حضور گسترده مردم؛ مفید یا مضر؟


حدود ٤٩‌میلیون نفر در ایران سهام عدالت دارند و دولت تأکید دارد که این عدد به معنای مشارکت مناسب مردم در اقتصاد است. دیروز حسن روحانی گفت: «از افتخارات کشور این است درحالی ‌که کرونا با همراهی مردم مدیریت شده، بورس با مشارکت مردم رونق گرفته است. باید با روش‌های مناسب مانع آن شویم. عده‌ای که در کمین سهام مردم و تصرف صندلی‌های مدیریتی هستند، بتوانند این سهام را با ارزش کمتر خریداری کنند.»  حضور میلیونی شهروندان در بورس و گسیل نقدینگی بالا نیازمند آگاهی از سازوکار بورس است که رئیس‌جمهوری هم بر آن تأکید دارد: «وزارت اقتصاد و سازمان بورس باید جوانب و ضوابط مدیریت این سهام را به شکل دقیق مشخص‌ کنند. نحوه اطلاع‌رسانی و آموزش به مردم درباره مالکیت و تعامل در این زمینه ازجمله واگذاری، نگهداری و اطلاع‌رسانی درباره میزان سود و شرکت‌های مرتبط با این سهام بسیار مهم است.» برخی کارشناسان معتقدند حضور گسترده مردم به نفع بورس است اما برخی دیگر هشدار می‌دهند که این اتفاق می‌تواند منجر به حبابی شدن شاخص شود. زهرا کریمی می‌گوید: «فعلا شاخص‌ها مثبت است و تقریبا هرکس سهام خریده، سود کرده است اما باید توجه داشته باشیم خیلی از افرادی که وارد بازار سهام شده‌اند به انگیزه کسب سود بالا آمده‌اند درحالی‌که با سازوکار بازار سهام آشنایی ندارند. خطر بورس این است که ناگهان مردم احساس کنند سهام در بازار گران شده و ممکن است قیمت‌ها پایین بیاید و آنها باید پول‌شان را نجات بدهند. تجربه سایر کشورهای توسعه یافته هم نشان می‌دهد وقتی استقبال زیادی از بورس می‌شود، حباب شکل می‌گیرد و درنهایت می‌ترکد. معتقدم شاخص‌های بورس ما واقعی نیست و متورم شده است. مثلا سهام کارخانه‌ای که «A» تومان هم نمی‌ارزد، اکنون ١٠ برابر شده است.» محمود دودانگه اما نظر دیگری دارد: «اول اینکه ضریب نفوذ بازار سرمایه در بین مردم افزایش پیدا کرده که اتفاق خوبی است. دوم اینکه دولت در چارچوب مشخص، بنگاه‌های خودش را عرضه می‌کند که این هم اتفاق مثبتی است چون هم دولت سبک می‌شود هم مردم سهیم می‌شوند. نکته سوم اینکه اگر رشدهای نامتناسب و بدون ضابطه و حبابی داشته باشیم، ممکن است بعضی از سهام‌ها آسیب ببینند. خصوصا افرادی که بدون اطلاع و تخصص لازم وارد شده‌اند. رشدی که اکنون اتفاق افتاده در برخی سهام‌ها هیجانی و در بخشی دیگر منطقی است بنابراین خیلی مهم است که سازمان بورس به‌عنوان نهاد ناظر جلوی رفتارهای هیجانی را بگیرد.»