEDPIX تا چه حد می تواند معرف ارزش بازار متناسب با ارزش واقعی شرکت ها باشد و آیا روند پرشتاب آن حاکی از وجود یا احتمال بروز حباب است یا خیر؟

رییس کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران در این خصوص به خبرنگار بورس نیوز گفت: سرمایه گذاران فعال در بازار سرمایه کشور آرام آرام به این موضوع واقف شده اند که نمی توان برمبنای تنها یک پارامتر و یا شاخص اقدام به تصمیم گیری کرد. بطوریکه در زمان خرید یک سهم نه تنها به شاخص بازده نقدی و قیمت کل بازار می نگرند، بلکه شاخص صنعت مرتبط با شرکت مورد نظر خود را مورد بررسی قرار می دهند و در کنار آن به سایر اطلاعات اثرگذار بر عملکرد آن مجموعه توجه دارند.

این مقام مسئول تأکید کرد: نباید این نکته را نیز فراموش کرد که وجود ریسک های سیستماتیک و آثار آن در بورس را فقط و فقط با شاخص کل و یا سایر شاخص های کلان اقتصادی می توان سنجید و این نماگر نشان دهنده وضعیت کلی بازار سهام است. اما انتخاب یک سهم از میان سایر سهم ها تنها از طریق این نماگر امکان پذیر نیست و در این رابطه مطالعه سایر پارامترها نیاز است. در این شرایط و با توجه به رشد یک روزه شاخص کل تا سه درصد، چند اتفاق نگران کننده می توان بروز کند.

وی در بیان این نگرانی ها اظهار داشت: اولین نگرانی از آنجا نشأت می گیرد که سرمایه گذاران جدید در حالی با دریافت کد بورسی وارد چرخه معاملات می شوند که به احتمال زیاد خبر میزان رشد قابل توجه شاخص کل برای اولین بار در یک روز و مثبت بودن روند قیمتی سهام تمام شرکت ها به جز هفت شرکت، آنها را به فعالیت در بورس تحریک کرده است و این می تواند تبعات و نگرانی هایی را به همراه داشته باشند.

رییس کانون نهادهای سرمایه گذاری در خصوص اینکه سود نقدی شرکت ها هر ساله موجب متورم شدن شاخص کل می شود، از این رو رقم آن نباید از سوی مسئولین برای بیان وضعیت فعلی بازار و ارزش آن مورد استفاده قرار گیرد، عنوان کرد: چنانچه بورس ما به سمت بزرگتر شدن پیش رود، همزمان به سمت افزایش کارایی نیز حرکت خواهد کرد. اما در بازارهای کارا نمی توان در اصطلاح تنها با یک ابزار اطلاعاتی از جمله اعلام رشد یک شاخص، فعالان بازار و سرمایه گذاران را گمراه کرد.

این مقام مسئول در پاسخ به اینکه آیا در شرایط فعلی نگرانی از وجود حباب در شاخص کل وجود دارد یا خیر؟، گفت: آنچه که با قطعیت می توان راجع به آن اظهار نظر کرد این است که رشد قیمت بسیاری از سهام پیش تر انتظار می رفت، از این رو روند فعلی آنها طبیعی است؛ اما این به معنی امکان تعمیم آن به کل بازار نیست. حال آنکه قیمت برخی سهام تحت تأثیر موج کلی حاکم بر بازار در حالی افزایش می یابند که هیچ دلیل خاصی برای آن پیدا نمی کنیم. 

خدارحمی در خاتمه سخنان خود تأکید کرد: شاید در حال حاضر صحبت از حباب شاخص کل درست نباشد، اما در برخی سهام این نگرانی وجود دارد و به نظر می رسد رشد قیمت آنها بدون پشتوانه منطقی باشد. بطوریکه جای این سوال مطرح است که چرا باید قیمت سهم یک شرکت زیان ده روزانه و همراه با افزایش قیمت سایر سهام فعال در بورس رشد کند. در اینجا سرمایه گذاران و سهامداران باید به این نکته توجه داشته باشند که شاخص ها در تمام دنیا حرکتی سینوسی دارند، در نتیجه باید تصور برگشت آن را در مقطعی از زمان داشت و نمی توان رشد آن را مداوم و پایدار تلقی کرد.

شاخص فعلی معضلی برای بورس

در همین ارتباط یک کارشناس بازار سرمایه نیز اعلام کرد: شاخص کل بورس بر مبنای فرمول محاسباتی خود با در نظر گرفتن همزمان سود نقدی و بازده قیمتی برای سرمایه گذاران و فعالان بورسی معیاری گمراه کننده به نظر می رسد. چراکه بسیاری از مسئولان کشور و مدیران بازار سرمایه از روند شاخص کل به عنوان بیان روند ارزش بازار بهره می گیرند. حال آنکه شاخص کنونی با توجه به تغییر مبنای محاسبه آن از سال 87 نشان دهنده میزان بازدهی بازار است که البته به اعتقاد من میزان بازدهی را نیز به درستی اعلام نمی کند.

علیرضا کشاورزی افزود: شاخص قیمت و بازده نقدی پس از آنکه دستخوش تغییراتی شد، همچنان با اشکالاتی جدی مواجه است و هیچ گاه مسئولان حاضر به رفع ابهامات آن نشدند. به عنوان مثال میزان سود نقدی تقسیمی شرکت ها در حالی پس از برگزاری مجامع عادی سالیانه در رقم شاخص کل اعمال می شود که بسیاری از آنها سود خود را حتی در مهلت قانونی تعیین شده یعنی حداکثر هشت ماه پس از برگزاری مجمع نیز به سهامداران پرداخت نمی کنند.

وی در بیان اینکه چرا رقم و میزان رشد این نماگر گمراه کننده است، گفت: طبیعی است که شاخص کل بورس باید بیانگر رشد اقتصادی شرکت ها باشد که این خود در رشد ارزش آنها نهفته است. اما در عمل شاخص کل هم اکنون نمی تواند به خوبی این وضعیت را نشان دهد. در توضیح بیشتر این مطلب می توان گفت شاخص کل در ابتدای تیر ماه سال 84 در محدوده 12 هزار و 500 واحدی در نوسان بود، اما طی هشت سال گذشته با رشدی 336 درصدی به رقم 54 هزار و 500 واحد در تیر ماه امسال رسید. اما آیا ارزش شرکت ها نیز در این دوره به همین میزان رشد داشته است؟

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه گفت: به طور مثال می توان در صنایعی همچون سیمان، خودرو، بانک های خصوصی و نیز سرمایه گذاری ها مقایسه ای انجام داد بین ارزش قبلی با ارزش فعلی آنها، بطوریکه با توجه به افزایش سرمایه صورت گرفته در شرکت ها تاکنون و تعدیل های صورت گرفته در قیمت سهام آنها، به طور قطع این قبیل سهام یا پایین تر از ارزش خود در سال 84 معامله می شوند یا فاصله زیادی با ارزششان در سال مذکور ندارند.

کشاورزی تأکید کرد: برای اثبات این مدعا نیاز به اطلاعات کامل تری است و بهتر است بورس شاخص قبلی را که همچنان به صورت محرمانه محاسبه می شود، برای یکبار اعلام کند تا مشخص شود این نماگر طی هشت سال اخیر به چه میزان رشد یافته است. بدین ترتیب می توان دریافت چه میزان از افزایش نماگر مذکور به شرکت های اصل 44 قانون اساسی مربوط می شود و چه میزان رشد آن نیز به شرکت های حاضر در بورس تا سال 84 بستگی دارد.

وی در بیان دلایل رشد چند سال گذشته شاخص کل اظهار داشت: به نظر می رسد عمده رشد این نماگر بیشتر به سودهای تقسیمی و رشد قیمت سهم های مربوط به عرضه های اولیه به ویژه در شرکت های مشمول اصل چهل و چهاری طی این هشت سال وابسته باشد. از این رو گرچه تغییر فرمول محاسباتی شاخص کل برای بالا نشان دادن رشد بورس پیش از این اقدامی موثر بود، اما این ترفند امروز به دلیل آنکه نمی تواند به خوبی رشد ارزش بازار را بیان کند، دیگر کارایی لازم را ندارد.

کشاورزی در خاتمه سخنان خود تأکید کرد: حضور در فصل برگزاری مجامع شرکت ها نیز این امر را تشدید می کند و می توان گفت در این مقطع از معاملات بازار سهام، شاخص مذکور با بزرگ نمایی بیش از حد باعث می شود اطلاعات نه چندان درست و قابل اتکایی به بازار ارایه گردد، بطوریکه به اعتقاد بنده شاخص فعلی با از دست دادن کارایی خود در این بازار رو به توسعه، به معضلی جدید بدل شده و بهتر است در راستای جلوگیری از گمراهی فعالان بازار و ممانعت از تحمیل زیان به سرمایه گذاران ناآشنای تازه وارد به بورس، در این رابطه هرچه سریع تر تدابیری اندیشیده شود.